اوضاع بحرانی جهان در تعطیلات نوروزی ایران

سفره هفت سین اولین روز سال تا سیزده بدر آخرین روز این ایام در شرایطی برگزار می شود که این ملت با تمدن کهن بهترین و قشنگ ترین آرزوهایش را برای خود و دیگران به زبان می آورد یا که در دل واگویه می کند

دو هفته تعطیلی آغاز سال نو شمسی برای قوم ایرانی همیشه به مفهوم پاسداشت سنت های کهن و لذت بردن از آیین های باستانی نوروزی بوده است. سفره هفت سین اولین روز سال تا سیزده بدر (آخرین روز این ایام) در شرایطی برگزار می شود که این ملت با تمدن کهن بهترین و قشنگ ترین آرزوهایش را برای خود و دیگران به زبان می آورد یا که در دل واگویه می کند. اما انگار که جهان امروز میانه خوبی با آرزوهای خوب و امیدهای اهورایی ندارد و همچنان در مسیر بدقلقی اهریمنانه ره می سپارد.

شاید هیچ کس به اندازه طایفه روزنامه نگاران ایرانی مشتاق این نبودند که آغاز قلمزنی خویش را در سال جدید با اخبار و تحلیل رخدادهای بهتر و انسانی تر شروع کنند در حالی که واقعیت این است که زمانه سر سازگاری ندارد. آمدیم، دل نگران تر از همیشه، تک به تک، دسته به دسته، سرویس به سرویس و روزنامه به روزنامه، روز اول نوشتن سخت است به خصوص اگر برخلاف تمام آرزوها و انتظاراتی که داشته ایم یک باره بهمنی سهمگین از خبرهای بد بر سرمان آوار شود و زمین زیر پایمان نیز همچون میدان مین رقص انفجار را نوید دهد. آمدیم، در حالی که سالی را پشت سر گذاشته بودیم که برای روزنامه نگاران سراسر جهان از بدترین و خونبارترین سال ها بود. این روزها حداقل خبرنگاران و نویسندگان سرویس های بین الملل هیچ خبر خوشی برای مخاطبانشان نخواهند داشت چرا که جهان همچنان ناامن است و بحران های بین المللی ماندگاری خویش را به رخ می کشد.

● عراق

بر ویرانه های تمدن چندین هزار ساله بین النهرین گرگ ها همچنان می رقصند، هارتر و درنده تر از همیشه، گرگ درون در اتحاد با گرگ برون، اینجا درست همان نقطه یی از تاریخ است که عینیت برزخ جهان مدرن شکل می گیرد. تمامی بازیگران آن همچنان از عقل و هر منش انسانی تهی هستند و در دریایی از خون، چکاچاک شمشیرها و عربده مستانه جنگجویان تمدن ستیز و خشونت طلب در کنار حامیان خویش، دیوانگی و جنایت را به ارمغان می آورند. هیاهو برای طرح های امنیتی از جمله آنچه هم اکنون در بغداد اعمال می شود، چونان بادکنکی با اولین تلنگر می ترکد و نه تنها پایتخت آرام نمی گیرد که حتی تل عفر، بعقوبه، رمادی و... رسم و آیین بغدادی در پیش می گیرند.

اصلاً قرار نانوشته یی وجود دارد که تمامی حساب های تسویه نشده تاریخ معاصر و حتی کینه های هزار ساله قومی و مذهبی یکجا در عراق به داو گذاشته شود، آن هم در زمانی که متاع عقل و مصلحت هیچ خریداری نداشته و سنت جنگجویان و دوئل دشمنان میدان مسابقه، داور مسابقه و تماشاچی مسابقه را تعیین می کند. روز پنجشنبه ۲۲ مارس زمانی که بان کی مون دبیرکل سازمان ملل متحد در کنفرانس مطبوعاتی به همراه نوری مالکی نخست وزیر این کشور در بغداد بر اثر انفجار خمپاره در جلوی دوربین های تلویزیونی وحشت زده به دنبال جان پناه می گشت در واقع بهترین و واقعی ترین تصویر عراق امروز شکل گرفت.

