عامل اتمی در روابط بین الملل و «مساله ایران»

ویکتور آنتونویچ کاوالیوف, استاد دانشگاه سن پتربورگ و کارشناس مسائل منطقه ای طی مقاله ای که در سایت روسی «بنیاد فرهنگ استراتژیک» fondsk ru منتشر شد, ان پی تی را موثر ندانسته و ضمن تاکید بر نقش آمریکا در تضعیف و ناکارآمدی معاهده منع گسترش سلاح هسته ای, سیاستهای غرب در قبال برنامه های هسته ایران را متناقض و ناعادلانه می داند

ویکتور آنتونویچ کاوالیوف، استاد دانشگاه سن پتربورگ و کارشناس مسائل منطقه ای طی مقاله ای که در سایت روسی «بنیاد فرهنگ استراتژیک» (fondsk.ru) منتشر شد، ان.پی.تی را موثر ندانسته و ضمن تاکید بر نقش آمریکا در تضعیف و ناکارآمدی معاهده منع گسترش سلاح هسته ای، سیاستهای غرب در قبال برنامه های هسته ایران را متناقض و ناعادلانه می داند.

عامل اتمی در روابط بین الملل بار دیگر در کانون توجهات قرار گرفته است. تضعیف نقش ان.پی.تی (معاهده منع گسترش هسته ای) ناگزیر بود. ان.پی.تی نتوانست از گسترش سلاح اتمی و دستیابی اسرائیل، هند، پاکستان، کره شمالی و آفریقای جنوبی به این نوع تسلیحات جلوگیری نماید. دلیل این مسئله را می توان سیاستهای تبعیض آمیز و عدم توازن در این معاهده دانست. به هیچ وجه نمی توان توجیه کرد که چرا بعضی از کشورها اجازه دارند سلاح اتمی داشته باشند و دیگران نه.

آمریکا برای تسلط بر جهان، از چند طریق باعث تضعیف و ناکارآمدی ان.پی.تی شده است:

▪ خروج از قرارداد دفاع ضد موشکی ۱۹۷۲

▪ تصویب دکترین جدید اتمی که استفاده احتمالی از سلاح اتمی را کاهش داد و عملا، آن را از کتگوری ابزار بازدارنده به کتگوری سلاح میدان جنگ در آورد. همانطور که “فاینانشال تایمز” تاکید می کند، ابتکارعمل های باراک اوباما برای خلع سلاح، «حرکت تاکتیکی برای مقابله با پروپاگاندای ایرانی» است. دعوت واشنگتن برای خلع سلاح اتمی کامل، مواضع این کشور را در دیپلماسی پیچیده اتمی که در سازمان ملل جریان دارد، تقویت کرد. در حقیقت، «اعتقاد ساختگی به خلع سلاح اتمی همگانی، عنصر لازم برای ریاکاری غربی است».

▪ پذیرفتن غیر رسمی هند به عنوان قدرت اتمی

▪ تقویت «مولفه توسل به زور» در سیاست خارجی آمریکا و ناتو و اعلام تمام جهان به عنوان منطقه منافع حیاتی خود. بعد از یوگسلاوی، عراق و افغانستان، کاملا واضح است که امروز برای کشورهایی که آمریکا به آنها «مضنون» است، سلاح اتمی، تنها راه حفاظت خود از «دموکراتیزه شدن» با استفاده از موشک های بالدار و نیروی هوایی است. تهدیدات علیه کره شمالی به محض اینکه این کشور از ان.پی.تی خارج شد و خود را به عنوان قدرت اتمی اعلام کرد، به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یافت.

باید گفت در حال حاضر، در عرصه بین الملل که عامل اتمی در آن ظهور می کند، شرایط برای تصویب برنامه ای برای مقابله با گسترش سلاح اتمی بسیار نامناسب است.

۱) سلاح اتمی از یک سو «سلاح برتر» محسوب می شود که استفاده از آن بسیار عواقب وخیمی به دنبال دارد. از سوی دیگر، ویژگی های این «سلاح برتر» اجازه می دهد که سلاح اتمی را به عنوان ابزار مهم برای رسیدن به منافع حیاتی ملی(گروهی، شخصی) تلقی کرد. در جهان کنونی، دو گرایش متضاد وجود دارد: از یک سو روند خلع سلاح در جریان است، اما در عین حال، دولت ها هر چه فعالتر از عامل اتمی برای تامین منافع ملی خود استفاده می کنند.

