آگاه به جادوی ترکیب موسیقی و تصویر

ونگ کارـوای شیفتهٔ موسیقی است او از جادوی ترکیب موسیقی با عکس های زیبا, تصویرهای گیرا و مفاهیم ذهنی و درونی آگاهی دارد و بخش مهمی از ارتباط با بیننده را بر عهدهٔ موسیقی می گذارد

●بررسی موسیقی در چهار فیلم از ونگ کارـوای

ونگ کارـوای شیفتهٔ موسیقی است. او از جادوی ترکیب موسیقی با عکس‌های زیبا، تصویرهای گیرا و مفاهیم ذهنی و درونی آگاهی دارد و بخش مهمی از ارتباط با بیننده را بر عهدهٔ موسیقی می‌گذارد. با موسیقی به وجد می‌آید و در عالم خارج از سینما هم، با موسیقی در هم می‌آمیزد و گاهی با شنیدن یک قطعه موسیقی، ایده‌ای تازه برای ساخت یک فیلم به ذهنش می‌رسد. در این نوشته به بررسی موسیقی چهارفیلم او می‌پردازیم.

●چانگ کینگ اکسپرس

آهنگ‌ساز فیلم فرانکی چان فان کن است که خود بازیگر، کارگردان، تهیه‌کننده و نویسنده هم هست. از ۱۹۷۴ ساخت موسیقی فیلم را شروع کرده و تا ۱۹۹۴ که موسیقی این فیلم را ساخت، در ۵۷ فیلم، همکاری داشته که تجربه‌ای عالی برای یک آهنگ‌ساز محسوب می‌شود. این مسئله سطح توقع شنوندهٔ حرفه‌ای موسیقی را بالاتر می‌برد اما به‌نظرم این آهنگ‌ساز در سطح بالا نتوانسته این مسئولیت را انجام دهد. تیتراژ فیلم با موسیقی الکترونیک و ساختار یک اورتور کلاسیک آغاز می‌شود. صدای سازها، خیلی ابتدائی و گوئی اجرای آن با MIDI انجام شده باشد. موسیقی ساختاری زیبا ولی اجرائی ضعیف (در مقایسه با سطوح عالی جهان) دارد. شاید بتوان با طرح این مسئله که این نوع صدادهی و این جنس صدا مورد نظر بوده، توجیهی برای این نقص ارائه داد، اما به‌نظر می‌رسد این صدادهی، در چنین فیلمی توجیهی ندارد.در بخش‌های ابتدائی فیلم، با وارد شدن به هر محیطی، موسیقی مربوط به همان فضا را می‌شنویم.به‌عنوان مثال با وارد شدن به بازار هندی‌ها، موسیقی هندی و در یک کلوپ شبانه موسیقی رِگی (نوعی موسیقی با ریشهٔ آفریقائی که باب مارلی به دنیای موسیقی معرفی کرده و معمولاً فرمش چهارضربی است) و در صحنهٔ فرار و زدوخورد، موسیقی چینی همزمان با موسیقی الکترونیک بسیار ضعیفی شنیده می‌شود. در صحنه‌ای که یکی از شخصیت‌های فیلم به دنبال نام و نشانی کسی می‌گردد موسیقی تیتراژ دوباره تکرار می‌شود. هرگاه در کلوپ شبانه شخص موردنظر را می‌بینیم، همان موسیقی رِگی تکرار می‌شود و حتی یک‌بار، خود شخص هم، در دستگاه پخش موسیقی همان موسیقی را انتخاب می‌کند که پخش شود. این همه اشاره‌های واضح به موسیقی، در فیلم هوشمندانه‌ای که چنین موضوع ظریفی را دنبال می‌کند، زاید است. و در مقابل، در صحنه‌هائی که لازم بود موسیقی نقش مهمی انجام دهد (مثل صحنه‌ای که پسر آن‌قدر می‌دود تا آب بدنش را از دست می‌ٔهد و نمی‌تواند گریه کند) موسیقی بسیار خنثی عمل می‌کند و در حقیقت موسیقی صحنهٔ قبلی ادامه پیدا می‌یابد.در بخش دوم، انتخاب ۰۳۹;California Dreamin انتخابی بسیار زیباست. این ترانه از نظر ریتم و ضرباهنگ بسیار مناسب شخصیت فیلم، و متن آن با موضوع فیلم بسیار هماهنگ است؛ حتی با چهرهٔ بازیگر فیلم هم بسیار همخوانی دارد.موسیقی بعدی که در بخش دوم شنیده می‌شود، ترانهٔ خوابگردها (Dreamers) اثر گروه ”کرنبریز“ است که خیلی خوب انتخاب شده و حال‌وهوای شخصیت فیلم را نشان می‌دهد. اما باز استفاده آن در تیتراژ پایان، زیاد خوشایند نیست. موسیقی را که در بخش اول در یک کلوب شبانه شنیده بودیم، دوباره در بخش دوم، هنگامی‌که پسر نامهٔ دختر را می‌خواند، می‌شنویم در حالی‌که فضای این دو صحنه خیلی متفاوت است. موسیقی انتخابی این فیلم بسیار زیرکانه و خوب است اما موسیقی اصلی فیلم، می‌توانست تأثیر بیشتری داشته باشد و در مجموع کارگردان در بخش موسیقی بهتر از آهنگ‌ساز عمل کرده است.