فراموش کنید آن همه نگاه های تمسخرآمیز و تحقیرکننده یی که بعد از این رویداد در مطبوعات و خبرها آمده بود چرا که مرد کره یی جانشین کوفی عنان بزرگ، همان عکس العملی را نشان داد که هر انسان متمدن در جهان به دور از میدان های جنگ از خود بروز می دهد. نوری مالکی اگر نترسید و خونسردی خویش را حفظ کرد نه ناشی از شجاعت که به دلیل آن بود که خود نیز قطعه یی از این پازل خشونت است.

همچنین سه شنبه ۲۷ مارس پیش نویس لایحه جدید برای جذب بعثی ها در قدرت به تصویب کابینه رسید و می بایست به زودی به پارلمان برای تایید نهایی ارائه شود. شاید برای این کار بسیار دیر باشد چراکه در شرایط کنونی که قدرت نیروهای شورشی تثبیت یافته است و آنان شکاف به وجود آمده در درون امریکا را در خصوص حضور نظامی در عراق مشاهده می کنند این امتیازات کوچک برایشان قانع کننده تلقی نشود. استوارت باوئن سربازرس ویژه در امور عراق می گوید نگاهی به نحوه اجرای طرح های بازسازی عراق حاکی از هرج و مرج، فقدان سازماندهی مناسب و از دست رفتن فرصت ها در این زمینه است.

درست در همین شرایط است که هم زمان آخرین نظرسنجی بی بی سی از مردم عراق نشان می دهد که تنها ۱۸ درصد از مردم این کشور به نیروهای امریکایی و ائتلاف اعتماد دارند و ۸۶ درصد نیز به شدت نسبت به سلامتی خانواده های خود در خشونت های جاری هولناک هستند. بدبینی نسبت به اوضاع عراق از آنجا عمق بیشتری می یابد که در همین مدت تاکتیک استفاده از گازهای شیمیایی از جمله گاز کلر در حملات انتحاری و انفجاری نیز به کلکسیون افتخارات عراق دست پخت دار و دسته جرج بوش اضافه شده است.

تشدید کشتار طی روزهای اخیر در بغداد، تل عفر، رمادی و کرکوک، حملات سازماندهی شده در منطقه سبز بغداد علیه مقامات ارشد دولت عراق از جمله ترور سلام الزوبعی معاون نخست وزیر عراق گویای آن است که تمام ادعاهای امریکا و دولت عراق در مورد موفقیت طرح امنیتی بغداد یک ساده انگاری یا فریب بزرگ است. اجلاس عالی سران اتحادیه عرب در ریاض که در آن برای اولین بار ملک عبدالله پادشاه عربستان به صراحت از اشغال نامشروع عراق سخن گفت و توافق این سران در خصوص بازنگری در قانون اساسی عراق به نفع اقلیت اعراب سنی در کنار مخالفت هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق نسبت به این تصمیم، پیام روشنی است نسبت به اینکه عراق امروز هنوز به هیچ عنوان در منطقه به رسمیت شناخته نمی شود.

● افغانستان

همانگونه که از قبل نیز قابل پیش بینی بود هجوم بهاره طالبان به شهرها و مراکز دولتی افغانستان ابعاد دو چندانی به خود گرفته است و به نظر می رسد که حاکمیت طالبان در جنوب و شرق این کشور از حاکمیت دولت مرکزی قوی تر است. هجوم گسترده شورشیان به شهرهای کوچک، مناطق قبایلی و تعیین بزرگان قومی متمایل به طالبان به عنوان حاکمان شهر، نمایش مسخره و چندش آوری است که پس از ۵ سال که از جنگ و سرنگونی طالبان می گذرد در حضور نیروهای امریکایی و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) شکل می گیرد.

