پرسش والدین, پاسخ پزشکان

کلاس های آموزشی بچه ها را از چه سنی شروع کنیم

امروزه بیشتر والدین تلاش می‌کنند فرزندان خود را از سنین پایین آموزش دهند تا مهارت‌های بسیاری را بیاموزند...

شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که بهترین سن برای آموزش کودکان یا یاددادن مهارت خاص به آنها چه سنی است؟

کودکان از زمان تولد توانایی شنوایی فوق‌العاده‌ای دارند که به آنها اجازه می‌دهد اصوات مختلف را از هم تشخیص دهند. در صورتی که از زمان تولد با کودکی به ۲ زبان صحبت شود، او به طور طبیعی قادر به درک هر دو خواهد بود. کودکانی که دو زبان را حین تولد می‌شنوند معمولا دیرتر به حرف می‌آیند. دلیل آن هم مواجه‌شدن کودک با دایره وسیعی از لغات است که باید آنها را درک و بیان کند. گاهی نیز کودک دو زبان را با هم مخلوط می‌کند. این حالت کاملا طبیعی است و در ۳، ۴ سالگی از بین می‌رود. هرگز برای آموختن یا حرف زدن یک زبان نباید به کودک فشار آورد. اگر کودک حس کند والدین از پیشرفت‌نکردن او نگران هستند، ممکن است دچار اختلالات تکلمی شود.

اگر مجبور شدید به کشور دیگری مهاجرت کنید برای اینکه کودک شما زبان را بیاموزد کافی است یکی از والدین به زبان مادری و دیگری به زبان خارجی صحبت کند تا کودک آرام‌آرام با زبان بیگانه خو بگیرد. به محض تکمیل زبان اول، معمولا در ۳ سالگی و با شروع مهدکودک می‌توان آموزش زبان دوم را آغاز کرد و خیلی خوب است که با آغاز مدرسه بچه‌ها از کلاس‌های زبان دوم هم استفاده کنند.

● نقاشی

۲ سالگی سن تحول و پیشرفت نقاشی در کودکان است زیرا کودک از لحاظ روانی و جسمی رشد می‌کند، ماهیچه‌های او قوی می‌شود و از نظر بینایی چشم‌اش توانایی دنبال کردن و هدایت دست به سمتی را که می‌خواهد، دارد. نقاشی کشیدن در کودکان از این سن با ژست‌های کوچک و کند آغاز می‌شود.

کودکان سعی می‌کنند خطوطی را معمولا از چپ به راست رسم کنند.از آنجا که نقاشی آغازی برای نوشتن است لازم است کشیدن نقاشی را در کودکان تشویق کنیم. برای کودک زیر ۳ سال لازم است برای نقاشی قوانینی را وضع کنیم. مثلا از او بخواهیم تنها روی کاغذ و در چارچوب آن نقاشی کند.

در سنین زیردبستان منظور از آموزش نقاشی این نیست که دست بچه‌ها گرفته و به آنها آموزش داده شود بلکه منظور، فراهم کردن فضایی برای رشد خلاقیت بچه‌ها از جمله نقاشی است. حتی بدون کلاس هم خانواده‌ها می‌توانند این فضا را در خانه در اختیار بچه‌ها قرار دهند. بهتر است زیر ۳ سالگی بچه‌ها از گواش، آبرنگ و مداد شمعی برای نقاشی استفاده کنند و از ۵/۴ سالگی به بعد خوب است که از مدادرنگی استفاده شود. کافی است یک کاغذ در اختیار بچه‌ها قرار دهید تا هر آنچه که ذهن‌شان است روی کاغذ بیاید. اگر بچه‌هایی در زمینه نقاشی ضعف دارند و مهارت‌های دست‌ورزی آنها ضعیف است، می‌توان آنها را در کلاس نقاشی ثبت‌نام کرد تا مهارت‌های دست‌ورزی آنها قوی شود. وقتی دست قوی شد، مدادگرفتن در دست قوی و کشیدن نقاشی راحت‌تر می‌شود.

نکته بسیار مهم در شکوفایی نقاشی کودک این است که نقاشی را در فضایی انجام دهد که هیچ‌گونه استرسی از سوی والدین به او وارد نشود. اگر مادر هم استرس داشته باشد که کودک دیوارها را کثیف کند یا روی میز خط بکشد سبب گریز کودک از نقاشی می‌شود. اجازه بدهید کودک در مکانی خاص که کثیف شدن آن مهم نیست نقاشی کند. در این صورت کودک بدون هیچ استرسی توانایی و خلاقیت خود را در نقاشی بروز می‌دهد.

● موسیقی

موسیقی در واقع یک زبان است که الفبای خاص خود را دارد. آموزش موسیقی به کودکان سبب حساس‌شدن گوش می‌شود و شنوایی‌شان را تقویت می‌کند. در ضمن بر هوش و احساسات آنها هم تاثیر می‌گذارد و سبب شکوفایی در آینده‌ای نزدیک می‌شود. آموزش موسیقی را باید دیرتر شروع کرد. البته سن آغاز آموزش موسیقی به ابزاری که قرار است آموزش داده شود بستگی دارد ولی به طور میانگین گفته می‌شود ۵ سالگی سن مناسبی است. برای اینکه بفهمید کودکتان به چه نوع ابزاری علاقه‌مند است، او را به یک مغازه ابزار موسیقی ببرید و اجازه بدهید تمامی صداها را بشنود یا در خانه برای او انواع موسیقی را پخش و به عکس‌العمل او دقت کنید. البته باز هم نمی‌توان فهمید کودک به چه ابزاری علاقه دارد و ممکن است طی روند ‌آموزش ابزار موسیقی خود را تغییر دهد. جز ابزارهایی که نفس می‌خواهند مانند فلوت و ساکسیفون، نواختن باقی ابزارها را می‌توان از سن پایین به کودک آموزش داد. مثلا ویولون از ۶ سالگی، آکاردئون از ۷ سالگی، گیتار از ۷ تا ۸ سالگی، پیانو از ۷ سالگی و شیپور و ساکسیفون را می‌توان از ۹ تا ۱۰ سالگی به کودک آموزش داد اما بهتر است از ۳ تا ۵ سالگی اجازه بدهید گوش کودک با موسیقی آشنا شود.

● ورزش

یکی از رشته‌های ورزشی مناسب برای سن پایین در کودکان ژیمناستیک است که مهارت‌ها و هماهنگی?های حرکتی آنها را تقویت می‌کند. در بسیاری از مهدها و باشگاه‌ها این کلاس‌ها دایر است و شما می‌توانید از سن ۴ سالگی فرزندتان را در این کلاس‌ها ثبت‌نام کنید.

دکتر کتایون خوشابی

فوق تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی