بانكداری الكترونیك و تجارت الكترونیكی

منظور از تجارت الكترونیكی كلیه امور مربوط به تجارت, اعم از جست وجو, مذاكره, انعقاد قرارداد و پرداخت در محیط الكترونیكی اعم از شبكه های اینترنتی و رایانه ای است در این تعریف, از یك زاویه تجارت الكترونیكی یك مكعبی است كه از تجارت سنتی تا تجارت خالص الكترونیكی در دو ضلع این مكعب باید حركت كنند از كالاها و خدمات فیزیكی گرفته تا دیجیتال این یك زاویه تفكیك و تعمق است یك زاویه دیگر درون بنگاه ها است كه باید كسب و كار را نیز الكترونیكی كنیم

بحث الكترونیكی كردن امور به خصوص تجارت، یكی از مقولات بسیار مهم و اساسی است كه باید از زوایای گوناگون مورد توجه و تامل قرار گیرد. وقتی كه موقعیت خودمان را در اقتصاد بین الملل مرور می كنیم و عدم تحقق اهداف را تحلیل می كنیم، یكی از گلوگاه های اساسی، توانایی اندك در استفاده از فرصت هایی است كه می تواند در كشور تحولات مثبت ایجاد كند.وقتی كه در عرصه جهانی دو انقلاب بزرگ، یعنی انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات و انقلاب جهانی شدن را مرور می كنیم، به این می اندیشیم كه برای بیشینه كردن یا حتی برای دستیابی به حد قابل قبول در زمینه حضور در اقتصاد بین الملل، باید از همه فرصت ها استفاده كنیم. به عبارتی همت خودمان را معطوف كنیم كه باید با بهره گیری از این فرصت ها، تبعات منفی را به حداقل ممكن كاهش دهیم و نیز از تبدیل فرصت ها به تهدیدها نیز جلوگیری كنیم و بتوانیم جایگاه شایسته خودمان را پیدا كنیم. وقتی شاخص ها را مقایسه می كنیم، می بینیم كه در برخی از شاخص ها سهم كوچكی داریم. مثلاً سهم ما در جمعیت جهان حدود یك درصد است. یا مثلاً از نظر مساحت یك درصد است به همین تناسب هم از نظر حضورمان در اقتصاد جهانی دوست داریم حداقل این سهم را داشته باشیم. نكته دوم كه نگرانی ما را بیشتر می كند، این است كه سهم ما در یك روند نزولی طی دو دهه كاهش پیدا كرده است. این كه سهم ما اكنون در حداقل هم نیست یك دغدغه و نگرانی است، اما این كه با گذشت دو دهه كاهش پیدا كرده، نگرانی جدی تری ایجاد می كند. اكنون زمان آن است كه از خود بپرسیم چرا؟ ما در پیدایی علل وقوع این موقعیت ممكن است دلایل زیادی را برشماریم و فهرست كنیم. اما از آنجا كه قرار است راجع به حضورمان در بازار بین المللی بحث كنیم، نیازمند این هستیم كه عوامل موثر در ایجاد این تعامل را نگاه كنیم. ما با مجموعه ای مواجه هستیم كه دارای سلایق مختلف و با سرعت بسیار بالا در حال تحول است. با مجموعه ای كه از فناوری ای بهره مند هستند كه با روند نمایی در حال رشد است. با جوامعی روبه رو هستیم كه به واسطه تحولات و نوآوری های خودشان، به شدت دارند هزینه های تولید كالا و خدمت را كاهش می دهند و هم به خاطر بهره مندی از بازار مصرف و منابع كشورهایی مانند ما، چه منابع طبیعی و فیزیكی و چه منابع انسانی، دارند استفاده می كنند و از این منابع مزیت نسبی خودشان را تبدیل به مزیت رقابتی می كنند. با گذشت زمان نیز فاصله را كاهش و حضور خودشان را افزایش می دهند. در مواجهه با این شرایط اگر ما هوشیاری لازم را به خرج ندهیم، همان طور كه طی دو دهه قبل، سهم ما از ۴۹ صدم درصد به كمتر از ۴۳ صدم درصد كاهش یافته، باز هم این روند ادامه خواهد یافت. بدین روی باید به شدت به دنبال استفاده حداكثری از فرصت های خلق شده در عرصه دانش و فناوری دنیای پیرامون باشیم.