رودكی

حكیم فریدالدین ابوالحسن محمد عبدا… و یا به روایت دیگر ابو عبدا… جعفر بن محمد بن حكیم بن عبدالرحمن شاعر بزرگ اواسط قرن سوم است كه او را استاد شاعران و پیش قراول شاعران فارسی زبان خوانده اند كه در اواخر حكومت صفاریان در قریه رودك در ماورالنهر نزدیك سمرقند به دنیا آمد و به همین دلیل رودكی نامیده شد ولی برخی دیگر معتقد هستند كه چون او اهل موسیقی بوده و سازی به نام رود را بسیار خوب و زیبا می نواخته به او رودكی گفتند

زندگی نامه :

حكیم فریدالدین ابوالحسن محمد عبدا… و یا به روایت دیگر ابو عبدا… جعفر بن محمد بن حكیم بن عبدالرحمن شاعر بزرگ اواسط قرن سوم است كه او را استاد شاعران و پیش قراول شاعران فارسی زبان خوانده اند كه در اواخر حكومت صفاریان در قریه رودك در ماورالنهر نزدیك سمرقند به دنیا آمد و به همین دلیل رودكی نامیده شد ولی برخی دیگر معتقد هستند كه چون او اهل موسیقی بوده و سازی به نام رود را بسیار خوب و زیبا می نواخته به او رودكی گفتند كه البته در این مورد جای تردید و شك است چون در این صورت باید به او رودی می گفتند نه رودكی . گفته شده است كه او كور به دنیا آمده و همه عمر از روشنایی چشم محروم بوده و دلیل بر این مدعا آن است كه گفته شده از او درباره رنگ سوال كردند كه رنگ در نزد تو چگونه است گفت : مانند شتر ، شاعران بعد از رودكی نیز به كوری او اشاره داشته اند مانند : دقیقی، ناصر خسرو و فردوسی . از سرگذشت و زندگی او اطلاع كامل و دقیقی در دست نیست به جز اطلاعاتی پراكنده چنانچه محمد عونی گفته است كه رودكی در دوران كودكی بسیار تیز هوش بوده به طوری كه در ۸ سالگی قرآن را حفظ كرده و هم چنین او دارای آواز و صوتی دلكش بوده و در موسیقی نیز استادی ماهر بوده است .

او در دوران ظهور ادبی خود شهرت بسزایی پیدا كرد به طوری كه به دربار امیر نصر سامانی راه پیدا كرد و شاعر دربار شد و به اوج ترقی رسید و ثروتی كه در آن زمان سابقه نداشته به دست آورد ولی این ثروت را در دوران پیری از دست داد و با سختی زندگی می گذراند كه تاریخ نویسان در مورد سال وفات او اختلاف نظر دارند . برخی نوشته اند كه او در سال ۳۲۹ ۶۵۲۵۹; .ق در محل تولد خود درگذشت و در همانجا به خاك سپرده شد و برخی دیگر سال وفات او را ۳۴۳ ۶۵۲۵۹; .ق نوشته اند .

ویژگی سخن

رودكی یكی از بزرگترین شاعران ایران است كه او را استاد شاعران نامیده اند . او در فنون مختلف شعر استاد و ماهر بوده ، سخنان وی در تشبیه و وصف كم نظیر است و دارای لطافت و انسجام خاصی می باشد . با خواندن اشعار او روح طرب و شادی را احساس می كنیم و سستی و اندوه و غم را در اشعارش نمی بینیم و در عین سادگی و روانی اشعارش متوجه قدرت و استادی در بیان كلامش می شویم . در مورد تعداد ابیات اشعار او سخنها بسیار گفته اند كه برخی تعداد ابیات او را به یك میلیون بیت تخمین زده اند كه از این مقدار فقط چند هزار بیت یا كمتر به ما رسیده است . موضوعات اشعار او شامل سه قسمت است : ۱- مدایح ۲- خمریات ۳- عشقیات

معرفی آثار

مهمترین اثر رودكی كه اكنون جز ابیات پراكنده از آن باقی نمانده كلیله و دمنه منظوم است كه به دستور امیر نصر بن احمد سامانی این كتاب را به نظم كشید . رودكی غیر از منظومه كلیله و دمنه مثنوی های دیگر نیز داشت كه امروز فقط ابیات پراكنده از آن مثنوی ها در دست است .

گزیده ای از اشعار

آمد بهار خرم با رنگ و بوی طیب با صد هزار زینت و آرایش عجیب

شاید كه مرد پیر بدین گه جوان شود گیتی بدیل یافت شباب از پی مشیب

چرخ بزرگوار یكی لشگری بكرد لشگرش ابر تیره و باد صبا نقیب

نقاط برق روشن و تندرش طبل زن دیدم هزار خیل و ندیدم چنین مهیب

آن ابر بین كه گرید چون مرد سوگوار و آن رعد بین كه نالد چون عاشق كثیب

خورشید ز ابر تیره دهد روی گاه گاه چونان حصاریی كه گذر دارد از رقیب

یك چند روزگار جهان دردمند بود به شد كه یافت بوی سمن را دوای طیب

باران مشك بوی ببارید نو بنو وز برف بركشید یكی حله قصیب

گنجی كه برف پیش همی داشت گل گرفت هر جو یكی كه خشك همی بود شد رطیب

لاله میان كشت درخشد همی ز دور چون پنجه عروس به حنا شده خضیب

بلبل همی بخواند در شاخسار بید سار از درخت سرو مر او را شده مجیب

صلصل بسر و بن بر با نغمه كهن بلبل به شاخ گل بر بالحنك غریب

اكنون خورید باده و اكنون زیید شاد كه اكنون برد نصیب حبیب از بر حبیب

---