چشم‌های تا به تا

شاید تا به حال افراد زیادی را دیده باشید که چشم‌هایشان در یک راستا قرار ندارد یا به اصطلاح تا به تاست و شاید تصور کرده باشید این مساله از نظر زیبایی ناخوشایند است. اما تنها ظاهر …

شاید تا به حال افراد زیادی را دیده باشید که چشم‌هایشان در یک راستا قرار ندارد یا به اصطلاح تا به تاست و شاید تصور کرده باشید این مساله از نظر زیبایی ناخوشایند است. اما تنها ظاهر نازیبا مشکل چشمان لوچ نیست.

انحراف چشم که فرانسوی‌ها به آن لوچی می‌گویند و اصطلاح علمی آن استرابیسم است؛ برای تعریف چشم‌هایی به کار می‌رود که در یک راستا نمی‌توانند متمرکز شوند. لوچی ممکن است در یک چشم یا هر دو چشم به طور متناوب وجود داشته باشد؛ همچنین ممکن است همیشه یا فقط گاهی ظاهر شود.

استرابیسم ممکن است دریک یا دو چشم، به طرف داخل (چشم‌های‌ ضربدری‌) یا خارج‌ (چشم‌ نهنگ) به طرف بالا یا پایین باشد. نوعی از انحراف چشم به صورت مخفی است و انحرافی است که با حذف دید دو چشمی (بستن یک چشم) ظاهر می‌شود و به استرابیسم مخفی معروف است. استرابیسم موجب دوبینی و کم شدن دید عمق و در موارد تک چشمی و در صورت عدم درمان منجر‌به‌تنبلی چشم می‌شود.

هم‌راستایی‌ چشم‌ها در بدو تولد کاملا تکامل‌ نیافته‌ است‌. تغییر موقعیت‌ تکامل‌ حقیقی‌ چشم‌ در ۴‌-‌۳ ماهگی‌ خود را نشان‌ می‌دهد ولی‌ ممکن‌ است‌ در کودکی‌ یا دیرتر رخ‌ دهد.

علت چیست؟

حرکت‌ چشم‌ توسط‌ پیام‌هایی‌ کنترل‌ می‌شود که‌ از مغز به‌ ۴ عضله‌ اطراف چشم‌ می‌روند. عدم‌ توازن‌ عضلانی‌ بین‌ دو چشم‌ می‌تواند این مشکل را ایجاد کند، از طرف دیگر اگر فقدان‌ توانایی‌ تمرکز یکسان‌ در چشم‌ها وجود داشته باشد، مغز نمی‌تواند تصاویر دارای‌ تمرکز متفاوت‌ را تحمل‌ کند، لذا پیام‌های‌ حاصل‌ از یک‌ میدان‌ دید را در نظر نمی‌گیرد. سرانجام‌ چشم‌ ضعیف‌تر در اثر استفاده‌ نامناسب‌، بلااستفاده‌ می‌شود و یک‌ چشم‌ «تنبل‌» یا سرگردان‌ ایجاد می‌شود.

در موارد سابقه‌ خانوادگی‌ انحراف‌ چشم‌، نشانگان‌ داون‌، بیماری‌ تیروئید، تومور چشم‌، آسیب‌ به‌ دستگاه‌ عصبی‌ مرکزی‌ جنین، آسیب‌ زایمانی‌ و استفاده‌ نامناسب‌ از چشم‌ نیز ممکن است انحراف چشم بروز کند. گاهی در موارد نادر آسیب‌ مغزی‌ یا آسیب‌ به‌ سر نیز باعث لوچی می‌شود.

درمان‌

هرگونه ناهماهنگی در حرکات چشم‌ها بعد از ۶‌ماهگی باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین در صورت گزارش دوبینی در کودکان بزرگتر، والدین باید نسبت به معاینه دقیق فرزندانشان اقدام کنند. لوچی قابل معالجه است اما اگر درمان آن به موقع انجام نشود، کودک از لوچی نجات نیافته و در نهایت چشم لوچ وی دچار کاهش بینایی خواهد شد؛ البته بالغین را هم می‌توان درمان کرد، درمان در بالغین می‌تواند دوبینی بیمار را رفع کند یا حداقل یک ظاهر نرمال به چشم بدهد. درمان استرابیسم مشابه درمان تنبلی چشم است و هدف از درمان، بهبود دید و به‌ دست‌ آوردن‌ بهترین‌ دید ممکن‌، زیبایی ظاهری و به‌ دست‌ آوردن‌ بهترین‌ جهت‌ برای‌ چشم‌ها و برقراری دید واحد دو چشمی می‌باشد. درمان‌ ممکن‌ است‌ شامل‌ عینک‌ یا بستن‌ چشم‌ قوی‌تر برای‌ تصحیح‌ عدم‌ توازن‌ تمرکز (باعث‌ می‌شوند چشم‌ ضعیف‌تر به‌ کار بیفتد)، تمرینات‌ مربوط‌ به‌ عضلات‌ چشم‌، سم‌ بوتولینیوم‌ (در حال‌ حاضر تنها در بزرگسالان‌ استفاده‌ می‌شود) یا جراحی‌ برای‌ تصحیح‌ وضعیت‌ عضلات‌ چشم‌ باشد.

سن مطلوب جراحی ۲ تا ۴ سالگی است ولی تا ۷ سالگی نیز این عمل انجام می‌شود. بعد از این سن نیز عمل انجام می‌شود، اما فقط می‌توان انحراف چشم را اصلاح کرد و چشم مبتلا تا حدی دچار کاهش بینایی خواهد شد و حتی پس از عمل نیز این چشم گرایش مجدد به لوچ شدن خواهد داشت. عمل جراحی روی عضلات مسوول حرکات چشم صورت می‌گیرد، لذا کره چشم شکافته نمی‌شود و در هیچ‌کدام از اجزا تغییری صورت نمی‌گیرد. گاهی‌ انجام‌ عمل‌ جراحی‌ دوم‌ نیز ضرورت‌ می‌یابد.