سبک زندگی آرمانی حلقه مفقوده سیما و سینمای ملی

یکی از قابلیت های رسانه ها, ذهنیت سازی و توزیع الگوهای رفتاری و زیستی در سطح جوامع است

یکی از قابلیت های رسانه ها، ذهنیت سازی و توزیع الگوهای رفتاری و زیستی در سطح جوامع است. در این میان محصولات رسانه های تصویری و به ویژه آثار نمایشی، نظیر فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی تاثیرات شگرفی دارند. سرگرم سازی، جذابیت، طرح غیرمستقیم مضامین، نفوذ و رسوخ در ضمیر ناخودآگاه مخاطب و برخورداری از گستره وسیع مخاطبان، از ظرفیت های قابل توجه این رسانه هاست. به همین دلائل مهم ترین عناصر در ترویج شاخصه های سبک زندگی در جوامع توسط سینما و تلویزیون و مشتقات و وابسته های آن ها (انیمیشن ها، گیم ها و...) صورت می گیرد.

سبک زندگی، مهم ترین مولفه هویت ساز انسان ها، اقوام و جوامع گوناگون است. این موضوع که امروز حجم وسیعی از فعالیت ها و پژوهش ها سخن پراکنی ها در مطالعات فرهنگی و علوم اجتماعی را به خود اختصاص داده، مجموعه ای از طرز تلقی ها، ارزش ها، شیوه های رفتار، حالت ها و سلیقه ها را تشکیل می دهد. نوع تغذیه، آرایش، پوشش، نحوه بهره گیری از هنر و رسانه ها، روابط اجتماعی و خانوادگی، دکوراسیون منزل، لحن سخن گفتن و... از جمله نمودهای عینی و بیرونی سبک زندگی است.

علاوه بر این اوصاف، اهمیت دیگر این موضوع برای ما از آنجاست که هدف اساسی دشمنان کشور ما طی سال های اخیر، تخریب سبک زندگی بومی و تحمیل سیاق های زیستی مدنظر خود است. طبیعی است که تا ذهنیت و رفتار و نحوه زندگی مردم یک جامعه دستخوش تغییر قرار نگیرد، نمی توان در گرایش سیاسی و مکتبی آنها نیز تحولی را ایجاد کرد. ملتی که به فرهنگ، مکتب و ارزش های خود دلبستگی دارد، شکست ناپذیر است. از این رو دولت ها و جریان های سلطه گر غربی بهترین راه چیره شدن و به بردگی کشاندن مردم ایران را از بین بردن هویت کشورمان می دانند. هویتی که در انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس تجلی یافت. آن ها می دانند که صرفا با فعالیت های سیاسی و اقتصادی و نظامی نمی توانند به اهداف ضدبشری خود برسند. هم از این رو با صدها شبکه ماهواره ای و هزاران سایت اینترنتی و میلیون ها نسخه فیلم هر روز جامعه ما را هدف بمباران قرار می دهند. مسائلی نظیر بی بند و باری در روابط انسانی، مصرف زدگی و لوکس گرایی از شاخصه های مهم سبک زندگی غربی است که توسط این رسانه ها تبلیغ می شود. افرادی که این آلودگی ها را به عنوان یک ارزش در زندگی خود بپذیرند، خود به خود تبدیل به حیوانات دست آموز دولت های غربی و پیاده نظام آنها در داخل کشورمان می شوند.

بهترین مصداق برای توسعه و انتشار یک ایدئولوژی از طریق ترویج سبک زندگی، فیلم های هالیوودی است. شیوه این آثار هم این است که تصویری زیبا و خوشایند و رهایی بخش از سبک زندگی آمریکایی نمایش می دهند. عمده ترین شیوه این فیلم ها، تخریب فرهنگ و شیوه های زیستی سنتی و بومی در جوامع و تزریق سبک زندگی غربی در بطن و لایه های اجتماعی کشورهای گوناگون است. البته این کار به شیوه ای غیرمستقیم و در قالب درام، فضاسازی و شخصیت پردازی صورت می گیرد.

همان طور که رسانه ها و محصولات فرهنگی در حال ترویج و تکثیر سبک زندگی غربی هستند. در این سو نیز رسانه ها و دستگاه های فرهنگی مسئولیت بازسازی الگوهای زیستی اسلامی و انقلابی را برعهده دارند.

موضوع سبک زندگی در بسیاری از برنامه های صدا و سیما نیز مطرح می شود. حتی برخی برنامه ها به طور اختصاصی این موضوع را به عنوان محور خود قرار دادند. مثل برنامه های «گره» و «دالان». بعضی برنامه ها هم برخی از قسمت های خود را به این موضوع اختصاص داده اند. از جمله این برنامه ها می توان به «راز» و «دیروز، امروز، فردا» اشاره کرد که قسمت هایی را به بررسی و تحلیل جدی سبک زندگی اختصاص دادند، اما آنچه به عنوان یکی از ضعف های اساسی رسانه ملی قابل تامل است، عدم ورود این گونه مباحث در سریال ها و برنامه های نمایشی است. البته از آنجا که فیلم ها و مجموعه های نمایشی، تقلید زندگی واقعی و دنیای پیرامون انسان ها و جوامع هستند، خواه ناخواه نوعی سبک زندگی را منعکس می کنند، اما مشکل اصلی فیلم ها و سریال های سینما و سیمای ما جدایی و حتی تضاد آنها با شیوه زندگی اسلامی- ایرانی است.

یکی از ضعف های اساسی و مشترک اغلب فیلم های سینمایی و سریال های سیما، ناتوانی در ارائه الگوی زیستی اسلامی- ایرانی و همچنین عدم ارائه شاخصه های رفتاری و شخصیتی تراز و مناسب است. مسائلی نظیر برجسته نمایی زندگی شهرنشینی و آپارتمانی، گذراندن اوقات فراغت در کافی شاپ ها و پاساژها، زیبا نشان دادن زندگی مجردی و یا خانواده بدون فرزند، رفاه طلبی، مصرف گرایی، تحقیر مستضعفان، پوشش نامناسب، اشراف منشی، روابط نامتعارف دختر و پسر، بی احترامی به یکدیگر و عدم رعایت حرمت سالمندان و... از جمله شاخصه های نامنتاسب با فرهنگ اصیل جامعه ماست که از سوی بسیاری از فیلم ها و برخی سریال ها در جامعه منتشر می شود.

چنانچه فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی بتوانند سیمای زیبای زندگی براساس آموزه های دینی را بازنمایی کنند و به شکلی دراماتیک، شیوه های زیستی مبتنی بر فرهنگ خویش را هدف آموزش قرار دهند، بسیاری از مشکلات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ما برطرف می شود.

آرش فهیم