غذاهای نفاخ و رژیم ضدنفخ

برای خیلی از ما پیش آمده که بعد از خوردن غذای خاصی احساس پری در شکم داشته‌ایم و متوجه تورمی در معده‌مان شده‌ایم که اصطلاحا به آن نفخ می‌گویند. نفخ حالتی است که در آن معده یا ناحیه‌ای …

برای خیلی از ما پیش آمده که بعد از خوردن غذای خاصی احساس پری در شکم داشته‌ایم و متوجه تورمی در معده‌مان شده‌ایم که اصطلاحا به آن نفخ می‌گویند. نفخ حالتی است که در آن معده یا ناحیه‌ای از شکم احساس پری و سفتی ناراحت کننده‌ای پیدا می‌کند. این روزها به دلیل تغییر عادات غذایی، افراد بیشتر دچار نفخ می‌شوند. زندگی ماشینی به دنبال وقت کم، مشغله زیاد و استرس فراوان، حداقل عارضه‌ای را که برای هریک از ما می‌تواند داشته باشد، نفخ چند ساعته است که در صورت تداوم آزاردهنده خواهد بود. اگر شما هم جزو این دسته از افراد هستید بهتر است این مطلب را به دقت دنبال کنید و پاسخ سوالات‌تان را در گفتگوی ما با دکتر کشاورز بیابید...

آقای دکتر! اصلا چرا نفخ می‌کنیم؟

ـ در کل برخی از مواد غذایی مثل میوه‌ها ایجاد کننده نفخ هستند چرا که این گروه از مواد غذایی حاوی ترکیبات قندی هستند که دستگاه گوارش انسان، آنزیمی که برای هضم این ترکیبات لازم است را ندارد. ترکیبات قندی مثل رافینوز و استاکیوز ترکیباتی سه قندی و دو قندی با چنین خاصیتی هستند.

این ترکیبات در چه غذاهایی یافت می‌شود؟

ـ این ترکیبات علاوه بر اینکه در برخی حبوبات یافت می‌شوند، در برخی سبزیجات نظیر چغندر هم وجود دارند و هضم نشدن‌شان سبب تخمیر شدن در روده و تولید گاز و بعد هم احساس پری و نفخ می‌شود. علاوه بر اینها خوردن نوشابه‌های گازدار، هوای بلعیده شده هنگام غذا البته در حجم بالا، یبوست و حتی استرس و ناراحتی‌های روزانه هم می‌تواند سبب دردناک شدن شکم و نفخ شود اما گاهی علت نفخ بیماری به نام سندرم روده تحریک‌پذیر یا کولیت‌ عصبی است و چون سیستم روده‌ای با اعصاب روده‌ای کنترل می‌شود، کولیت‌های عصبی و سندرم روده تحریک‌پذیر با استرس روانی نیز شدت می‌یابد. انسداد روده هم ممکن است با ایجاد این عارضه همراه باشد. برخی از بیماری‌ها نظیر دیابت، اختلالات تیروییدی و بیماری‌های التهابی نیز می‌توانند فرد را با نفخ روبه‌رو ‌کنند. عفونت‌ها و رشد بیش از حد باکتری‌ها نیز در روده می‌تواند سبب نفخ شود. به طوری که یکی از علایم وجود میکروب هیلکوباکتر پیلوری که خود عامل زخم معده است همین نفخ‌های پی در پی هستند.

گفتید یبوست هم نفخ ایجاد می‌کند؛ چه‌طور؟

ـ باید بگوییم از آنجا که علت این بیماری اختلال در حرکت روده و کند بودن حرکات در این ارگان است تجمع گاز و ایجاد درد و ناراحتی از علایم این بیماری به حساب می‌آیند.

آیا نفخ برای افرادی که به این حالت دچار می‌شوند، خطر دارد؟

ـ در صورتی که این مشکل با گروهی از علایم هشداردهنده مثل کاهش وزن، کم خونی، اسهال و علایم سوءجذب همراه باشد، نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارد تا با تشخیص علت ایجادکننده و حذف آن درمان شود. در افراد مسن در صورتی که نفخ به طور ناگهانی بروز کند، باید به عنوان یک موضوع مهم جدی گرفته شود اما اگر علت خاصی برای آن مشخص نشد با کنترل غذاها و استرس درمان‌پذیر است. خلاصه سریع غذا خوردن، مصرف نوشابه‌های گازدار، بلعیدن هوای زیاد همراه با غذا، یبوست، استرس و حتی ناراحتی‌های روزانه از جمله عادات بدغذایی ایجادکننده نفخ هستند.

افرادی که زیاد نفخ می‌کنند از چه غذاهایی باید بپرهیزند؟

ـ قطعا مصرف غذاهای نفاخ مثل حبوبات، برخی میوه‌ها و سبزی‌ها باید کنترل شده باشد. از این‌رو برای شما چند توصیه‌ را پیشنهاد می‌کنیم، اول اینکه مصرف میوه‌ها باید کمتر شود یا به دفعات و در هر وعده به میزان کمی میل شوند. به طور مثال مصرف میوه‌هایی نظیر هندوانه باید محدود شود. دوم، حبوبات را قبل از مصرف در آب به مدت چند ساعت خیس کرده و بعد از دور ریختن آب آن بپزند چرا که با این کار ترکیبات قندی وارد آب شده و شدت نفخ پایین می‌آید. سوم اینکه مقدار موز، سیر، کلم و پیاز مصرفی را نیز هرچه محدودتر کنید. پس می‌توان چنین نتیجه گرفت، در صورتی که علایم هشداردهنده با نفخ همراه نباشد، با رعایت نکات ظریف و اصلاح عادات غذایی البته در کنار کاهش استرس، نفخ بهبود پیدا کرده و کمتر می‌شود. به علاوه، می‌توان از ضد نفخ‌های طبیعی مثل عرق نعناع، رازیانه، کنستانتره زیره برای درمان ۹۰ درصد از موارد نفخ استفاده کرد. در واقع در صورتی که نفخ شدید و بیمارگونه نباشد به کمک درمان‌های گیاهی قابل کنترل است.

دکتر کشاورز متخصص تغذیه

مژگان کریمی