۲) انحلال سیستم برتون وودز (Bretton Woods system) یا همان سیستم ثبات نرخ ارز و بحرانی که از سال ۲۰۰۸ آغاز شده، منجر به آن شد که ابزار اصلی دولت آمریکا در صحنه بین الملل، یعنی دلار بدون پشتوانه، منحصرا توسط نیروی نظامی حمایت شود. این امر تلاش دیگر دولت ها برای به دست آوردن سلاح اتمی را افزایش می دهد.

۳) «خیزش آسیا» که در طول چندین سال رخ داده، به تلاش غرب برای اجازه ندادن به پیدایش کشورهای اتمی جدید دامن زده است. غرب غارت کشورهایی که اقتصاد پیشرفته ای ندارند و استفاده از بخش اعظم منابع زمین را «حق» خود دانسته و می خواهد این حق را به صورت کاملا «متداول» از طریق نمایش «حمله های بدون تماس»، بدون ریسک دریافت پاسخ و با استفاده از سلاح های بسیار تخریبی به دست آورد.

۴) افزایش مشخص «فاصله ژئوپلیتیکی» بین جهان اسلام و تل آویو، اسرائیل را به حفظ جایگاه اتمی خود به عنوان آخرین امید خود برای تامین امنیت نظامی سوق می دهد و این امر مسئله خلع سلاح اتمی پاکستان و تامین رژیم عدم اشاعه در خاور میانه را به بن بست می رساند.

در رابطه با «مسئله اتمی» ایران به عنوان عضو ان.پی.تی، از «ظن به مجرمیت» خاصی به شکل : “تو ثابت کن که…” استفاده می شود. واشنگتن از برنامه اتمی ایران برای توجیه حمایت خود از اسرائیل استفاده می کند و اسرائیل نیز از اظهارات ضد اسراییلی احمدی نژاد استفاده می کند تا حمایت آمریکا را داشته باشد و نشان دهد که در غیر این صورت او به اهداف اتمی در ایران به صورت یک جانبه حمله خواهد کرد.

اما ایران ان.پی.تی را امضاء کرده است و به بازرسین بین المللی (به صورت محدود هم که شده) اجازه بازرسی از تاسیسات اتمی خود را داده است و آژانس بین المللی انرژی اتمی مدرکی دال بر نقض معاهده مذکور توسط ایران ارائه نداده است. تفسیر عقلانی وضع موجود باید غرب را به سمت استفاده از ان.پی.تی برای همکاری دیپلماتیک با ایران و جذب این کشور برای تلاش واقعی در جهت برقراری کنترل شدیدتر بر تجارت مخفیانه اجزای اتمی سوق می داد.

غرب به جای این کار سیاست متناقضی در پیش گرفته است: غرب تلاش می کند با استفاده از تحریماتی که تنها مواضع دولت ایران را مستحکم تر می کنند، این کشور را منزوی کند.

به نظر می رسد که ان.پی.تی موثر نیست. این قرارداد برای همه یکسان عمل نمی کند و استثنائات زیادی دارد. در رابطه با خاور میانه، ریاکاری لندن و واشنگتن فراتر از حد است: این کشورها معتقدند که حفظ صلح تنها از طریق حفظ هژمونی اتمی اسرائیل (کشوری که از امضاء این معاهده سرباز زده) و «تنبیه ایران»، کشوری که ان.پی.تی را امضاء کرده، امکان پذیر است. پس دیگر جای هیچ توضیح اضافه ای باقی نمی ماند.

آمریکا در شرایط انفعال بین المللی روسیه، بازی را در «صفحه شطرنج بزرگ» به سمت زوگ زوانگ Zugzwang [وضعیتی در شطرنج که در آن هر حرکتی به ضرر بازیگر تمام می شود- م] کشانده است.

نویسنده: ویکتور - آنتونویچ کاوالیوف

منبع: سایت - روسیران - تاریخ شمسی نشر ۲۳/۰۳/۱۳۸۹