بارداری استراحت مطلق می خواهد

پرسشی از دکتر اعظم السادات موسوی متخصص زنان و زایمان

بیشتر خانم‌های باردار می‌توانند در دوران بارداری فعالیت‌های معمول خود را داشته باشند اما همه ساله تعدادی از این خانم‌ها باتوجه به دستور پزشک معالج‌شان مدتی از دوران بارداری‌شان را به استراحت می‌پردازند...

استراحت دوران بارداری می‌تواند به صورت دراز کشیدن روی تخت یا نشستن روی مبل یا بستری شدن در بیمارستان و تحت مراقبت ۲۴ ساعته بودن باشد. اگرچه مدت و علل استراحت در دوران بارداری در افراد مختلف متفاوت‌ است اما به‌طور کلی هدف از این عمل، بارداری ایمن و به دنیا آوردن نوزادی سالم است. در این باره گفت‌وگویی با دکتر اعظم‌السادات موسوی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران داشته‌ایم که می‌خوانید.

▪ خانم دکتر! در چه مواردی پزشکان از خانم‌های باردار می‌خواهند که در خانه استراحت کنند؟

- دلایل مختلفی برای این توصیه وجود دارد مثلا انقباض‌های زودرس (که می‌تواند خطر زایمان زودرس را به دنبال داشته باشد)، سابقه سقط‌های مکرر یا زایمان زودرس و بارداری چندقلویی. از دیگر حالت‌های شایعی که به استراحت در منزل ختم می‌شوند می‌توان به ۴ مورد زیر اشاره کرد:

۱) پره‌اکلامپسی که وضعیتی در نوع خود خطرناک است و علایمی از قبیل فشارخون بالا، میزان بالای پروتئین در ادرار و تعریق شدید (خصوصا در ناحیه پاها و صورت) دارد. پره‌اکلامپسی در ۸ درصد خانم‌های باردار دیده می‌شود و معمولا در نیمه‌دوم بارداری بروز می‌کند.

۲) خون‌ریزی واژن که این مشکل علل مختلفی دارد از جمله جفت سرراهی (حالتی که بندناف در قسمت پایینی رحم رشد می‌کند و تمام یا بخشی از دهانه رحم را می‌پوشاند) و پارگی بندناف (در این حالت بندناف پیش از زمان تولد از جنین جدا می‌شود).

۳) نارسایی دهانه رحم: در این حالت دهانه رحم زودتر از موعد باز می‌شود در حالی که جنین رشد کافی نداشته است.

۴) آزمایش یا بیماری به خصوص در دوران بارداری.

▪ استراحت مادر باردار در خانه چه فوایدی برای او و فرزندش دارد؟

- دراز کشیدن مادر یا نشستن او روی مبل راحت در حالی که پاهایش را به جلو دراز کرده، فشار جنین به دهانه رحم را کاهش می‌دهد. یادتان باشد فشار زیاد به دهانه رحم، باعث سقط یا زایمان زودرس، پارگی کیسه آب یا خون‌ریزی واژنی می‌شود. پس باید فشار وارد بر جنین را کم کرد.

علاوه بر این استراحت در دوران بارداری جریان خون جفت را بهبود می‌دهد و باعث افزایش رسیدن مواد مغذی و اکسیژن به جنین می‌شود. به‌خصوص در بارداری‌هایی که نارسایی جفت تشخیص داده شده است یا جنین رشد کافی ندارد. این مساله مهم و حیاتی است.

فایده مهم دیگر بهبود عملکرد اندام‌های مادر است. هنگام استراحت زن باردار به‌خصوص در مواردی که فشار خون مادر بالاست، باعث می‌شود اعضای حیاتی بدنش از قبیل قلب و کلیه بهتر کار کنند.