فهرست قطعه‌ها

۱. (Dreamers (Creanberries

۲. Chasing the Metaphysical Express

۳. Sensuous Forest

۴. Fornication in Space

۵. Rain, Tear and Sweat

۶. Nigh Snack

۷. Entering the Hardboiled Wonderland

۸. Rock Like a Dog

۹. Heartbreak Interlude

۱۰. Sweat Farewell

۱۱. (Random Thoughts (The Cocteau Twins from Bluebeard

۱۲. (California Dreamin (The Mamas & the Papas

۱۳. (Things in Life (Dennis Brown

۱۴. (What a Difference a Day Makes (Dinnah Wshington

●در حال‌وهوای عشق

آهنگ‌ساز فیلم مایکل گالاسو، متولد ۱۹۴۹ در امریکا، نوازندهٔ برجستهٔ ویولن و آهنگ‌سازی با نبوغ فراوان است. به موسیقی معاصر علاقهٔ بسیار دارد و با موسیقی دان‌های ایرانی، هندی و امریکای‌جنوبی و آفریقائی، همکاری فراوانی داشته است. او موسیقی‌دانی بسیار برجسته و فعال در سطح جهان است.عنوان‌بندی فیلم بدون موسیقی شروع می‌شود و چند دقیقه بعد، موسیقی جادوئی وی به گوش می‌رسد؛ والسی بسیار زیبا که در همان نخستین لحظه‌ها، بیننده را میخکوب می‌کند. موسیقی آن‌قدر زیبا شروع می‌شود و به پایان می‌رسد که راهی برای توصیف آن، جزء شنیدن موسیقی و دیدن صحنه‌های زیبای فیلم و تماشای بازی‌های استادانهٔ بازیگرانش وجود ندارد. اجراء بسیار خوب و صدابرداری بسیار حرفه‌ای موسیقی به تمامی دینامیک است. سازبندی بسیار زیبا (شبیه به کوارتت زهی)، حرکت‌های pizzicato که ضرباهنگ اصلی موسیقی را برعهده دارد و صدای ویولن‌سل در هماهنگی کامل با توصیرهای سکانس اول، بسیار تأثیرگذار از کار درآمده است.در صحنه‌های بعدی، موسیقی جاز و امریکای‌جنوبی از آثار استادانی چون نات کینگ کول بسیار هوشمندانه انتخاب شده است؛ موسیقی‌ای که به‌خوبی فضای دههٔ ۱۹۶۰ را تداعی می‌کند و در عین حال کیفیت صدای بسیار بالائی دارد. این موسیقی‌ها از گنجینهٔ موسیقی ناشر بسیار معتبر جهانی، EMI انتخاب شده است. تنها مسئله آزاردهنده، تکرار بیش از حد این موسیقی زیبا است و در طول فیلم نه‌بار موسیقی ابتدای فیلم را می‌شنویم. در مواردی حتی از لحاظ زمان‌بندی، این موسیقی با تصویر هماهنگ نیست و ناگهان موسیقی صدایش پائین می‌آید و تمام می‌شود. حتی از واریاسیون‌های دیگر آن تم استفاده نمی‌شود و دقیقاً همان موسیقی تکرار می‌شود که به‌نظرم به موسیقی لطمهٔ فراوانی زده است. در بخش‌های پایانی نمونه‌ای دیگر از آن تم به گوش می‌رسد که بسیار زیباست ولی باز هم دوبار تکرار می‌شود. شاید این تکرارها توجیهی داشته باشد، ولی برای من بسیار آزاردهنده بود و حتی در تیتراژ پایانی دوبار هردوی این اجراها را می‌شنویم. اگر موسیقی این فیلم این‌قدر زیبا نبود، تحمل تکرار آن بسیار سخت بود، اما حالا مأیوس کننده از کار درآمده و شاید آهنگ‌ساز، تعداد بیشتری از انواع تم را نوشته بوده، اما کارگردان اصرار بر همان یکی داشته است.در ساخت موسیقی این فیلم، شیگرو اومبایاشی هم با مایکل گالاسو همکاری داشته است. موسیقی این فیلم، چه انتخابی و چه اریژینال بسیار زیباست و به‌نظر می‌رسد در بخش موسیقی، این‌بار کارکرد آهنگ‌ساز بسیار بهتر از کارگردان بوده و کارگردان با اصرار بر تکرار موسیقی، به حاصل کار ضربه زده است.

---