برتری كیفیت بر كمیت

نگاهی به برنامه ها و گروه های شركت كننده در بیست و دومین جشنواره موسیقی فجر

اگرچه چند سال از برگزاری جشنواره بین المللی فیلم و تئاتر فجر گذشت تا این كه موسیقیدانان هم یادشان بیاید كه چه خوب است جشنواره ای برای خودشان داشته باشند، اما از روزی كه تصمیم گرفتند بی وقفه جشنواره هر سال در آستانه جشن های انقلاب برگزار شد تا امروز كه به عدد ۲۲ رسیده است.امسال دبیر جشنواره موسیقی فجر از میان موسیقیدانان شناخته شده ایرانی انتخاب شده است.آنهایی كه در طول چندین سال اخیر پیگیر اخبار جشنواره های موسیقی فجر هستند می دانند كه در این جشنواره بر خلاف جشنواره های تئاتر و فیلم فجر كه تكلیفشان به مراتب از جشنواره موسیقی فجر روشن تر است و دیگر سالهاست در پی این نیستند كه حتماً باید دبیر جشنواره از فیلمسازان و كارگردانان و نویسندگان و عوامل تئاتر و سینما باشد، نخستین حرف موسیقیدانان و اعضای گروه ها این است كه دبیر جشنواره باید موسیقیدان باشد.به نظر می رسد كه از این نظر امسال انتظار بسیاری از گروه های موسیقی برآورده شده است و با صحبت های دبیر جشنواره در كنفرانس مطبوعاتی در مورد تفاوت در اجرای جشنواره، دل بسیاری از دست اندركاران موسیقی گرم شده است.به هر حال احمدی رئیس دفتر موسیقی، دلایل انتخاب روشن روان را تجارب و توانایی این موسیقیدان در سیاستگذاری و مدیریت موسیقی می داند.روشن روان خود در این زمینه گفته است : «به هر حال هر سال یك نفر باید به عنوان دبیر جشنواره فعالیت كند و امسال هم من این مسئولیت را قبول كردم.»

با توجه به این شعار جشنواره امسال «برتری كیفیت بر كمیت» است، چند بخش جدید به جشنواره امسال افزوده شده و همچنین نوید اتفاقات خوبی هم داده شده است.تا چند سال قبل و پیش از آنكه خانه موسیقی جشن های سالانه اش را برگزار كند، جشنواره موسیقی فجر تنها جایی بود كه در آن موسیقیدانان ایرانی چندین و چند روز در كنار هم می نشستند، ساز می زدند و آواز می خواندند.با وجود پدید آمدن محفل های دیگر همچنان جشنواره موسیقی فجر اصلی ترین محفل موسیقی در ایران است.این اهمیت نه فقط به دلیل تعداد زیاد روزهای جشنواره در مقایسه با دیگر روزهاست بلكه تعداد زیاد تالارها، اجرای برنامه های مختلف، حضور گروه های خارجی و...را می توان از جمله این عوامل نام برد.در این دوره ۱۰ گروه بانوان، ۱۷ ایرانی، ۸ بین الملل و مسلمان، ۶ استاد تكنواز، ۴ اركستر بزرگ، ۶ كلاسیك، ۱۰ سخنران، ۶ فیلم از استادان موسیقی نواحی، ۲۰۰ گروه جوان و ۹۰ گروه در بخش نواحی به اجرا می پردازند كه در كل ۹۷۰ هنرمند به روی صحنه می روند.

۱) موسیقی سنتی

در جشنواره امسال گروه های مختلف موسیقی سنتی چون گروه «شمس» و گروه «كیوان ساكت» به صحنه می روند.

گروه مولانا: گروه «مولانا» به سرپرستی جلیل عندلیبی قطعاتی را دربخش موسیقی سنتی و موسیقی كردی - لری اجرا می كند.كنسرت گروه مولانا دردوبخش است كه بخش نخست آن در مایه شورواصفهان است و درآن اشعاری ازوحشی بافقی، مولانا و عبدالقاسم لاهوتی اجرامی شودكه خوانندگی این بخش برعهده محمد عبدالحسینی است.: درقسمت دوم قطعات محلی موسیقی كردی و لری برای گروه نوازی تنظیم شده است كه بهروزتوكلی و مسعودجوانمیری به عنوان خواننده دراین بخش با گروه همكاری می كنند.

