ضرورت توجه بیشتر به میادین مشترک نفتی

همین چند دهه پیش بود که ایران در اکتشاف میدان های نفت و گاز پیشتاز کشورهای وقت جهان بود

همین چند دهه پیش بود که ایران در اکتشاف میدان های نفت و گاز پیشتاز کشورهای وقت جهان بود. در آن دوران، ایران میدان های بسیار زیادی را کشف کرد که بهره برداری از آنها تاکنون نیز ادامه دارد. میدان های نفتی و گازی سلمان، فروزان، رستم و نیز میدان عظیم گازی پارس جنوبی در این دهه ها توسط ایران کشف شد که متعاقبا قطر به یمن این اکتشافات، بهره برداری از آن را ۱۰ سال زودتر از ایران آغاز کرد. یکی از میدان هایی که توسط ایران کشف شد میدان گازی آرش بود. کشف میدان آرش با ظرفیت قابل برداشت ۹۰۰ میلیون بشکه ذخیره نفت که در زمان خود، یک کشف بی همتا به شمار می آمد، توجه کشورهای جنوبی خلیج فارس از جمله کویت و عربستان را به خود جلب کرد. همچنین اکتشافات بعدی نیز نشان داد که مخزن گاز این میدان به مراتب قابلیت برداشت بیشتری از نفت دارد.

وقوع انقلاب اسلا می و سپس جنگ عراق علیه ایران موجب شد که دولت ایران توجهی به این میدان نکند، اما این به معنای بی توجهی دولت های دو کشور عرب به ویژه دولت کویت، به این میدان نبود. ولی آنچه باعث شد تا این دولت ها بدان بی تفاوت باشند، مشخص نبودن خط حائل مرزی میان ایران و آن دو دولت عرب بود.

کما اینکه هنوز این خط حائل مرزی مشخص نشده و تمام دعواها هم بر سر این خط حائل مرزی است، چرا که اگر این خط مشخص بود، دولت کویت نمی توانست و این حق بین المللی را نداشت که در سال ۱۳۷۸ که شرکت ملی نفت ایران اقدام به لرزه نگاری سه بعدی و اکتشاف در این میدان کرده بود، اعتراض بین المللی کند و حتی نیروی هوایی خود را در حالت آماده باش قرار داده و ایران را مجبور کند تا از این اقدام منصرف شود. همچنین مشخص نبودن خط حائل مرزی عامل مهمی بود که نه دولت کویت و نه دولت عربستان به هیچ عنوان در زمانی که ایران درگیر جنگ با عراق بود، به اکتشاف در این میان و بهره برداری از آن اعلا م نکنند، چرا که اگر مشخص می بود آنها همان کاری را می کردند که دولت قطر با میدان گازی پارس جنوبی کرد; یعنی برداشت از حوزه استحفاظی خود، بدون کسب مجوز از ایران!

به دلیل خاصیت وجود در منابع هیدروکربن، نفت و گاز موجود در سفره های زیرزمینی به سمتی حرکت می کنند که استخراج بیشتری در آن سمت صورت گرفته باشد. به همین دلیل است که در پارس جنوبی، کشور قطر سال هاست خیلی زودتر از ایران به برداشت ذخایر شرکت گازی در منطقه پرداخته است، لذا کارشناسان هشدار می دهند که قطری ها اکنون علا وه بر سهم خود، از سهم ایران نیز برداشت می کنند.

در تمثیل این تحلیل، لیوانی پر از آب را در نظر بگیرید که همزمان، دو نفر با نی از آن آب می خورند، هرطرفی که بیشتر آب بنوشد، از مقدار بیشتر آب موجود در لیوان بهره مند می شود و این اتفاق در مورد میادین مشترک از جمله پارس جنوبی نیز به همین شکل تحقق یافته است.

زیرا گاز را نمی توان در زیرزمین به دو قسمت تقسیم کرد بنابراین هرطرفی که بیشتر برداشت کند، گاز موجود در سفره های زیرزمینی نیز بیشتر به همان سمت حرکت می کند و طبعا برداشت بیشتری نیز از آن صورت می گیرد. واقعیت این است که شیوخ عرب تا کنون توانسته اند ایران را با وجود داشتن دومین ذخایر گاز و سومین ذخایر نفت در دنیا به راحتی جا بگذارند، تا آن جا که قطریها تا کنون برمبنای قیمت روز دلا ر، ۴۵ میلیارد دلا ر بیشتر از ایران در میدان مشترک پارس جنوبی که بزرگترین میدان گازی دنیا محسوب می شود، برداشت کرده اند و صدالبته، این میزان افزایش برداشت در میادین کوچکتر و کم اهمیت تر بسیار بیشتر از این ارقام است که تا کنون مورد توجه مدیران نفتی کشور قرار نگرفته است.

ایران جشن یکصد سالگی صنعت نفت خود را پشت سرگذاشته است و به نظر می رسد زمان آن رسیده است که توجه به میادین مشترک در صدر برنامه های وزارت نفت قرار بگیرد. رکود اقتصادی جهان،میل به سرمایه گذاری در پروژه های نفت و گاز را کاهش داده و حتی برخی کشورهای عرب همسایه ما پروژه های توسعه نفت وگاز خود را متوقف کرده اند.

این موضوع می تواند فرصت بی نظیری برای جبران کم کاری های ما در حوزه میادین مشترک باشد، تاجایی که به نظر می رسد حتی اگر قرار است برخی پروژه های کم اهمیت تر با سرعت کمتری پیگیری یا حتی به تعویق نیفتند، این اتفاق در میان پروژه های میادین مستقل صورت گیرد و نه تنها به هیچ عنوان پروژه های مربوط به میادین مشترک با همسایگاه بیش از این به تعویق نیفتند، بلکه تلا ش جدی و عزمی ملی صورت بگیرد تا هر چه سریعتر با اتمام پروژه های جاری دراین حوزه پروژه های از پیش طرح ریزی شده نیز آغاز شوند شاید اینچنین، اندکی از عقب افتادگی ما در مقایسه با همسایگان کوچک، اما چابکمان در استفاده از این میادین مشترک جبران شود.

نویسنده : مجید سلیمی بروجنی