انقلاب های رنگی و انقلاب اسلامی ایران

قرن بیست و یکم شاهد بروز تحولات جدیدی در عرصه سیاست است که عمدتاً در رهاورد فرایند جهانی شدن در حوزه اطلاعات و مقدماتی همچون دموکراسی است

قرن بیست و یکم شاهد بروز تحولات جدیدی در عرصه سیاست است که عمدتاً در رهاورد فرایند جهانی شدن در حوزه اطلاعات و مقدماتی همچون دموکراسی است. یکی از این تحولات بروز پدیده انقلابهای رنگی یا مخملی است که در دهه پایانی قرن بیستم و از کشورهای اروپای شرقی همچون چکسلواکی و رومانی آغاز و در دهه نخست قرن بیست و یکم، به جمهوری استقلال یافته شوروی سابق همچون گرجستان و قرقیزستان تسری یافته است. این تحول همچنان که از عنوان آن پیداست بر رویکردی نرم و شیوه‌ای آرام برای تغییر حکومت و حکمرانان تأکید دارد.

موفقیت این شیوه در جوامع مذکور این گمانه را در میان برخی استراتژیست‌های نومحافظه‌کار آمریکایی و بعضی گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی، تقویت نموده که بهترین شیوه تغییر جمهوری اسلامی در شرایط کنونی، بهره‌گیری از همین راهبرد، یعنی برپایی انقلاب رنگی است. بر همین اساس اپوزیسیون ج. ا. ا در داخل و خارج و نومحافظه‌کاران آمریکایی در تداوم این فرایند، سودای تغییر جمهوری اسلامی را از طریق انقلاب رنگی، درسر می‌پرورانند. کتاب "انقلاب‌های رنگی و انقلاب اسلامی ایران"، تألیف "شعیب بهمن"، با اشاره به چیستی و چرایی انقلابهای رنگی به مطالعه و بررسی طرح انقلاب رنگی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد.

این کتاب با یک مقدمه، پیشگفتار، چهار بخش آغاز و با نتیجه‌گیری خاتمه می‌یابد. از این رو در بخش نخست که با عنوان "انقلاب‌های رنگی" مشخص شده است مؤلف در سه فصل مجزا به بررسی ماهیت، عوامل وقوع و بازیگران حاضر در انقلاب‌های رنگی پرداخته است. در فصل نخست ضمن تشریح ماهیت، تفاوت‌ها و شباهت‌های انقلاب‌های رنگی با انقلاب‌های کلاسیک، جنبش‌های اجتماعی و شورش‌های اجتماعی، در نهایت با مشخص نمودن انقلاب‌های رنگی در سنخ براندازی‌های نرم، فصل نخست بخش اول را خاتمه می‌دهد. در فصل دوم به عوامل شکل‌گیری انقلاب‌های رنگی می‌پردازد و در این بین با اشاره به رژیم‌های دو رگه، بر عواملی نظیر تمرکز مطلق قدرت و عدم چرخش نخبگان، فساد سیاسی، اقتصادی و اداری، نارضایتی عمومی (فقر و نابرابری‌های اجتماعی)، خلأ هویت و فقدان مشروعیت نخبگان و رژیم‌های حاکم تأکید نموده است. ‏

در فصل سوم نیز به بازیگران عرصه انقلاب‌های رنگی یعنی نخبگان و مخالفان سیاسی، سازمان‌های غیر دولتی، احزاب سیاسی، جنبش‌های دانشجویی و فعالان جوان به همراه رسانه‌های همگانی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در بخش دوم که با عنوان "سابقه‌ وقوع انقلاب‌های رنگی" مشخص شده است، در سه فصل مجزا به سابقه وقوع انقلاب‌های رنگی می‌پردازد. در فصل نخست مؤلف پس از مرور انقلاب گل رز انگلستان، انقلاب نارنجی اوکراین و انقلاب لاله‌ای قرقیزستان، به بررسی پیامدهای انقلاب‌های رنگی در حوزه‌های پساکمونیستی می‌پردازد. در فصل دوم نویسنده نیز الگوی انقلاب کاخ لبنان و پیامدهای آن را که به شکست انقلاب رنگی منجر شد، مرور نموده و معتقد است این انقلاب که توسط عناصر غرب‌گرا سازماندهی شده بود، در نهایت با پیروزی حزب‌الله لبنان، شکست سنگینی به جبهه‌های طرفدار غرب وارد ساخت. در فصل سوم نیز با توجه به الگوی ارائه شده در بخش اول، به بررسی و تحلیل مصداقی بازیگران و عوامل مؤثر در انقلاب‌های رنگی می‌پردازد.

