کدامین سرزمین موعود؟

حضرت موسی(ع) به درخواست بنی‌اسرائیل برای کتاب و شریعت برای مدت ۳۰ روز برای عبادت به کوه طور رفت و برادرش هارون را در میان قوم به جانشینی گذاشت تا قوم بنی‌اسرائیل به فرمان او زندگی …

حضرت موسی(ع) به درخواست بنی‌اسرائیل برای کتاب و شریعت برای مدت ۳۰ روز برای عبادت به کوه طور رفت و برادرش هارون را در میان قوم به جانشینی گذاشت تا قوم بنی‌اسرائیل به فرمان او زندگی کنند. اما به فرمان خداوند وعده ۳۰ روزه حضرت موسی (ع) ۴۰ روز به طول انجامید. در این هنگام سامری قوم را به گرد خود جمع کرد و به آنان گفت که حضرت موسی(ع) با ۷۰ تن از میان شما بیرون رفته است و همه هلاک شده‌اند. بیائید تا من خدای موسی (ع) را به شما نشان دهم. سامری که زرگر بود، قالبی به شکل گوساله از گل درست کرد و آن را در زیر زمین پنهان کرد. سپس مقداری هیزم روی آن گذاشت و به مردم گفت هر کدام دیناری طلا در آتش بیندازند و آنان حدود ۶ هزار درهم طلا در آن انداختند و به این طریق گوساله سامری ساخته شد و سپس مردم به وسیله او به پرستش گوساله دعوت شدند.

گیلعاد می‌توانست در زمان‌ حاضر‌حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد، ‌اما متاسفانه به دلیل هویت مجهول آدم‌هایش نتوانست این بار را به دوش بکشدهنگامی که موسی با فرمان خدا آیات تورات را که بر الواح سنگی نگاشته شده بود از کوه طور بازگشت، ‌دید که قوم بنی‌اسرائیل گوساله‌پرست شده‌اند و مجازات این قوم که مورد غضب خداوند قرار گرفته بودند، آن شد که چهل سال در بیابان‌های سینا سرگردان بمانند و به بیت‌المقدس وارد نشوند تا خداوند آنان را ببخشد.

بنا به روایت قرآنی سرگردانی قوم بنی‌اسرائیل نه به خاطر گوساله‌پرستی، بلکه برای آن بود که آنها از فرمان پیامبرشان مبنی بر ورود به بیت‌المقدس سرپیچی و بهانه‌جویی کردند و در نتیجه از ورود به بیت‌المقدس برای ۴۰ سال ممنوع شدند.

سال‌هاست بنی‌اسرائیل به دنبال سرزمین موعود است. در میان این قوم در حال حاضر می‌توان ۲ دسته را مشاهده کرد. آنان که رهروان راستین حضرت موسی(ع) هستند و در گوشه و کنار دنیا در تعامل با دیگر ادیان زندگی می‌کنند، اما گروه دوم کسانی هستند که به بهانه رسیدن به سرزمین موعود از سامری پیروی می‌کنند و سال‌هاست این پیروان راستین سامری یا به روایت امروزی صهیونیست‌ها در جستجوی سرزمین موعود، مشغول دست‌اندازی به خاک دیگران هستند و از کشتار بی‌گناهان فلسطین و حتی سایر کشورها نیز ابائی ندارند.

گیلعاد یا سرزمین موعود مجموعه‌ای بود که به دست‌اندازی صهیونیست‌ها به خاک ایران می‌پرداخت. بن‌هور یهودی ایرانی‌تباریست که پس از سال‌ها به ایران می‌آید و با خرید و چپاول زمین‌های مردم این دیار قصد دست‌اندازی به خاک ایران را دارد، هر چند خود فروخته بی‌هویتی به نام فضلی (فرهاد تجویدی) در این راه و برای رسیدن به پست شهرداری از هیچ کمکی به بن‌هور دریغ نمی‌کند.

بن‌هور (حسین یاری) جوانی است مذهبی که در کنیسه به وسیله عمویش خاخام هارون تربیت شده است ، اما پس از ترک ایران و بازگشتش تغییر یافته و به دنبال بنا نهادن سرزمین موعود در خاک ایران است، وی پس از دست‌‌اندازی به زمین‌های گروهی از مردم به دنبال آن است که در فرهنگ مردم نیز دست‌اندازی کند و زورخانه، نماد فرهنگی این سرزمین را به کلوپ تبدیل کند.

اما مقاومت عمو تراب (اکبر زنجانپور) برای واگذار نکردن زورخانه به بن‌هور باعث می‌شود زورخانه از سوی ایادی بن‌هور به آتش کشیده شود و پس از در آتش سوختن زورخانه عمو تراب باز هم حاضر نیست با وجود نداشتن سرمایه کافی برای بازسازی آن، زورخانه را به بن‌هور بدهد و در نهایت این پاسخ عمو تراب «که مردم خود زورخانه را خواهند ساخت» بن‌هور را دگرگون می‌کند. هر چند تا پایان مجموعه حرکتی از سوی مردم برای ساختن این مرکز ناب فرهنگی که ریشه در اصالت فرهنگ این آب و خاک دارد، ندیدیم.

از سوی دیگر آدم‌هایی که در این دیار پهلوان، داش، لوطی، مشتی و لات نامیده می‌شدند، در فرهنگ این دیار معانی عمیق و مختلفی را به خود اختصاص داده بودند که هرکدامشان مفاهیم و کاربردی جداگانه داشتند، اما عموتراب و نوچه‌هایش جعفر و مراد و همین طور شعبان و نوچه‌هایش در این مجموعه مشخص نبود در کدام قالب آدم‌هایی که اشاره شد، قرار دارند. تا آنجا که در قسمت پایانی مجموعه مشخص می‌شود که عموتراب نیز اهل سیاست بود و در ۲۸ مرداد خطاهایی هم به زعم رژیم مرتکب شده بود.

گیلعاد می‌توانست در زمان حاضر که غزه هنوز در آتش خشم صهیونیست‌ها می‌سوزد و بیت‌المقدس در گرو صهیونیست‌هاست ، حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد، اما متاسفانه به دلیل هویت مجهول آدم‌هایش نتوانست این بار را به دوش بکشد تا مخاطب ظلمی را که صهیونیست‌ها به طرق مختلف روا می‌دارند، دریابد.

حسین یاری بازیگری است که با چهره مثبتش بازی‌های در خور توجهی را از او در مجموعه‌ها و فیلم‌های مختلف مثل شب دهم دیده‌ایم، اما این بار در ایفای نقش منفی بن‌هور نتوانست آنچنان که باید با مخاطب ارتباط برقرار کند.

سخن آخر این‌که ساخت مجموعه‌هایی از این دست به وسیله دست‌اندرکاران سیما می‌تواند رسالتی را که بر دوش آنان در راه نشان دادن واقعیت‌های تاریخی نهاد شده، به انجام برساند، اما ساخت چنین مجموعه‌هایی نیاز به تحقیقات همه‌جانبه‌ای دارد که متاسفانه در مجموعه گیلعاد شاهد آن نبوده‌ایم.

محمد ممجد