۱۸ سپتامبر ۱۸۰۲ ـ تصمیم تزار به تصرف قلمرو ایران در قفقاز

الکساندر یکم تزار روسیه، در دومین سال سلطنت خود به فکر جهانگشایی در جنوب و شرق آن کشور افتاد و در جلسه ۱۸ سپتامبر سال ۱۸۰۲ ژنرالهای خود، موضوع را مطرح ساخت. در مرحله نخست، هدف …

الکساندر یکم تزار روسیه، در دومین سال سلطنت خود به فکر جهانگشایی در جنوب و شرق آن کشور افتاد و در جلسه ۱۸ سپتامبر سال ۱۸۰۲ ژنرالهای خود، موضوع را مطرح ساخت. در مرحله نخست، هدف تزار تصرف همه گرجستان و قسمت های دیگری از قفقاز و نیز همه آلاسکا و غرب کانادای امروز و شمال غربی ایالات متحده بود. حکمران شهر تفلیس قبلا اعلام کرده بود که تحت فرمان تزار است نه دولت ایران زیرا که آغامحمدخان قاجار، شاه وقت ایران در لشکرکشی به تفلیس برای تنبیه او دست به خشونت و اعدام متمردان زده بود. دولت تهران تصمیم حکمران تفلیس را نپذیرفته بود بویژه که حاکمان مناطق دیگر گرجستان و نیز آبخیزستان (آبخازیا) همچنان وابسته به ایران بودند و ابراز اطاعت می کردند.

در جلسه ۱۸ سپتامبر ۱۸۰۲، تزار علاقه مندی زیادی به پیشروی در مرکز اروپا نشان نداده بود. در اروپای مرکزی، الکساندر یکم گاهی با ناپلئون در حالت جنگ و زمانی در وضعیت صلح بود. الکساندر یکم ۲۳ مارس سال ۱۸۰۱ پس از قتل پدرش «پل»، تزار روسیه شده بود.

در اجرای تصمیم ۱۸ سپتامبر ۱۸۰۲ تزار، ژنرال «سی سیانوف» به شهر تفلیس که هنوز اسما در قلمرو ایران بود رفت و چندی بعد پیشروی خود را به سوی جنوب دنبال کرد که منجر به آغاز جنگ اول ایران و روسیه در سال بعد شد. سی سیانوف سپس به خواست ایران، با طرح نقشه ای کشته شد که ژنرالهای بعدی موفق شدند هدفهای تزار را تامین کنند و سرانجام پس دو جنگ و امضای دو قرارداد (گلستان و ترکمنچای)، مرز جنوبی امپراتوری روسیه در غرب دریای مازندران، در سال ۱۸۲۸ رود ارس تعیین شد.

دو جنگ معروف روسیه با ایران در زمان پادشاهی فتحعلیشاه قاجار روی داده بودند. این پادشاه مغول تبار و دولت او به سبب بی اطلاعی از اوضاع و تحولات جهان و نداشتن مهارت در دیپلماسی تازه، دستاویز قدرت های اروپایی (انگلستان، فرانسه و روسیه) شده بودند. به علاوه، شخص فتحعلیشاه ذاتا مردی خسیس بود و این خصلت او وسیعا به زیان وطن ما تمام شد.