▪ خانم‌های باردار در دوران استراحت‌شان باید چه کنند؟

- گاهی پزشک معالج از شما می‌خواهد که بیشتر زمانتان را در طول روز روی مبل یا تخت استراحت کنید، تمرین‌های ورزشی انجام ندهید، چیزی بلند نکنید و روابط زناشویی نداشته باشید. گاهی هم تشخیص می‌دهد باید فقط دراز بکشید و فقط برای صرف وعده‌های غذایی یا رفتن به دستشویی و دوش گرفتن بلند شوید. در مواقعی هم با تشخیص پزشک به بیمارستان منتقل می‌شوید و آنجا تحت مراقبت ۲۴ ساعته قرار می‌گیرید.

▪ آیا پزشک معالج توضیحات خاصی حین درخواست استراحت مطلق می دهد؟

- بله، البته اگر پزشک تشخیص داد که باید استراحت مطلق کنید، حتما از او سوالاتی مانند این را بپرسید:

آیا می‌توانم برای رفتن به دستشویی بلند شوم؟ آیا در تمام ساعات روز باید در تخت باشم یا می‌توانم آرام در خانه حرکت کنم؟ آیا می‌توانم دوش بگیرم یا در وان بروم؟ چطور باید دراز بکشم یا بخوابم؟ به پهلو یا به پشت؟ می‌توانم کارهای کوچک و سبک منزل را انجام دهم؟ چه پرهیزهایی دارم؟ آیا می‌توانم با شوهرم رابطه زناشویی داشته باشم؟

اگرچه تجویز استراحت مطلق در خانه برای سلامت مادر و جنین ضروری است اما اینکه شخصی فعال بخواهد روزها یا هفته‌ها در منزل بیکار بماند و فقط استراحت کند، کمی خسته‌کننده است. معمولا مادران در این دوران خسته، بی‌حوصله و پرخور می‌شوند. یبوست می‌گیرند، در ناحیه پشت، عضلات و مفاصل درد احساس می‌کنند، سرگیجه می‌گیرند، ضعف می‌کنند یا توان عضلانی‌شان تحلیل می‌رود. در موارد بسیار نادر هم در عروق انتهایی پا دچار لخته‌های خونی می‌شوند.

▪ برای پیشگیری از این وضعیت چه توصیه‌هایی دارید؟

- برای پیشگیری از لخته?شدن خون در پاها، می‌گوییم تمرین‌هایی سبک انجام دهند تا جریان خون به خوبی برقرار شود و تاکید می‌کنیم سرخود تمرین انجام ندهد و حتما برای انتخاب تمرین ورزشی با متخصص زنان و متخصص پزشکی ورزشی مشورت کنند.

▪ برای پیشگیری از یبوست چطور؟

- برای پیشگیری و از بین بردن یبوست هم می‌توانند رژیم غذایی پرفیبری بگیرند و از خوردن خوراکی‌هایی که باعث یبوست می‌شود، اجتناب کنند. اگر یبوست شدید شود، پزشک معالج مسهل یا ملین تجویز می‌کند. ضمنا می‌گوییم سر خود داروی گیاهی یا شیمیایی ملین مصرف نکنید.

▪ چه توصیه‌هایی برای با کیفیت‌تر گذراندن این دوران دارید؟

- هر خانمی با توجه به موقعیت و عادت‌های شخصی‌ای که دارد، می‌تواند این روزهای استراحت را به بهترین شکل، بدون استرس و ناراحتی سپری کند. مثلا خواندن کتاب، مطالب مرتبط با بارداری و کودکیاری، تربیت کودک و جست‌وجو در منابع اینترنتی خیلی مفید است؛ بهتر است کمتر تلویزیون ببینید زیرا تماشای تلویزیون فقط سرگرم‌تان می‌کند. در بیشتر موارد دیده شده که تماشای تلویزیون زنان را بیشتر کسل و تنبل می‌کند. نوشتن خاطرات و احساستان از این دوران هم فعالیت سودمندی است. هر از گاهی هم می‌توانید از دوستان نزدیکتان دعوت کنید. البته آنها باید از شما پذیرایی کنند نه شما از آنها.

یاسمین ثریا