از سفرهای طولانی تا لخته‌های عروقی

مسافرت طولانی با اتومبیل، قطار و هواپیما می‎تواند باعث ایجاد لخته عروقی در پاها شود.
محل ایجاد لخته معمولا در وریدهای عمقی ساق پا و علت اصلی آن بی‌حرکتی و نشستن طولانی‌مدت …

مسافرت طولانی با اتومبیل، قطار و هواپیما می‎تواند باعث ایجاد لخته عروقی در پاها شود.

محل ایجاد لخته معمولا در وریدهای عمقی ساق پا و علت اصلی آن بی‌حرکتی و نشستن طولانی‌مدت است. در مسافرت‌های هوایی عوامل دیگری مانند کاهش فشار و کاهش میزان اکسیژن کابین نیز دخالت دارند. در صورت ایجاد لخته کم‌کم درد و تورم در ساق پا همراه با قرمزی خفیف ایجاد می‎شود. این علایم ممکن است در طول مسافرت یا مدتی پس از رسیدن به مقصد ظاهر شوند. ارتباط مسافرت با لخته پا از سال ۱۹۴۶ میلادی مورد توجه پزشکان قرار گرفت و اولین موردی که به طور رسمی در منابع پزشکی گزارش شد، در سال ۱۹۵۴ میلادی بود که یک پزشک ۵۹ ساله پس از مسافرت هوایی ۱۲ ساعته دچار علایم فوق شد. بررسی‌ها نشان داده است که از هر ۶ هزار سفر طولانی یک مورد ابتلا به لخته عروقی پا ایجاد می‎شود. لخته عروقی پا می‎تواند عوارض جدی داشته باشد. مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عارضه آن آمبولی ریه است. ممکن است قسمتی از لخته پا در مسیر جریان خون حرکت کرده و باعث گرفتگی عروق ریه شود. در این صورت بیمار دچار علایم تنفسی خواهد شد. ورم پا از عوارض مزمن لخته است. تورم بعد از لخته ممکن است سال‌ها باقی مانده و باعث تغییر رنگ قهوه‌ای پوست شود. سن بیشتر از ۴۰ سال، مسافرت‌های بیش از ۸ ساعت، سفرهایی که در کمتر از ۲ هفته تکرار می‌شوند، بارداری تا ۲ ماه بعد از زایمان، چاقی، سرطان، واریس پا، نارسایی قلبی، بیماری عفونی شدید، سابقه سکته مغزی و مصرف قرص‎های پیشگیری از بارداری استروژن‎دار از مواردی هستند که احتمال لخته پا هنگام مسافرت را بیشتر می‎کنند.

انجام تمرین‌های حرکتی عضلات پا، نوشیدن آب کافی، پوشیدن لباس گشاد و استفاده از جوراب طبی به ویژه برای افرادی که بیشتر در معرض خطر هستند در پیشگیری از ایجاد لخته پا هنگام مسافرت موثر هستند. در صورت سابقه قبلی ابتلا به لخته پا، سابقه خانوادگی ابتلا به لخته پا، انجام جراحی بزرگ یا جراحی مفصل ران و زانو ۳ ماه قبل از مسافرت و سابقه سکته مغزی قبل از مسافرت با پزشک مشورت کنید. ممکن است برای شما داروی هپارین تجویز شود. توجه داشته باشید که آسپیرین نمی‌تواند از ایجاد لخته پا جلوگیری کند.

برای انجام تمرین‎های حرکتی عضلات پا هر نیم ساعت مفاصل ران، زانو، مچ و انگشتان را خم و راست کنید. هر نیم ساعت نوک انگشتان پا و سپس پاشنه پا را چند ثانیه به کف فشار دهید و هر یک ساعت در صورت امکان پیاده‌روی کوتاه‌مدت داشته باشید. پیاده‌روی ۱۵ دقیقه‌ای بلافاصله پس از مسافرت، باعث بهبود جریان خون عمومی به ویژه در پاها می‌شود. اگر پس از مسافرت دچار ورم دردناک ساق پا (ممکن است همراه قرمزی پوست پا باشد) شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. البته ورم خفیف بدون درد روی پا و اطراف قوزک پس از مسافرت طبیعی است و ربطی به لخته ندارد. اگر پس از مسافرت علایم تنفسی مانند تنگی نفس ایجاد شد بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

دکتر مهرداد اقدسی

متخصص قلب و عروق