گسترش کشت و قاچاق مواد مخدر، عدم بازسازی اقتصادی، تصویب قوانین جدید در مورد مصونیت بخشیدن به اقدامات ضدانسانی جنگ سالاران متهم به جنایت جنگی در کنار ظهور دوباره قدرت طالبان، افکار عمومی جهان را با یک تناقض غیر قابل حل مواجه کرده است. اما آنچه که در این روزها تمام اعتبار اخلاقی دولت حامد کرزی و ائتلاف نیروهای غربی در افغانستان را مخدوش کرده است و در مقابل ابتکار عمل را در اختیار طالبان قرار داد، در آنجا قابل فهم تر به نظر می رسد که در ماجرای آزادی دانیل ماسترو جیاکومو خبرنگار ایتالیایی از دست نیروهای طالبان پیش آمد.

آزادی این خبرنگار در ازای معامله یی بسیار خطرناک که در آن ۵ تن از فرماندهان ارشد طالبان به دست آمد، یک باج دهی آشکار تلقی می شود که در آینده روزنامه نگاران خارجی و افغان را در معرض گروگان گیری بیشتری قرار می دهد. این تازه تمام ماجرا نیست چرا که حاشیه آن هم اینک از متن پیشی گرفته است و عدم آزادی اجمل نقش بندی خبرنگار افغان همراه وی خشم افکار عمومی و به خصوص اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان را برانگیخت. چنانچه فهیم دشتی سخنگوی این اتحادیه می گوید من فکر می کنم دولتمردان ما زمانی که درباره آزادی خبرنگار ایتالیایی آماده معامله با طالبان شدند، اشتباه بزرگی را انجام دادند.

هر چند که کریم رحیمی سخنگوی حامد کرزی گفته است این یک عمل استثنایی بود و به این دلیل صورت گرفت که ما به روابط دوستی خود با ایتالیا ارزش می گذاریم و این عمل بار دیگر تکرار نخواهد شد. این توجیه عذر بدتر از گناه است چرا که دولت مرکزی نشان داد که هم نسبت به عکس العمل منطقی در خصوص درخواست های دولت های غربی ناتوان است و هم اینکه آن ارزشی که برای اتباع غربی قائل می شود برای شهروندان خویش قائل نخواهد شد. در عوض طالبان با این اقدام خود دو پیروزی بزرگ را کسب کرد، یکی اینکه در معامله فوق ۵ تن از فرماندهان ارشد خود را تحویل گرفت و دیگر اینکه دولت کرزی و حامیان غربی آن را در مقابل افکار عمومی و تعصبات ملی گرایانه افغان ها قرار داد. همچنین این اقدام موجب دوری هر چه بیشتر خبرنگاران افغانستان از دولت مرکزی و دولت های غربی شد.

● فلسطین

توافق بین جنبش حماس و فتح برای تشکیل دولت وحدت ملی تا حدودی بن بست موجود در خصوص بحران خاورمیانه را شکسته است و چنانچه نیروهای منطقه یی و بین المللی برای گام اول به حداقل ها رضایت دهند امید برای کاهش بحران فراهم می شود. توافق مکه و نشست سران اتحادیه عرب در ریاض که با تاکید بر طرح صلح عربستان که در سال ۲۰۰۲ ارائه شده بود در حالی خاتمه یافت که مبنای اولیه یی برای توافقات صلح و اجتناب از رویارویی داخلی و خارجی می تواند تلقی شود. هم اکنون تشدید تمایلات بنیادگرایانه در خاورمیانه همه بازیگران بین المللی و منطقه یی را حداقل به لحاظ نظری به این درک رسانده است که برای کنترل بحران در فلسطین و منطقه می بایست به یک مصالحه فراگیر دست زد. اعراب و جناح های داخلی در فلسطین تا حدودی وظایف خویش در این خصوص را انجام داده اند و اینک وقت آن است که دولت اسرائیل و حامیان آن در واشنگتن نیز صادقانه گام های اساسی را در این راه بردارند.

اردشیر زارعی قنواتی

---