موانع و آسیب های تربیت دینی

● پرسش:
امروزه یکی از دغدغه های خانواده ها، موفقیت در امر تربیت دینی فرزندان خود است. به راستی چه موانع و آسیب هایی در حال حاضر در جامعه وجود دارد که می تواند مانع از تحقق چنین …

پرسش:

امروزه یکی از دغدغه های خانواده ها، موفقیت در امر تربیت دینی فرزندان خود است. به راستی چه موانع و آسیب هایی در حال حاضر در جامعه وجود دارد که می تواند مانع از تحقق چنین هدفی گردد؟

پاسخ:

آسیب شناسی تربیت دینی، به معنای بررسی واقع بینانه موانع و آسیب ها در امر تربیت دینی و ارائه راهکارهای مقابله با آن، یکی از ضرورت های انکارناپذیر زمان حال ما است. به طور طبیعی منظور از موانع و آسیب ها، آن دسته عوامل مهم و مؤثری است که در روند تربیت دینی اختلال ایجاد می کند و تحقق آن را مشکل و یا ناممکن می سازد. اینک به برخی از مهم ترین موانع و آسیب ها اشاره گذرایی می کنیم!

الف) آسیب های وراثتی

برخی آسیب های تربیت دینی و اخلاقی فرزندان در وراثت ریشه دارند، بدین معنا که عامل وراثتی و نتیجه ازدواجهای نامناسب و غیرموفق، زمینه و بسترهای نامساعدی را برای تربیت دینی و اخلاقی نسل های بعدی فراهم می سازد. اسلام برای پیشگیری از این مسئله تعالیم و راهکارهای لازم را به پیروان خود ارائه کرده و بدین وسیله از وراثتهای نامطلوب و به دنیا آمدن فرزندان منحرف و معیوب به لحاظ وراثتی جلوگیری کرده است.

ب) آسیب های محیطی

پاره ای از آسیب های تربیت دینی و اخلاقی از عوامل محیطی ناشی می شود. عوامل محیطی عبارتند از: خانواده، نهادهای آموزشی، رسانه های گروهی و وسایل ارتباط جمعی اعم از رادیو، تلویزیون، سینما، مطبوعات، اینترنت، دوستان و معاشران و نهادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی حاکم برجامعه. عوامل یادشده همان طور که می توانند زمینه ساز تربیت دینی و اخلاقی باشند و بستر مساعدی برای تربیت درست و اسلامی فراهم سازند، می توانند به عنوان موانع و آسیب های تربیتی نیز مطرح شوند.

ج) آسیب های ناشی از تغذیه

امروزه تأثیر غذا بر رفتار و تربیت دینی فرزندان، امری انکارناپذیر است. روایاتی که از آثار زیانبار «لقمه حرام» سخن می گوید ناظر بر همین حقیقت است. امام صادق(ع) درباره تأثیر درآمدهای حرام می فرماید: درآمد حرام در نسل و فرزندان آدمی ظاهر می شود. (وسایل الشیعه ج۱۲، ص۵۳)

د) آسیب های ناشی از مربیان

پاره ای از آسیب ها از ناحیه والدین و دیگر مربیان تربیتی، متوجه تربیت دینی و اخلاقی فرزندان می شود که برخی از آنها عبارتند از:

۱) سهل انگاری خانواده ها در امر تربیت دینی فرزندان

۲) شخصیت رفتاری والدین در ارائه الگوی عملی رفتار دینی به فرزندان

۳) دوگانگی و تضاد در رفتار والدین

۴) عدم نظارت دقیق و مراقبت نکردن بر روند فعالیت های فرزندان

هـ) روشهای آسیب زا

برخی آسیب های تربیتی دینی ریشه در روشهای تربیتی دارند که مهم ترین آنها عبارتند از:

۱) نازپروردگی و تنعم در اثر افراط در محبت و نوازشهای بی حساب.

امام کاظم(ع) می فرماید: شایسته است که طفل در کودکی با سختی و مشکلات اجتناب ناپذیر حیات روبه رو شود تا در بزرگسالی، بردبار و صبور باشد. (وسایل الشیعه، ج۵، ص۱۲۶) همچنین امام باقر(ع) می فرماید: بدترین پدران کسی است که در نیکی به فرزند زیاده روی کند.

(تاریخ یعقوبی، ج۳، ص۵۳)

۲) رفتارهای تحقیرآمیز با فرزندان

۳) اجبار و اکراه توأم با برخوردهای تحکم آمیز و امر و نهی های لجاجت برانگیز.

۴) خشونت و سخت گیری های بیجا

۵) تبعیض و بی عدالتی در رفتارها