درس های اطلاعاتی جنگ عراق

بررسی گزارش مأموریت و نقش های چهار ساله وزارت دفاع در سال ۲۰۰۹ بیان گر آن است که امکانات بازرسی و شناسایی مستمر تنها توسط هواپیماهای بدون سرنشین صورت نمی گیرد, بلکه در عمل ثابت شده که اطلاعات بازرسی و شناسایی نقاط قوت ارزشمندی در عراق و افغانستان به شمار می روند

بررسی گزارش مأموریت و نقش های چهار ساله وزارت دفاع در سال ۲۰۰۹ بیان گر آن است که امکانات بازرسی و شناسایی مستمر تنها توسط هواپیماهای بدون سرنشین صورت نمی گیرد، بلکه در عمل ثابت شده که اطلاعات بازرسی و شناسایی نقاط قوت ارزشمندی در عراق و افغانستان به شمار می روند. سکوهای اطلاعاتی، شناسایی، نظارتی و مانند اینه ا به نیروهای زمینی این امکان را می دهند تا قلمرو بیشتری از جمله زمین های غیرقابل دسترس قبلی را تحت پوشش قرار دهند.

بعد از آغاز عملیات جنگی آمریکا در عراق در سال ۲۰۰۳، نقطه تمرکز واشنگتن از منازعه در افغانستان تغییر کرد. تا این اواخر، سیاست آمریکا بر پیروزی در جنگ عراق و در همان حال تضمین پیروزی ائتلاف در افغانستان متمرکز بود. با این وجود، علی رغم شرایط متفاوت قابل توجه، ایالات متحده درس های زیادی از عملیات آزادسازی عراق آموخته است که می تواند برای عملیات پایدار، به ویژه در عرصه اطلاعاتی به کار گرفته شود. پیش زمینه ماه ها قبل، خشونت های فرقه ای، حملات وحشیانه با وسایل انفجاری، کمین ها، ترورها و آدم ربایی ها به صورت یک نُرم و هنجار در عراق درآمده بود. با این وجود، این شرایط به نحو شگفت آوری طی ۱۸ ماه گذشته تغییر کرد و تعداد این نوع از حوادث به نحو عجیبی تقلیل یافت.

برخی ناظران بر این باورند که صفت و ویژگی این تغییرات شگرف درحوزه امنیت سال ۲۰۰۷، افزایش تعداد نیروی زمینی آمریکا در عراق بود؛ در حالی که سایر ناظران معتقدند شوراهای بیداری سنی ها – که از آن طریق نیروهای آمریکایی به استقرار شبه نظامیان سنی کمک کردند – در این موفقیت دخیل بوده است. هر دو عامل به بهبود شرایط عراق به نحو قابل ملاحظه ای کمک کردند. با این وجود، عوامل عمده موفقیت را می توان چنین برشمرد: اطلاعات دقیق و به موقع، اختراعات و تکنولوژی های جدید، مدیریت جدید در آژانس های حاضر در عراق، تاکتیک ها، تکنیک ها و رویه های جدید و درس های آموخته شده از نبرد طولانی که نیروهای آمریکایی را قادر ساخت عملیات های اطلاعاتی را به نحو مؤثری به عهده گیرند.

در عراق، در ابتدا دشمن یک یا دو گام جلوتر از نیروهای ائتلاف بود اما هنگامی که توانایی ها و ابزارهای اطلاعاتی در تکنیک ها، تاکتیک ها و روندها بهبود یافت این وضعیت تغییر کرد. در واقع، عملیات اطلاعاتی به موقع، به نیروهای ائتلافی اجازه داد تا به جای واکنش صرف، مؤثر واقع گردند – که اغلب با ایجاد اختلاف در کار دشمن طی اجرای این طرح یا اجرای این عملیات بود. در این میان، ارتش و سازمان اطلاعاتی نیروی دریایی همراه با وزارت دفاع و آژانس های اطلاعات ملی تغییرات چشمگیری برای حمایت بهتر از عملیات ضد شورش در عراق ایجاد کردند. عملیات های اطلاعاتی همه گروه ها و شاخه اطلاعاتی – اطلاعات انسانی، اطلاعات سیگنالی، اطلاعات تصویری و همچنین سازمان اطلاعاتی، اطلاعات نظارتی و اطلاعات شناسایی – عمدتاً هواپیماهای بدون سرنشین – به شکل ها و اندازه های مختلفی به این تلاش ها در عراق کمک کرده اند. آژانس های حمایت از رزم در افغانستان نیز به همتاسازی این حمایت ها در عراق، کمک کردند و فشارهای خود را بر منابع بسیار ارزشمند موجود یعنی نیروی انسانی افزودند. اما با تغییر در اولویت ها از عراق به افغانستان و با توجه به تعهد آمریکا مبنی بر عقب نشینی از عراق تا پایان سال ۲۰۱۱، بار نیروی انسانی باید سبک تر شود.

اطلاعات انسانی در ابتدا، عملیات های اطلاعاتی انسانی در عراق دشوار بودند و اطلاعات دقیق و به موقعی را تولید نمی کردند. در هر محیطی به ویژه در شرایط جنگی برای توسعه امکانات اطلاعات انسانی، زمان یکی از ملزومات اساسی است. به ویژه برای عملیات کنندگان ضرورت دارد تا با محیط آشنا شده و جامعه و فرهنگی که در آن عملیات می کنند را به خوبی درک کنند. اطلاعات انسانی به ویژه برای کشف فرصت هایی که به سبب شورای بیداری سنی ها ایجاد شده بود، مهم بود و منجر به کسب اطلاعات زیادی گردید که طی آن شهروندان محلی شروع به شناسایی عناصر، تسهیل کنندگان و عوامل جاسوسی القاعده عراق در اجتماعات آن ها کردند و به نیروهای ائتلافی اجازه دادند تا ضربه جدی را به ساختار القاعده عراق وارد سازند. اطلاعات انسانی در عراق به نحو چشمگیری بهبود یافت و تجارب زیادی از آن آموخته شد که برای آموزش و آمادگی نیروها برای صف آرایی های آینده ثبت شده اند. واحدهای اطلاعات انسانی از افزایش منابع خود بهره مند شدند. رسته های اطلاعات انسانی اکنون در همه شرکت های اطلاعاتی نظامی در سطح تیم رزمی تیپ مستقر شده و دو مجموعه قوی اطلاعات انسانی نیز در همه گردان های اطلاعات نظامی تیپ های نظامی میدان نبرد ادغام شده اند که سطح بی سابقه ای از امکانات تاکتیکی اطلاعات انسانی را فراهم می نمایند. بخش های مدیریت و طراحی اطلاعات نظامی با تجربه در تیم های رزمی تیپ و لشکرها اضافه شده اند. پیمانکاران غیرنظامی نیز به منظور رفع نیازهای مربوط به مترجمان بیشتر، در این یگان ها مستقر شده اند.

تجارب حاصل از عراق مجموعه اطلاعات انسانی روز آمد شده ای را در افغانستان شکل داده است. همانند عراق، امتیازات اطلاعات انسانی به سطح تیم رزمی تیپ تقلیل یافته است و فرماندهان عملیات اکنون درک بهتری از این موضوع دارند که چگونه اطلاعات انسانی خود را آرایش دهند. در نتیجه، اکنون تیم های اطلاعات انسانی و مدیران آن ها آشنایی بیشتری با محیط و فرهنگ افغانستان دارند. در نهایت، از طریق استفاده از پیمانکاران غیرنظامی و تمرکز مجدد برنامه زبان ارتش، مترجمان و بازجویان بیشتری تامین شدند. علی رغم این موفقیت ها، نیازهای بیشتری وجود دارند که باید رفع شوند. نیروهای آمریکایی باید به جمع آوری اطلاعات حساس ادامه و آن ها را در اختیار شرکای خود در ائتلاف و دولت افغانستان قرار دهند؛ و نیروهای همکاری امنیتی بین المللی (ایساف) باید پرسنل غیر نظامی و نظامی افغان را برای هدایت عملیات های اطلاعات انسانی آموزش دهد، به طوری که آن ها بتوانند این اطلاعات را برای نیروهای خود جمع آوری، تحلیل و منتشر نمایند. اطلاعات سیگنالی اطلاعات سیگنالی در آغاز جنگ عراق بسیار مهم بودند، اما بعد از شکست ارتش عراق کمتر مناسب واقع شدند. با این وجود، با احیای مجدد زیربناهای ارتباطاتی در عراق، اطلاعات سیگنالی به عنوان منبع ارزشمند اطلاعات مجدداً در دستور کار قرار گرفت و احیاء گردید.