گروه موسیقی غوغا:گروه موسیقی «غوغا» به سرپرستی «محسن نفر» در جشنواره امسال در ۲ شب آثاری را در راست پنجگاه مركب، در رپرتواری یكپارچه با عنوان «مینیاتور» اجرا خواهد كرد. این اثر، از دستگاه راست پنجگاه آغاز شده و با مدولاسیون های متعدد و مختلف به دستگاه ها و مایه های مختلف ورود می كند كه در هریك از این مایه ها، تصنیفی اجرا خواهد شد.

گروه شمس:این گروه به سرپرستی كیخسرو پورناظری، به همراه اركستر فیلارمونیك اوكراین، ساعت ۲۰ روزهای ۱۴ و ۱۵ دی ماه در تالار بزرگ كشور، به اجرای برنامه خواهد پرداخت.خوانندگی این گروه را حمیدرضا نوربخش به عهده دارد.كنسرت در ۲ بخش به اجرا در خواهد آمد، در یك بخش ، تنبورنوازی به همراه اجرای اركستر فیلارمونیك، سه تصنیف و یك قطعه بی كلام اجرا خواهد شدو در بخش دیگر، سه تصنیف و دو قطعه آواز در مایه شور، دشتی و بیات اصفهان به اجرا در می آید.در این برنامه كه با حضور هنرمندانی از فرانسه، هلند، انگلیس و كردستان عراق برگزار می شود، قطعاتی از پورناظری ها و گنچارو آناتولی اجرا می شود.سرپرست گروه شمس كیخسرو پورناظری ورهبر اركستر یوسیپ فرانس، و تدوین قطعات كنسرت به عهده تهمورث پورناظری است.

۲) موسیقی كلاسیك

▪ گروه كر تالار وحدت:

گروه كر درسال ۱۳۴۲ به رهبری «ئولین باغچه بان» تأسیس شد واز پس از انقلاب تا كنون تحت عنوان گروه كر تالار وحدت مشغول به فعالیت است .گروه كر تالار وحدت روزهای ۱۲ و ۱۷ دیماه ساعت ۱۸ در تالار رودكی به اجرای برنامه می پردازد. در این برنامه قطعات فولكلور (محلی) و نیز قطعات كلاسیك به اجرا در خواهد آمد كه در بخش فولكلور، ۳ قطعه محلی ایرانی اجرا می شود.

ـ رازمیك اوهانیان درتوضیح قطعات گفت : ماه بانو، تو بیو و نینای و بینا قطعات فولكلوریك است كه توسط سرگئی آقاجانیان تنظیم شده و قطعات «سالم» اثر تلمان، «پانیس آنجلیكوس» از سزار فرانك و«آوه ماریا» از باخ در بخش موسیقی كلاسیك اجرا می شود. در انتهای برنامه سرود «ایران» ،ساخته هوشنگ راسخ توسط گروه كر اجرا خواهد شد.

ـ خاچیك بابائیان و رسیتال پیانو: رسیتال پیانو و ویولن توسط خاچیك بابائیان (ویولن) و زارمیك بابائیان (پیانو) روزهای ۱۳ و ۱۴ دی ماه،در سالن رودكی برگزار خواهد شد.در این رسیتال، آثاری از شوبرت، هندل، موتزارت، یوهان اشتراوس، بلابارتوك، خاچاطوریان و كمیتاس به اجرا در خواهد آمد.همچنین در كوارتت زهی متشكل از خاچیك بابائیان (ویولن)، مازیار ظهیرالدینی (ویولن دو)، میثم مروستی (ویولا) و آیدین احمدی نژاد (ویولنسل) كه در روزهای ۱۲ و ۱۷ دی در سالن رودكی برگزار می شود، قطعاتی از موتزارت و كمیتاس می شود.

۳) اركسترها

▪ آهنگسازان ایرانی: قرار است اركستر سمفونیك تهران در دو شب برنامه ای كاملاً متفاوت ارائه دهد و برای نخستین بار فقط آثار آهنگسازان ایرانی را اجرا كند كه این برنامه به گفته روشن روان بی نظیر است.اركستر سمفونیك تهران به رهبری نادر مشایخی و اركستر زهی پارسیان به سرپرستی مازیار ظهیرالدینی مسئولیت این كار را در بخش اركسترهای كلاسیك برعهده دارند.

▪ اركستر سمفونیك تهران: اركستر سمفونیك تهران در این دوره از جشنواره موسیقی فجر نخستین اجرا از سمفونی پیامبر را به روی صحنه خواهد برد.نادر مشایخی رهبر این اركستر درباره همكاری «مهتاب كرامتی» و«علی تفرشی»با اركستر سمفونیك تهران گفت: اركستر سمفونیك تهران یكی از جوان ترین اركسترهای دنیا است كه همیشه تمایل داشته با جوان ها اجرای برنامه داشته باشد و درست به همین دلیل بود كه علی تفرشی را برای خواندن انتخاب كردیم و از سوی دیگرخانم كرامتی علاوه بر بازیگری، سفیرصلح ایران در یونسكو است و گمان می كنم حضور او در اركستر سمفونیك تهران با وجود عنصر جوانی؛ می تواند زمینه معرفی موسیقی ایران را در دنیا فراهم كند.یكی از دغدغه های همیشگی من معرفی آهنگسازان معاصر ایرانی در اجرا های مختلف به جهان بوده است ودرست به دلیل همین علاقه امسال آثاری از آهنگسازان معاصر ایرانی را در برنامه خود داریم تا در طول دو شب، اجرایی متفاوت و روایتی تازه از آهنگسازان معاصر را توسط گروه اركستر سمفونیك تهران داشته باشیم. قطعه«ای شهیدان خدایی»ساخته «هوشنگ كامكار»،«حماسه خرمشهر» اثری از «مجید انتظامی» ،«سوئیت شرقی» كاری از «محمد سریر» و قطعه «فیه ما فی»از ساخته های خودم را نیز اجرا می كنیم.

▪ اركستر جوانان پارس و اركستر موسیقی نو: اركستر جوانان پارس از سال ۷۱ به رهبری «ناصر نظر» تشكیل شد و از تابستان ،۸۴ ناصر نظر، رهبری این اركستر را به احسان خطیبی واگذار كرد.اركستر جوانان پارس و اركستر موسیقی نو به رهبری «علیرضا مشایخی» روز یكشنبه ۱۷ دی ماه ساعت ۶ بعد از ظهر در تالار رودكی به اجرای برنامه خواهند پرداخت.اركستر جوانان پارس به رهبری احسان خطیبی قطعه «داستان های كوتاه»،اپوس ،۱۰۶ اثر علیرضا مشایخی برای پیانو، اركستر زهی و سازهای ضربی در چهار قسمت را به اجرا در خواهد آورد.قطعه داستانهای كوتاه، بخش اول بر اساس یك ملودی كردی به نام «دمكل» بنا شده است.قسمت دوم، ملهم از آواز شاتوت خروشان جنوب تهران و قسمت سوم الهامی از حالت ها و ویژگی های موسیقی آوازی و بومی ایران است و سرانجام چهارمین بخش اثر نیز از ترانه های بومی ایران، برگرفته شده است. ویژگی این اثر، همچون دیگر آثارعلیرضا مشایخی، نه در یك تنظیم ساده موسیقی ایرانی، بلكه در استفاده از عناصر و ویژگی های شخصیتی موسیقی ایرانی در خدمت آهنگسازی است .

▪ اركستر موسیقی ملی ایران: برنامه های اركستر ملی در طی دو شب ۱۱ و ۱۲ دی ماه در تالار وحدت اجرا خواهد شد.علیرضا قربانی، تنها خواننده اركستر ملی در جشنواره بین المللی موسیقی فجر خواهد بود.برای نخستین بار است كه در جشنواره بین المللی موسیقی فجر اركستر ملی با یك خواننده قطعات خود را اجرا خواهد كرد. پیش از این دو یا سه خواننده با اركستر ملی همكاری می كردند اما این بار در كاری متفاوت تنها من برای اركستر ملی خواهم خواند.قربانی در جشنواره امسال در كنار برنامه های اركستر ملی با گروه موسیقی ایرانی نیز در بخش دیگری از برنامه های جشنواره فجر قطعاتی در دستگاه همایون را خواهد خواند.

۴) بین الملل

همزمانی نخستین روزهای سال جدید میلادی وجشنواره فجر اجازه نداد تا امسال گروه های زیادی در این بخش شركت كنند.اما گروهی از كشور شیلی برای نخستین بار در ایران به اجرای قطعات می پردازند.همچنین گروه هایی از هلند و اوكراین هم به صحنه می روند.

۵) جوان

سرپرستی بخش جوان جشنواره را امسال «محمدعلی كیانی نژاد» نوازنده برجسته نی ایرانی به عهده دارد.او كه خود سرپرست اركستر جوانان است سعی كرده گروه های جوان موسیقی را از استان های مختلف امسال به جشنواره بیاورد.

سمیه قاضی زاده

---