عربستان و توسعه منابع گازی

با افزایش تقاضا در بازار انرژی عربستان برای گاز طبیعی, توجه شرکت های سعودی آرامکو و رویال داچ شل به توسعه منابع گازی «کدان» معطوف شده است

با افزایش تقاضا در بازار انرژی عربستان برای گاز طبیعی، توجه شرکت های سعودی آرامکو و رویال داچ شل به توسعه منابع گازی «کدان» معطوف شده است.

میدان «کدان» واقع در جنوب صحرای «ربع الخالی» عربستان دارای ذخایر سرشار گاز طبیعی است و به دو حوزه شمالی و جنوبی تقسیم می شود. ذخایر این میدان گازی با وجود کشف آن در دهه ۶۰ ، به دلیل دوری مسافت و نوع ذخایر آن که گاز ترش و با غلظت بالای ۳۵ درصد گوگرد است، همچنین پرهزینه بودن فناوری استخراج تا کنون دست نخورده مانده است.

● منابع گازی عربستان

ذخایر گازی عربستان، چهارمین دارنده ذخایر عمده گاز جهان، حدود ۲۵۳ تریلیون فوت مکعب تخمین زده می‌شود که بیش از ۶۰ درصد آن را گازهای همراه نفت تشکیل می دهد. همچنین یک سوم از منابع گازی اثبات شده این کشور در میدان عظیم نفتی «قوار» قرار دارد.

از سوی دیگر برآوردها حکایت از وجود ۲۰۰ تریلیون فوت مکعب گاز در صحرای ربع‌الخالی دارد؛ اگرچه این موضوع هنوز اثبات نشده و تلاش کنسرسیومی با مشارکت مساوی آرامکو و شل برای اکتشاف منابع گازی آن در سال های گذشته با وجود صرف هزینه و زمان زیاد، نتیجه چشمگیری نداشته است.

● راهبرد توسعه منابع گاز

وزارت نفت عربستان و سعودی آرامکو، شرکت نفت دولتی این کشور، برای پاسخگویی به نیاز روزافزون داخلی به گاز طبیعی که بنابر پیش بینی ها با رشد ۷ درصد، از روزانه ۹ میلیارد فوت مکعب کنونی به ۱۵ میلیارد فوت مکعب در سال ۲۰۱۴ خواهد رسید، سرمایه ای افزون بر ۹ میلیارد دلار را به اکتشاف و توسعه منابع گازی در این کشور اختصاص داده اند و به همین منظور سعودی آرامکو و دیگر شرکت های بین المللی تلاش های خود را برای توسعه و اکتشاف منابع گازی جدید در سال ۲۰۰۸ ، سه برابر کرده اند.

دولت عربستان در چند سال گذشته در حوزه بالادستی برای بهره برداری از ذخایر گازی این کشور در مناطق ساحلی و فراساحلی با همکاری شرکت های بین المللی تلاش مجدانه ای صورت داده است که از آن جمله می توان به فعالیت های آرامکو، شل، لوک اویل و سینوپک چین در ربع الخالی و شرکت هیوندای کره جنوبی و مکدرموت آمریکا در نواحی فلات قاره عربستان اشاره کرد.

صحرای «ربع الخالی» که یکی از مناطق عمده تحت اکتشاف گاز است، در جنوب شرقی عربستان واقع شده و از جنوب به کشور عمان، از مغرب به امارات متحده عربی و از مشرق به یمن محدود می‌شود و بیش از یک سوم خاک عربستان را تشکیل می دهد.

کنسرسیومی با مشارکت توتال، شل و آرامکو از سال ۲۰۰۶ فعالیت های اکتشافی خود را در این منطقه آغاز کردند، ولی به دلیل ناکامی و جدا شدن توتال از آنها در سال ۲۰۰۸ اکنون بر توسعه ذخایر گازی «کدان» متمرکز شده اند.

یکی دیگر از شرکت های فعال در این منطقه شرکت لوک اویل روسیه است که در سال ۲۰۰۴ برنده مناقصه ای برای توسعه منابع «ربع الخالی» شد و با کامیابی در اکتشاف های خود به کشف دو میدان با ذخایری افزون بر ۳۰۰ میلیارد متر مکعب گاز شد.

در مناطق فلات قاره عربستان میدان های گازی «العربیه» «الحصبه» و «کاران» قابل ملاحظه هستند و این کشور توسعه آنها را در دستور کار قرار داده است. منابع گازی «کاران» که در سال ۲۰۰۶ کشف شد، بزرگ ترین منابع گازی فراساحلی این کشور است که در حدود ۹ تریلیون فوت مکعب گاز را در خود جای داده است و در صورت عملیاتی شدن می‌تواند روزانه افزون بر ۵/۱ میلیارد فوت مکعب گاز تولید کند و شرکت هایی از کره جنوبی و آمریکا در حال توسعه آن هستند.

● نتیجه

عربستان سعودی برای تضمین رشد اقتصادی خود و به منظور پاسخگویی به نیاز فزاینده این کشور به گاز طبیعی، در سال های اخیر راهبردی چندگانه را دنبال کرده است؛ از یک سو مقام های ریاض بازار داخلی گاز این کشور را که به صورت سنتی تحت سلطه آرامکو بود، به روی سرمایه گذاران و شرکت های خارجی گشوده اند و در نتیجه مزیت های رقابتی آن را افزایش داده اند و از سوی دیگر با انجام اصلاحاتی در قراردادهای خود با شرکت های خارجی سهام و میزان سود آنها را در پروژه ها افزایش داده اند که این مسئله نیز در اقتصادی کردن پروژه ها برای شرکای خارجی در عربستان موثر بوده و جذابیت بازار این کشور را برای آنها دو چندان ساخته است.

همچنین این کشور به منظور حفظ توان صادراتی و مدیریت تقاضای انرژی در بازار داخلی که در بازه زمانی ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸ میلادی به طور میانگین حدود ۶/۵ درصد برای نفت خام و ۷ درصد برای گاز طبیعی در سال افزایش یافته، بهینه سازی مصرف انرژی را با جدیت در دستور کار قرارداده است.

محمد آذری

دانشجوی دکترای روابط بین الملل