خواست تو را کشته بیند

درس هایی از عاشورا

● ایثار

از ویژگی‌های امام حسین(ع) و یارانش در روز عاشورا که صفحه حماسه کربلا را بیش از هر چیز درخشان و سفید کرده است، ایثارگری و اشتیاق بیش از حد آنان به شهادت و لقاءالله است. انس به شهادت از شاخه‌های عشق و محبت الهی به شمار می‌آید. عاشق هستی‌اش را با تمام وجود فدای حق می‌کند و شهدای کربلا این چنین بودند. در صحنه عاشورا نخستین ایثارگر، سیدالشهدا بود که حاضر شد فدای دین خدا گردد و رضای او را بر همه چیز برگزیند و از کسانی که حاضر بودند خون خود را در این راه نثار کنند با او همسفر کربلا شوند.

[بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۶۶،

حیاه الامام الحسین بن علی، ج ۳، ص ۴۸]

اظهارات ایثارگرانه یاران امام حسین(ع) در شب عاشورا مشهور است. یک به یک برخاستند و آمادگی خود را برای جانبازی و ایثار خون در راه امام اظهار کردند. از آن همه سخن، این نمونه‌ای از کلام مسلم بن عوسجه کافی است که به امام عرض کرد: هرگز از تو جدا نخواهم شد. اگر سلاحی برای جنگ با آنان هم نداشته باشم با سنگ با آنان خواهم جنگید تا همراه تو به شهادت برسم.

[وقعه الطف، ص ۱۹۸]

حضرت زینب(س) عصر عاشورا هنگام حمله سپاه کوفه به خیمه‌ها و غارت اشیا چون دید شمر با شمشیر قصد کشتن امام زین‌العابدین را دارد فرمود: او کشته نخواهد شد مگر آنکه من فدای او شوم.

[مقتل الحسین مقرم، ص ۳۸۷]

● راضی به رضای خدا

یکی دیگر از درس‌های عاشورا راضی به رضای خدا بودن است. از مراحل بالای عرفان و توحید [رضا] است. [رضا] هم نشان‌دهنده اوج محبت و دلدادگی به خداوند است. اهل بیت در مقابل خواست خدا و تقدیر او کاملاً راضی بودند و این را برای خود کمال می‌دانستند و با پشتوانه [رضا] هر مشکل و بلا و مصیبتی را صبورانه و عاشقانه تحمل می‌کردند. آنچه در این بحث و بخش موردنظر است همان بعد متعالی عرفانی [رضا] است که ملاک عمل موحدان راستین است و عاشورا جلوه‌ای از این فضیلت به شمار می‌رود. یکی درد و یکی درمان پسندد/ یکی وصل و یکی هجران پسندد/ من از درمان و درد و وصل و هجران/ پسندم آنچه را جانان پسندد

آقا امام حسین(ع) در آخرین کلماتی که در قتلگاه از حلقوم مبارکش بیرون می‌آمد می‌فرماید: الهی رضاً بقضائک. به خواهرش زینب فرمود راضی باش به رضای خدا.

[پیام‌های عاشورا، جواد محدثی]

● احیای سنت پیغمبر

یکی از درس‌های عاشورا احیای سنت پیغمبر است. ابی عبدالله فرمود من به کربلا می‌روم تا سنت پیغمبر را احیا کنم «و اسیر بسیرة جدی.»

[بحار، ج ۴۴، ص ۳۸۱]

من می‌خواهم راه و روش جد خود را احیا کنم.

یکی دیگر از درس‌های عاشورا: علم کافی نیست ایمان و اراده لازم است. در کربلا لشکر یزید علم داشتند که این امام حسین(ع) است، مادرش زهرا(س)، پدرش علی(ع) و جدش پیامبر(ص)، برادرش امام حسن(ع) است. علم داشتند اما آن چیزی را که نداشتند ایمان بود.

● توبه

یکی دیگر از درس‌های عاشورا توبه است. هرگز برای توبه دیر نیست. شب عاشورا وقتی آمدند از کنار خیمه‌های امام حسین(ع) عبور کنند دیدند عجب صدای قرآنی می‌آید، عجب صدای مناجاتی می‌آید، عجب رکوعی و سجودی! گفتند ما آمدیم اینها را بکشیم. همان صحنه عبادت اینها را کلافه کرد. شبانه به گروه امام حسین(ع) ملحق شدند. در روز عاشورا غیر از حر دو نفر دیگر هم توبه کردند فقط حر توبه نکرد. حر دیر آمد برای همین قبر او دو فرسخ عقب افتاد، قبر حر در دو فرسخی کربلا است. یعنی کسی که دیر بیاید از دیگران دور می‌شود.

● بی‌رغبتی و زهد در دنیا

یکی دیگر از درس‌های عاشورا بی‌رغبتی و زهد در دنیا است. ابی عبدالله(ع) تلخی و شیرینی دنیا را خواب، و بیداری حقیقی را در آخرت می‌داند و فوز و رستگاری یا شقاوت و تیره‌بختی را نسبت به آخرت حساب می‌کند.