ما اگر بخواهیم در عرصه اقتصاد و تجارت از مزیت رقابتی بهره مند شویم و در اقتصاد بین الملل حضور یابیم و سهم مان را افزایش بدهیم، باید هزینه تمام شده تولید كالا و خدمت را كاهش بدهیم. باید ضریب انتشار اطلاعات مربوط به كالا و خدمت و مزایای تولیداتمان اعم از كالا و خدمت را افزایش دهیم. باید فرصت هایی كه امكان عرضه تولیداتمان در دنیای بیرون را افزایش می دهد، مورد استفاده قرار دهیم. برای این كه به بهترین وجه در بازار بین الملل خودمان را نشان بدهیم، باید از چند مقوله ای كه امروز در عرصه اقتصاد تجاری بین الملل به شدت مورد استفاده است و با روند نمایی در حال افزایش است، استفاده كنیم. باید روی پدیده تجارت الكترونیكی تمركز كنیم. منظور از تجارت الكترونیكی كلیه امور مربوط به تجارت، اعم از جست وجو، مذاكره، انعقاد قرارداد و پرداخت در محیط الكترونیكی اعم از شبكه های اینترنتی و رایانه ای است. در این تعریف، از یك زاویه تجارت الكترونیكی یك مكعبی است كه از تجارت سنتی تا تجارت خالص الكترونیكی در دو ضلع این مكعب باید حركت كنند. از كالاها و خدمات فیزیكی گرفته تا دیجیتال. این یك زاویه تفكیك و تعمق است. یك زاویه دیگر درون بنگاه ها است كه باید كسب و كار را نیز الكترونیكی كنیم. اینجا دادوستد الكترونیكی یكی از اجزای این كسب و كار است، اما وقتی محیط را ما می بینیم از كسب و كار الكترونیكی فراتر می رویم. چرا كه تجارت الكترونیكی می تواند در سطح بین بنگاه های اقتصادی با مشتری، بین بنگاه های اقتصادی با هم، بین بنگاه های اقتصادی با دولت و بین دولت ها با یكدیگر باشد. یك سری الزامات دیگری نیز داریم كه اساساً در قالب كسب و كار قابل محدود كردن نیست. لذا باید مجموعه ای از الزامات مترتب بر تجارت الكترونیكی را سازمان بدهیم.

وقتی كه امروز بدبینانه ترین برآورد به ما می گوید كه تجارت الكترونیكی به طور متوسط در دوره زمانی سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ سالانه ۵۴ درصد رشد دارد، وقتی كه آمارها برای برخی از كشورها بالای ۱۰۰ درصد رشد قائل می شوند، وقتی كه می بینیم خیلی از خرید و فروش ها در محیط الكترونیكی دارد صورت می گیرد و اگر ما نتوانیم خودمان را در این عرصه وارد و از این محیط استفاده كنیم، فرصت های زیادی را از دست می دهیم، پس بدین معناست كه باید لوازم این حلقه بزرگ تجارت الكترونیكی را سازمان بدهیم. لوازم تجارت الكترونیكی در چند بخش تفكیك می شود. بخشی برمی گردد به زیرساخت ها اعم از فنی، نیروی انسانی، حقوقی و قضایی. بخشی برمی گردد به لجستیك كه در این بحث گمرك، حمل ونقل و بانكداری را می بینیم. اما در این میان بانكداری الكترونیكی دارای نقش خاصی است. چرا كه اساساً خلق پول برای تجارت بوده است.

---