چشمتان پف می کند آب بنوشید

دلیل و درمان پف چشم در گفت و گو با دکتر محمدعلی نیلفروش زاده متخصص پوست و مو

▪ خانمی ۳۵ ساله هستم. صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شوم، پلک‌هایم خیلی پف کرده، بعد از ۲ ساعت به حالت عادی برمی‌گردد. آیا بیماری خاصی دارم؟ قابل درمان هست؟

از خواب بیدار می‌شوید و می‌روید جلوی آینه، پف زیر چشم‌هایتان نظرتان را جلب می‌کند و اول صبح اوقاتتان تلخ می‌شود. اگر فکر اینکه این پف‌ها چه هستند و برای رفع آنها چه کاری می‌توانید انجام دهید آزارتان می‌دهد و دغدغه هر روز شماست، گفت‌و‌گوی ما را با دکتر محمدعلی نیلفروش‌زاده، رییس مرکز تحقیقات پوست و سلول‌های بنیادی بخوانید.

▪ آقای دکتر! بهتر است اول با پرسش این خواننده محترم شروع کنیم. آیا پف چشم علامت یک بیماری است؟

پف‌کردن چشم‌ها می‌‌تواند دلایل متعددی داشته باشد از جمله بیداری شبانه، تغییرات هورمونی، آلرژی‌‌ها، کم‌‌کاری تیرویید، بیماری‌‌های کلیوی، بیماری‌های پوستی و خستگی. به غیر از اینها، علل التهابی و عفونی هم برای پف‌کردگی چشم وجود دارند که کمتر شایع هستند و شامل التهاب پلک (بلفاریت)، التهاب ملتحمه چشم (کنژانکتیویت) و التهاب حدقه چشم (سلولیت) می‌شوند. پف‌‌کردگی صورت و تورم بافت‌های حدقه چشم ممکن است به‌ علت تجمع دو ماده شیمیایی (موکوپلی‌ ساکارید اسید هیالورونیک و سولفات کندرویتین) در بیماری کم‌‌کاری تیرویید رخ دهد. پف‌ کردن چشم معمولا یک مشکل موقتی است اما پف‌‌کردن شدید و مداوم ممکن است نشانه‌‌ای از یک بیماری جدی‌‌‌تر باشد. در افرادی که مستعد پف‌‌‌کردگی چشم هستند، ‌تغییر برنامه غذایی و سبک‌ زندگی (تحت‌نظر پزشک) ممکن است به کاهش تورم کمک کند، برخی از کارها و عادت‌های روزانه ما در زندگی نیز شرایطی را به وجود می‌آورد که باعث احتباس آب در بدن می‌‌شود و اغلب پف چشم را تشدید می‌کند. به‌عنوان مثال می‌‌توان به شرایطی مثل خوابیدن به پشت، خواب ناکافی یا زیاد خوابیدن، مصرف زیاد نمک، آلرژی یا تغییرات هورمونی ماهانه در خانم‌ها اشاره کرد.

▪ این خانم اشاره کرده‌اند که کم‌‌کاری تیرویید یا بیماری خاصی ندارند. حدس می‌زنید چرا این مشکل را دارند؟

به غیر از مواردی که اشاره کردم، تغییرات هورمونی حین قاعدگی هم ممکن است باعث تجمع مایعات به ‌خصوص در بافت‌‌‌های زیر پوستی شوند. در این حالت تورم اطراف چشم که از قبل وجود داشته بارزتر می‌شود. (تجمع مایعات در بدن در بارداری، بیماری‌ قلبی و کلیوی هم دیده می‌شود.) البته گاهی فرد بررسی می‌شود و هیچ بیماری در او یافت نمی‌شود که توجیه این مشکل باشد و این حالت پف‌کرده چشم‌ها در خانواده‌ای موروثی است (اگر در میان بستگان شما کسی پف چشم دارد، این مساله می‌تواند نشانه انتقال موروثی این امر به شما باشد) اما این پف‌‌کردگی طبیعی خانوادگی به خاطر عواملی مانند سن و خستگی، گاهی بارزتر می‌‌شود. این تورم بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب بارزتر است که شاید به‌خاطر پخش مجدد مایعات بدن به‌علت نیروی جاذبه هنگام دراز کشیدن باشد. به هر حال، اگر این پف‌کردگی و تورم چشم‌ها منشا ارثی داشته باشد باید این وضعیت را همان‌طور که هست بپذیرید. البته با استفاده از برخی توصیه‌ها می‌توان پف‌کردگی چشم‌ را از بین برد. اگر این کارها را انجام دهید ولی خوب نشوید احتمالا از یک واکنش آلرژیک جدی یا مشکلات دیگر رنج می‌‌برید که به مراقبت‌‌های پزشکی نیاز دارد.

▪ لطفا راجع به توصیه‌هایی که اشاره کردید، توضیح دهید.

برای رفع پف چشم‌ها لازم است علت اصلی کشف و درمان شود. مثلا درمان آلرژی‌ها خیلی به بهبود این مشکل کمک می‌کند. داشتن خواب منظم هم بسیار موثر است. نه تنها داشتن خواب کافی (۷ تا ۹ ساعت) هر شب اهمیت دارد، بلکه باید هر شب در ساعتی معین بخوابید و صبح هم ساعت معینی از خواب بیدار شوید. این مساله باعث می‌شود بدنتان همیشه استراحت کند و منظم باشد. علاوه بر خوابیدن کافی، خوابیدن روی ۲ بالش هم توصیه می‌شود. برای از بین بردن پف‌‌کردگی چشم‌ها باید به میزان کافی آب بنوشید. وقتی آب بدنتان کم می‌‌شود به‌‌عنوان یک مکانیسم دفاعی، بدنتان آب ذخیره می‌کند. این ذخیره آب، باعث پف‌کردن زیر چشم‌ها می‌‌شود. پس اگر به میزان توصیه‌شده در روز (۸ تا ۱۰ لیوان) آب بنوشید، حبس آب در بدنتان کم می‌شود و بالطبع پف‌کردگی دور چشم‌هایتان هم کمتر می‌شود. پرهیز از مصرف نمک و استفاده از کمپرس آب سرد هم می‌‌تواند موثر باشد.

▪ برخی می‌گویند مالیدن چشم‌ها می‌تواند کمک کند این پف کمتر شود. این مطلب درست است؟

پوست دور چشم‌ها بسیار حساس است و مالیدن پشت سر هم آنها نه تنها باعث تحریک و برانگیختن آن می‌‌شود بلکه آلرژی و حساسیت آن‌ را بیشتر می‌کند و باعث می‌شود پف‌‌کردگی دور چشم وخیم‌‌تر شود. به مرور با افزایش سن، این حالت پف بیشتر هم می‌شود چون داخل حفره استخوانی اطراف کره چشم را چربی فرا گرفته است. با افزایش سن این چربی رفته‌‌رفته بیرون می‌‌آید و باعث حالت پف‌آلود زیر چشم می‌‌شود. هنگامی که آب در این چربی جمع می‌شود، این حالت زیر چشم‌ها تشدید می‌‌شود. لازم است عادت‌های غذایی و شیوه زندگی‌مان را هرچه زودتر اصلاح کنیم.

الهه رضاییان