آلن رب گری یه

آلن رب گریه یه یکی از معروفترین نویسندگان دهه ۵۰ در فرانسه و فعالترین عضو نویسندگان جنبش رمان نو است کسی که به انتقاد از شیوه های بیان رئالیستی و کلاسیک در رمان پرداخت

آلن رب گریه یه یکی از معروفترین نویسندگان دهه ۵۰ در فرانسه و فعالترین عضو نویسندگان جنبش رمان نو است . کسی که به انتقاد از شیوه های بیان رئالیستی و کلاسیک در رمان پرداخت. او و همه پیروان این جنبش از جمله ناتالی ساروت، میشل بوتور و ... مخالف قهرمان پروری در داستان هستند.

شخصیت پردازی و روایت را از رمان هایشان حذف و تنها به ثبت آنی و لحظه ای رویدادها می پردازد. فرم داستان نویسی او بر عدم توالی زمانی استوار است.

او نخستین رمانش را در سال ۱۹۷۹ به نام "یک شاه کشی" منتشر کرد. اما انتشاردو کتاب دیگرش به نامهای "پاک کن ها" و "نظاره گر کنجکاو" به ترتیب در سالهای ۱۹۵۳ و ۱۹۵۹ که با ظهور نخستین آثار تخیلی کسانی چون "کلودسیمون" و "میشل بوتور" همراه بود جدالی تازه میان قدما و نوگرایان سبب شد که دنیای ادبیات به دو جبهه مخالف سنتی گرایان و نو گرایان تبدیل شود.

مخالفان به رب گریه یه چند ایراد می گرفتند:

۱) او روانشناسی و انسان گرایی را از آثارش بیرون رانده تا به اشیاء و مکانها بروز و اختیار کامل بدهد. اشیاء و مکانهایی که در توصیف های طولانی و دقیق زبان نگاه بازسازی می شوند. به عبارت دیگر واقعیتی صرفاً مادی، بی چهت و بدون دستیابی یا ارجاع به هر گونه حس یا نماد ذهنی که در آن به جای قهرمان، ضد قهرمان یا حتی یک شخصیت اصلی تنها نگاه ها یا صداها حضور دارند.

۲) نامشخص بودن توالی وقایع در طول زمان. و این به قدرت درک سنت گرایان از داستان لطمه می زد. اما فی الواقع هدف رب گریه یه ویران گری نبوده، بلکه او می خواهد منطق شیوه ای که پیش از او بوده را ادامه دهد.

او با برقرار کردن عدم پیوستگی، با آفریدن جزیره های کوچک حسی اما دور از هم و با ایجاد نوعی پازل که برخی از تکه هایش موجود نیست مسیر داستانش را ادامه می دهد.

هنر او استفاده از نوعی مواد اولیه ادبی بود که از طریق آنها مفاهیم به شکلی نو و بی سابقه ساخته می شوند.

شامل قطعات روایتی منفک از هم، هسته های موضوعی و الگو های فرهنگی است. او در آغاز این ماده اولیه را از نوعی ادبیات روانشناسانه و داستان گرایانه که در آثار "ساتر" و "کامو" موجود بود به امانت گرفت. مثل کار ابتدایی او (یک پادشاه کشی) که متاثر از قتل پوچ کامو بود و حتی کار (در هزار تو) که متاثر از سرگردانی و رها شدنی کافکا که در سال ۱۹۵۹ منتشر نمود.

اما از این سال بعد او ماهیت اجزای تشکیل دهنده روایت را که از طریق آنها به درکنار هم بودن و ساختن متن می پرداخت اساساً تغییر داد. گره های شخصی، رویاهای کلیشه وار و بازنمایی موقعیت ادبی باعث پیدایش یک مجموعه چهار گانه بود که از جملهمی توان به خانه میعاد(۱۹۵۶)، برنامه ای برای انقلاب در نیویورک(۱۹۷۰) و خاطرات مثلث طلایی(۱۹۷۸) اشاره کرد.

پس زمینه این مجموعه واحد است: مناظر شهری انتزاعی، محیط آکنده از خشونت پنهان، سگ های بزرگ برای استفاده و هدف های خاص، دزدیده شدن دختران جوان و خلاصه زنجیره ای از موضوعات شهوانی که در آثار سینمایی او نیز دیده می شود.

از دیگر نوآوری های او مجموعه سه گانه ایست با عنوان رومانسک: آیینه ای که باز می گردد (۱۹۸۵)، فرشته خویی یا لذت(۱۹۸۸) و آخرین روزهای کورنت(۱۹۹۴) که در آنها بازیهای آیینه وار تشدید می شوند و فضای داستان با خاطرات تلفیق می شود.

او در سال ۱۹۸۱ کتاب جن و در سال ۲۰۰۱ کتاب تکرار را به چاپ رسانید. با چاپ کتاب تکرار که یک رمان جاسوسی است بار دیگر به سوی آثار تخیلی روی آورد.

اختصاصاٌ اگر بخواهیم چند جمله ای در مورد یکی از کارهای او بگوییم می توان به " در هزار تو" اشاره کرد. رمانی که با بازی کلامی و فضا سازی و کم رنگ کردن داستان روایت را پیش می برد. استراتژی افراطی و غیر متغارف اطلاع ندادن، عینی گرایی صرف در همه متن، فقدان هویت فردی و حتی نداشتن نام و خاطره شخصیت ها نیز از دیگر مشخصه های اثر است.

رمان دارای جزئیات فراتر از رمان های دیگر است ولی نه در خدمت زمینه چینی برای داستان(کدام داستان؟) و نه همچون رمان های مدرنیستی در ترکیب با کنش های خاطره ها و تداعی ها، جزئیات و نقش کارکردی شان گاه چنان فراموش می شود که گویی هدف اصلی رمان توجه به همین جزییات است و بس(آشنایی زدایی).

در این رمان زمان متوقف است. نگاه او چشم مخاطب را با لنز دوربینی همراه می کند که دقیق و با آرامش به اجزای اشیاء و انسانها و خیابانها اشاره دارد. او گاه یک تصویر را چند بار تکرار می کند بدون استفاده کاربردی از این تکرار.

در این رمان نه در انتظار فرود باید باشیم نه در انتظار فراز و نه حتی معرفی یک کاراکتر. درست مثل شخصیت کودک که هرگز نمی توان پی برد که چرا اینگونه فکر می کند!؟ تنها باید خود را به نگاه نویسنده سپرد تا فقط ببیند و بگذرد...

منابع:

تخیلها و تفننهای آلن رب گریه یه ترجمه موگه رازانی

جام شکسته (مقاله آرش نقیبیان)- شرق

در هزار تو ترجمه مجید اسلامی

نوشین جلیلوند