مواظب باشید قاتل خاموش به سراغتان نیاید

فشارخون که به آن قاتل خاموش هم گفته می شود یکی از بیماری های کشنده اما در ظاهر کم اهمیت است

فشارخون که به آن قاتل خاموش هم گفته می شود یکی از بیماری های کشنده اما در ظاهر کم اهمیت است. فشارخون بالا صدمات جبران ناپذیری به سلامت انسان می زند و با گذشت زمان در سیستم گردش خون اختلال به وجود می آورد و به حملات قلبی، نارسایی قلبی و کلیوی، سکته و حتی آسیب های مغزی منجر می شود.

براساس آمار تقریبا ۲۵ درصد افراد جامعه مبتلا به فشارخون می باشند. فشارخون که یکی از علائم اصلی حیات است به نیرویی گفته می شود که توسط خون در جریان، به دیواره رگ ها وارد می شود. اصولا فشارخون در بخش های مختلف سیستم گردش خون، متفاوت است و فشارخون را به دو نوع سیستولی و دیاستولی می شناسیم. فشارخون سیستولی معمولا به فشارخون سرخرگ ها هنگام تلمبه زدن قلب گفته می شود و فشارخون دیاستولی هم مربوط به انبساط قلب است و نشان دهنده فشار در زمان استراحت قلب بین هر ضربه می باشد. معمول ترین دستگاه اندازه گیری فشارخون فشارسنج می باشد که با استفاده از ارتفاع جیوه برای اندازه گیری فشارخون در حال گردش در رگ ها استفاده می شود، با این که در بسیاری از فشارسنج های فعلی، دیگر از جیوه استفاده نمی شود، هنوز هم در تمام جهان، فشارخون با میلی متر جیوه (mmhg) اندازه گیری می شود.

به عارضه افزایش فشارخون بیش از حد طبیعی، فشارخون بالا یا پرفشاری خون (هیپرتانسیون) و به کاهش فشارخون (هیپوتانسیون) گفته می شود.

دکتر مژگان مرتضوی، فوق تخصص نفرولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان درباره لزوم اهمیت توجه به فشارخون و کنترل آن در گفت وگو با خراسان تصریح می کند: فشارخون، شایع ترین عامل خطر برای حملات قلبی عروقی و سکته مغزی است، همچنین فشارخون شایع ترین علت نارسایی قلب و پس از دیابت، شایع ترین علت نارسایی کلیه نیز به شمار می آید.

وی میزان طبیعی فشارخون را ۱۲۰ روی ۸۰ میلی متر جیوه (ماکزیمم فشار خون سیستولیک بر مینیمم فشارخون دیاستولیک) می داند و می افزاید: مرحله قبل از فشارخون بالا بین ۱۳۹ - ۱۲۰ روی ۸۹ - ۸۰ میلی متر جیوه است در حالی که پرفشاری خون در مرحله اول ۱۵۹ - ۱۴۰ بر ۹۹ - ۹۰ میلی متر جیوه و پرفشاری خون در مرحله دوم بیش از ۱۶۰ بر ۱۰۰ میلی متر جیوه است.

این فوق تخصص نفرولوژی با تقسیم بندی فشارخون به ۲ نوع اولیه و ثانویه ادامه می دهد: فشارخون اولیه، بیماری پرفشاری خون است که علت یا بیماری زمینه ای برای آن وجود ندارد. در این نوع فشارخون که علت بیشترین موارد پرفشاری خون را در افراد جامعه تشکیل می دهد عوامل خطر موثر عبارتند از نژاد، سابقه فشارخون در پدر یا مادر، عوامل ژنتیکی، مصرف نمک، مصرف نوشیدنی حاوی الکل، چاقی، افزایش چربی خون، خصوصیات فردی مثل ستیزه جویی و بی طاقتی و همچنین کم بودن وزن نوزاد هنگام تولد. فشارخون ثانویه هم بیماری پرفشاری خون است که در آن بیماری زمینه ای مشخص باعث ایجاد فشار خون می شود مانند بیماری اولیه کلیوی، مصرف قرص های جلوگیری از بارداری، پرکاری و کم کاری غده پاراتیروئید و توقف تنفس هنگام خواب.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه می دهد: تنها یک سوم تا یک چهارم افرادی که دچار پرفشاری خون می باشند فشارخون کنترل شده دارند و فشارخون خود را کمتر از ۱۴۰ بر روی ۹۰ میلی متر جیوه نگه می دارند.بیشتر افراد مبتلا به پرفشاری خون علائمی ندارند اما این مشکل می تواند سبب وارد شدن آسیب حاد یا مزمن به اندام های مختلف بدن آن ها شود. این مشکل در مغز به مویرگ های خونی آسیب می رساند و در نتیجه سکته مغزی اتفاق می افتد. پرفشاری خون در چشم ها، سبب آسیب رسیدن به مویرگ های خونی و بروز اختلال بینایی و در کلیه ها نیز موجب نارسایی کلیه می شود. همچنین ممکن است باعث ایجاد سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز شود.

دکتر مرتضوی در مورد کنترل فشارخون در درجه اول توصیه می کند که شرایط زندگی مبتلایان به فشارخون باید اصلاح شود به عبارتی مصرف نمک سدیم کاهش یابد و سدیم غذا به میزان ۲ گرم در روز و یا ۶ گرم نمک باشد. به عنوان نمونه یک قاشق چای خوری نمک حدود ۲ گرم سدیم دارد. غذاهای آماده، کنسرو تن ماهی، انواع سس، سوسیس و کالباس مقادیر زیادی سدیم دارند که باید از مصرف آن ها پرهیز کرد. میوه تازه و سبزی دارای مقدار کمی سدیم است و باید به طور مرتب مصرف شود. افراد چاق باید وزن خود را کاهش دهند زیرا چاقی و اضافه وزن با فشارخون در ارتباط است.

به گفته کارشناسان فشارخون در جوانان دچار اضافه وزن، ۲ برابر و در افراد مسن و چاق ۵۰ درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است. در مردان نیز به ازای هر ۱۰ درصد افزایش وزن، فشارخون ۶/۶ میلی متر جیوه بالاتر می رود. ورزش هوازی طولانی مدت و مداوم مانند پیاده روی در بیشتر روزهای هفته و شنا توصیه می شود. رژیم غذایی مبتلایان به فشارخون باید دارای مقدار کافی کلسیم باشد. همچنین این افراد باید از کشیدن سیگار بپرهیزند، زیرا سیگار سبب تشدید پرفشاری می شود و همچنین مصرف چربی های اشباع شده را نیز کاهش دهند. در طبخ غذا نیز به جای کره و روغن نباتی جامد، بهتر است از روغن زیتون و سویا استفاده شود.

این فوق تخصص نفرولوژی در کنار اصلاح شرایط زندگی، در مورد مصرف داروهای ضد فشارخون اظهار می دارد: داروهای کنترل فشارخون باید با نظر پزشک تجویز شوند و هرگونه تغییر در درمان فشارخون، شروع مصرف دارو، افزایش، کاهش و یا قطع داروی فشارخون نیز باید با نظر پزشک معالج صورت بگیرد.

وی ادامه می دهد: افرادی که سیگار می کشند، افرادی که هم زمان با فشار خون دیابت نیز دارند، کسانی که چربی خون دارند، افرادی که سابقه بیماری قلبی عروقی در فامیل درجه اول دارند، افراد بالای ۶۰ سال و زنان بعد از سن یائسگی در معرض ابتلا به فشارخون بالا قرار دارند و نیاز به مراقبت های بیشتری پیدا می کنند.

حبیبه عرفانی