کوتاه سخنی با سرآیشی از احمد شاملو

این قطعه ی کوتاه از احمد شاملو از قطعاتی است که دارای بن مایه ای انتقادی و اجتماعی است .

کوه ها با هم اند و تنهایند

همچو ما با همان و تنهایان

این قطعه ی کوتاه از احمد شاملو از قطعاتی است که دارای بن مایه ای انتقادی و اجتماعی است . مهمترین رویکردی را که می توان به این قطعه داشت ،رویکردی ایجاز محور است که قطعه ی مذکور را با نوعی دینامیسم زبانی مواجه ساخته است و نه استاتیک زبان . این قطعه از احمد شاملو از زبان ایجاز بهره می جوید و با التفات به موسیقی درون قطعه که توام با زبان ، اندیشه و معناست بی گمان سرآیش شاعر را تک تاز و تعمیم پذیر کرده است . زبان شعر شاعر در این قطعه زبان اشارت نیست بلکه زبان عبارت است . البته نه آن زبان عبارتی که برای نثر تعیین شده است بلکه زبان عبارتی که به معنی مانند کردن است . مانند کردن یا به تعبیری همان صنعت تشبیه در این قطعه به زیبایی لحاظ شده است .

تشبیه کردن کوه ها را به آدم ها (جامعه) که اگر چه در باطن وظاهر فی نفسه بایستی با هم باشند ولی با هم نیستند . این تشبیه ناب با بهره گیری از مولفه های تشبیه صورت می گیرد که شامل مشبه ، مشبه به و ادات تشبیه است . دیگر صنعت ادبی صنعت تشخیص است که در این قطعه با رویکردی مفهوم محور وفرآرونده رقم می خورد . چه این که تشخص دادن به واژه ها از سوی شاعر و کار کشیدن از این واژه ها بسیار ماهرانه و هوشمندانه صورت می گیرد . به گونه ای که این انسان ها هستند که از خصیصه ی تنهایی بهره مند می شوند ولی شاعر برای کوه ها نیز با هم بودن و تنها بودن را لحاظ می کند . و دیگر در این قطعه آن که در ابعادی از حیث معنا مقابل بنی آ دم اعضای یکدیگرند ....از شیخ مصلح سعدی شیرازی است ! دیگر نوعی پارادکس معنایی است که شاعر در این قطعه ی کوتاه می آفریند . پارادکسی که با دو واژه ی هم و تنها شکل می گیرد که فی نفسه نقطه ی مقابل هم می باشند اما شاعر چنان با زیرکی این تضادها را با هم آشتی می دهد که پیامی پر معنا را برای جامعه تصویر می کنند . دیگر نکته بینش بلند شاعر است .

این بینش توام با آگاهی فرمیک شکل می گیرد . چرا که د رظاهر کوه ها سلسله وار در کنار هم قرار می گیرند ولی هر کوهی برای خود کوهی است و دیگر این که کوه ها از یک جنس اند و حتا اگر در کنار هم ، نباشند باز درون بینی ذات شهود دارند و به بیانی ساده تر نوعی هم ذات پنداری و هویت مداری این کوه ها را با هم همراه می کند . کوه ها در این قطعه یک معنی نزدیک دارند و یک معنی دور (ایهام)و در هر دو معنی شاعر موفق نشان داده است . بنابراین زبان شاعر در این قطعه کوتاه زبان ایجاز است . زبان ایجاز زبانی است که بدنبال ارائه ی اندیشه و معنایی بهرچه بلند در بافت زبانی کوتاه تر است . زبان ایجاز اسلوبی است که بیش ترین اندیشه را با کم ترین واژکان ارائه می دهد نه با بیشترین واژگان کم ترین اندیشه را . اندیشه در زبان ایجاز دارای قلمرو وسیعی است و بستر این قلمرو واژه ها ی محدود هستند ! بنابراین قطعه مذکور از احمد شاملو زبان ایجاز است با شاخک هایی تعیین شده که تصاویری بکر و آموزند را با بهره گیری از زیر لایه های معنایی به جامعه منتقل می کند .

عابدین پاپی