آموزش در کنار سرگرمی

کمترین موضوعی را در ارتباط با مغز می توان یافت که تا این حد مورد سوءتفاهم قرار گرفته باشد. از یک سو می توان پذیرفت نفس بازی های کامپیوتری یکی از جذاب ترین و برانگیزاننده ترین …

کمترین موضوعی را در ارتباط با مغز می توان یافت که تا این حد مورد سوءتفاهم قرار گرفته باشد. از یک سو می توان پذیرفت نفس بازی های کامپیوتری یکی از جذاب ترین و برانگیزاننده ترین سرگرمی های مدرن است تا آنجا که می رود تا جزء یکی از لذت بخش ترین تجربیات کودکی درآید.

از سوی دیگر در بسیاری از موارد نه تنها با تمرینات فکری و سرعت عمل همراه است بلکه حداقل تفریح سالمی است. اما باید پذیرفت در بسیاری از موارد این وسیله یا این ظرف با محتوای مناسبی مورد استفاده قرار نمی گیرد، در حالی که با استفاده از این امکانات کامپیوتری می توان بسیاری از اهداف آموزشی را نیز به نحوی لذت بخش و سرگرم کننده تحقق بخشید. پس اشکال در خود بازی های کامپیوتری نیست بلکه در برنامه ها و برنامه نویسانی است که فقط به دنبال هیجان هستند و میدان را نیز در برابر خود از رقیب خالی می بینند؛ رقبای بالقوه یی که می توانند از این تکنولوژی ضمن سرگرمی در آموزش نیز بهره برداری کنند.

اما سوءتفاهم دیگری که وجود دارد در ارتباط با بیماری های مغزی است. بسیاری از والدین بیماران مبتلا به «اپی لپسی» و حتی «میگرن» فرزندان خود را از این بازی ها برحذر می دارند. واقعیت این است تنها بخش بسیار کوچکی از حملات تشنجی هستند که تنها عامل برانگیزاننده آنها تحریکات نورانی منجمله بازی های کامپیوتری است. بخش بسیار مهم تر، بیمارانی هستند که در آنها تحریکات نورانی صرفاً «یکی» از تحریکات متعددی است که باعث ایجاد یک حمله تشنجی می شود و بر فرض اجتناب از این بازی ها باز هم خطرات دیگری وجود دارد که در بسیاری از موارد نمی توان همه آنها را منع کرد و بر فرض ممانعت نیز ممانعت از بسیاری غذاها و بسیاری از فعالیت ها به شدت کیفیت حیات بیمار را به خطر خواهد انداخت. پس در چنین مواردی اولویت با تغییر استعداد ذاتی بیمار است نه اجتناب از محرک های محیطی که این کار عمدتاً با استفاده از داروها صورت می گیرد. به قول یکی از استادان نه چندان معروف، درمان «اپی لپسی» تنها شامل سه اصل کلی است؛

۱) درمان منظم دارویی،

۲) درمان منظم دارویی

۳) درمان منظم دارویی.

اما نکته دیگر اینکه بسیاری از کودکان از این بازی بیش از حد متعارف استفاده می کنند. استفاده بیش از حد از این بازی ها در کسانی که سابقه هیچ بیماری ندارند باعث هیچ گونه بیماری مغزی خاصی نمی شود اما به طور کلی کار پسندیده یی نیست، زیرا کودک را تنبل می کند و باعث کاهش فعالیت های فیزیکی او می شود که این اصلاً مطلوب نیست.

اما نکته اینجاست که بسیاری از والدین برای تربیت فرزندان خود از طب مایه می گذارند، یعنی به بهانه بیماری، کودک را از این بازی ها محروم می کنند. باید توجه داشت این کار باعث «طبی» شدن بسیاری از فعالیت های زندگی ما می شود؛ فعالیت هایی که پزشکی شدن آنها مشکلی را حل نمی کند بلکه به دارو و دوا هم آلوده می سازد. ممانعت فرزندان از بازی های کامپیوتری یک مساله فرهنگی و تربیتی است که باید به همان شکل و راه حل هایی از همان جنس برخورد و مداوا شود. کم نیستند چیزهایی که بد هستند و توصیه نمی شوند اما بیماری زا نیستند.

اما اعتقاد به بیماری زا بودن محدود به بازی های کامپیوتری نیست. خود کامپیوتر و اینترنت هم در مظان اتهامات سنگینی قرار دارند. معلوم نیست اگر این اعتقادات رایج بین مردم در مورد بیماری زا بودن مانیتور و کامپیوتر خیلی جدی گرفته شود و جوانان به تمام دستورات والدین خود در اجتناب از اینها گوش فرادهند سرنوشت دنیا از لحاظ پیشرفت های تکنولوژیک به چه شکلی درخواهد آمد؟

دکتر بابک زمانی

متخصص مغز و اعصاب

روزنامه اعتماد (www.etemaad.ir)