[موسوعه کلمات الامام الحسین(ع)، ص ۳۸۹]

امام حسین(ع) روز عاشورا خطاب به سپاه کوفه و نکوهش از اینکه آنان نه به سخن حق حضرت گوش می‌دهند و نه دعوتش را به حق می‌پذیرند، رمز این حالت را همین گرایش به دنیای حرام می‌داند و می‌فرماید: همه شما فرمان مرا سرپیچی می‌کنید. به سخنم گوش فرانمی‌دهید [حق دارید چرا که] تحفه‌ها و هدیه‌هاتان همه از حرام است و شکم‌هاتان از حرام پر شده است پس بر دل‌های شما مهر خورده، وای بر شما چرا ساکت نمی‌شوید چرا گوش نمی‌دهید و نمی‌شنوید.

[بحار، ج۴۵ ص۸]

شخصی از سرمایه‌داران مدینه خانه بسیار مجللی ساخت و از امام حسین(ع) دعوت کرد تا از نزدیک خانه او را تماشا کرده و برای او دعا کند. وقتی امام(ع) وارد آن خانه بسیار وسیع و اشرافی شد، فرمود: خانه خویش (آخرت) را ویران کردی و خانه دیگران (دنیا) را آباد ساختی اهل روی زمین تو را گرامی خواهند داشت اما اهل آسمان دشمنت خواهند بود.

[مستدرک الوسائل ج۳ ص۴۶۷، فرهنگ سخنان امام حسین/ محمد دشتی]

● صبر و بردباری

صحنه کربلا برای یاران حق، سراسر صبر و استقامت است اما تا سخن از صبر و استقامت به میان می‌آید نام زینب(س) به عنوان ام‌المصائب در ذهن همگان خطور می‌کند. حضرت زینب(س) از طرف مادر سه شهید و خواهر هشت شهید و عمه نه شهید و خاله سه شهید، نظاره‌گر به خون غلتیدن بیش از بیست نفر از نزدیک‌ترین افراد خانواده خود بود. از سوی دیگر حامل رسالت کربلا و پیام‌رسان همه خون‌هایی بود که در آن مسلخ به زمین ریخت. او باید با سرپرستی کاروان اسیران از کربلا تا به کوفه و از کوفه تا شام و ایراد خطبه و بیان حقایق و اهداف قیام امام حسین(ع) در تکمیل رسالت کربلا بر همه سختی‌ها چیره شود. امام سجاد می‌فرماید: با همه مصیبت‌ها و مشقتی که بر عمه‌ام وارد شد نماز شبش ترک نشد و حتی نقل شده که امام حسین(ع) در آخرین وداع به خواهرش فرمود: ای خواهر! برادرت حسین را در نماز شب فراموش نکن.

[العیون الصبری ص۲۱۸]

این درخواست امام از خواهرش زینب(س) صرف نظر از اینکه مقام بسیار والا و جایگاه معنوی و عرفانی فوق‌العاده زینب(س) را گوشزد می‌کند، بیانگر پیش‌بینی آن امام آینده‌نگر از صبر خواهر است. این صبر و بردباری حیرت‌‌انگیز زینب(س) در صحنه قربانی دادن‌ها و قبول نیابت خاص از سوی امام معصوم(ع) و ایراد خطبه‌های روشنگر در جمع دشمن و توجه خاص به انجام عبادت‌های مستحب و نمازهای نافله و... در این ایام دشوار بیانگر شخصیت معنوی و عرفانی حضرت زینب(س) است که برای ارائه الگوی صبر و بردباری از او باید نام برد. این ویژگی‌ مهم را برادرش حسین(ع) در کربلا معنی کرد. آن طور که نقل کرده‌اند صبر امام، فرشتگان آسمان را به تعجب واداشت. کمی در این احوال تدبر کن و تصور بنما که حضرت با بدن پاره پاره، روی ریگ‌های داغ و سوزان افتاده، سر مبارکش شکافته، پیشانی‌اش شکسته، تیر سه شعبه قلبش را سوراخ نموده، جگرش از شدت تشنگی آتش گرفته، پیکر تکه تکه شده شهیدان و عزیزانش در جلوی دیدگانش افتاده و فریاد استغاثه اهل حرم، او را متأثر کرده، دشمن هم زبان به شماتت گشوده. اما با این همه مصیبت امام خم به ابرو نمی‌آورند و آه نمی‌کشند و قطره اشکی نمی‌ریزند بلکه خطاب به محبوب خود می‌گوید: خدایا من نسبت به حکم تو صابرم. معبودی جز تو نیست. ای فریادرس فریادخواهان.

[ترجمه خصائص حسینیه، جعفر شوشتری، خلیل‌الله فاضلی]

از امام سجاد(ع) روایت شده است که هر چه مصیبت‌ها بیشتر می‌شد رنگ چهره امام حسین(ع) نورانی‌تر می‌گشت و اعضا و جوارحش آرام می‌گرفت.