بخش سوم که تحت عنوان "ایران و انقلاب‌های رنگی" مشخص شده است، شامل دو فصل می‌شود. فصل نخست به تلاش‌های صورت‌گرفته جهت برپایی انقلاب رنگی در ایران اشاره می‌نماید. در این فصل مباحثی همچون شکست استفاده از قدرت سخت توسط بیگانگان و توسل دشمنان انقلاب اسلامی به شیوه‌های براندازی نرم مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در فصل دوم نیز با توجه به این نکته که انقلاب‌های رنگی در زمره تهدید‌های نرم محسوب می‌شوند، به بررسی تهدیدهای نرم انقلاب اسلامی اختصاص یافته است. این فصل شامل تهدیدهای فرهنگی- اجتماعی، تهدیدهای سیاسی و تهدیدهای اقتصادی می‌شود. در ذیل تهدیدهای فرهنگی- اجتماعی به مواردی نظیر تهاجم فرهنگی، خطر انزوای روحانیت و نیروهای انقلابی و تفرقه و جدایی میان حوزه و دانشگاه اشاره خواهد شد. در قسمت تهدیدهای سیاسی نیز مواردی همچون تضعیف رهبری انقلاب اسلامی، نفوذ فرصت‌طلبان در بدنه انقلاب اسلامی، تشدید اختلاف‌ها میان جریان‌های سیاسی و تشتت و تفرقه میان اقوام، ادیان و مذاهب گوناگون را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. همچنین مخاطراتی نظیر افزایش فاصله‌ طبقاتی و بی‌توجهی به مستضعفان، تجمل‌گرایی و مصرف‌گرایی و گسترش فساد را به عنوان مهم‌ترین تهدیدهای اقتصادی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار می‌دهد.

در بخش چهارم که با عنوان "بررسی تطبیقی انقلاب‌های رنگی با انقلاب اسلامی" مشخص شده، مؤلف به تحلیل آن پرداخته است. در فصل نخست این بخش با توجه به این نکته که آرمان‌های انقلاب اسلامی و تحقق آنها بیانگر افزایش قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران است و به همین نسبت، عدم تحقق آنها نیز می‌تواند تهدیدهای مختلفی را در پی داشته باشد، لذا به آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی به مثابه قدرت نرم ایران پرداخته شده است و مباحثی نظیر ایجاد و استقرار حکومت اسلامی، استقلال، نفی وابستگی و سلطه و برقراری عدالت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم نیز بررسی و تحلیل امکان وقوع انقلاب رنگی در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در این فصل، ابتدا عوامل و بازیگران حاضر در ایران با موارد مشابه انقلاب‌های رنگی مورد مقایسه قرار گرفته است. در این قسمت محقق محترم از یک سو تفاوت‌های موجود در فضای سیاسی انقلاب‌های رنگی با انقلاب اسلامی و از سوی دیگر تمایز بازیگران عرصه‌ی انقلاب اسلامی با انقلاب‌های رنگی را مورد بررسی قرار داده است. همچنین در این فصل به عدم کارآیی نیروهای خارجی جهت نفوذ در ایران نیز پرداخته و چگونگی حضور سازمان‌های بین‌المللی غیر دولتی و نحوه‌ی تأثیرگذاری تبلیغات رسانه‌های جهانی را به چالش می‌کشاند. در نهایت نیز به محدودیت‌ها و موانع برپایی انقلاب رنگی در ایران اشاره نموده است.‏

این کتاب به همت انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.‏

رضا جاودان