آژانس اطلاعات امنیت ملی تیم های پشتیبانی رمز نویسی را به سطح تیم رزمی تیپ تقلیل داد و این امتیاز را در صحنه کارزار مستقر ساخت؛ به طوری که این اطلاعات و حمایت ها به موقع و به جا بود. از آن جا که آ‍ژانس امنیت ملی بر روی همه عملیات های اطلاعاتی سیگنالی کنترل دارد، قادر است به نحو موثری این عملیات ها را هدایت کند. آژانس امنیت ملی به منظور هدایت مجموعه اطلاعات سیگنالی، بحث در خصوص موفقیت ها و شکست ها، مطرح ساختن تکنیک ها، تاکتیک ها و روندها و ارزیابی تاکتیک های دشمن، هر هفته نشست ها و ویدئوکنفرانس هایی را در عراق و افغانستان با حضور همه دست اندرکاران و اعضای تولیدکننده اطلاعات سیگنالی میزبانی می کند. حمایت اطلاعات سیگنالی برای بهبود وضعیت در افغانستان ادامه خواهد یافت و هنگامی که این کشور نوسازی شد و زیرساختارهای آن بهبود یافت، فرصت ها برای کمک و بهره برداری افزایش می یابد؛ همان گونه که این کار در عراق صورت گرفت. بزرگ ترین چالش در افغانستان امکان همکاری اطلاعاتی با شرکای ائتلاف بدون افشاسازی شیوه های حساس گردآوری است. همانند اطلاعات انسانی،‌ دولت افغانستان نیازمند آن است که برای هدایت عملیات های سیگنالی برای خود، آموزش های لازم را دریافت کند. اطلاعات تصویری در حوزه حمایت و پشتیبانی تصویری، آژانس اطلاعات تصویری ملی به افزایش توانایی فرماندهان عملیات جهت تجسم میدان نبرد ادامه می دهد.

در عراق، آژانس اطلاعات تصویری تیم پشتیبانی تصویری را در سطوح نیرو، سپاه و لشکرها مستقر ساخت و به تازگی در همکاری با آژانس امنیت ملی آن را تا سطح تیم رزمی تیپ تقلیل داد. تحلیل گران آژانس اطلاعات تصویری در تیم های پشتیبانی رمزنویسی ادغام شده اند و در یک زمان تقریباً واقعی اطلاعات سیگنالی و تصویری را برای فرماندهان تیم های رزمی لشکر فراهم می نمایند. در ارتباط با آژانس امنیت ملی، آژانس اطلاعات تصویری، تاکتیک ها، تکنیک ها و روندها را توسعه می دهد و نیازمندی ها و ضرورت های لازم برای ادغام اطلاعات تصویری در اطلاعات سیگنالی و اطلاعات انسانی را تشخیص می دهد. به علاوه، مشاوران آژانس اطلاعات تصویری که با مقامات امور اطلاعات تصویری و نقشه برداری عراق کار می کنند، روابط مؤثری با همتایان عراقی خود ایجاد نموده است و به آن ها برای توسعه مهارت های تحلیلی در راستای حمایت از واحدهای رزمی عراق کمک می کنند.

این تعاملات همچنین به توسعه تعاملات اساسی و توافق همکاری میان آژانس اطلاعات تصویری و امور اطلاعات تصویری و نقشه برداری عراق منجر می شود. این تعاملات، تبادل اطلاعات جغرافیایی را تسهیل می کند و به مدیران اداره تصویر و نقشه برداری اجازه می دهد تا از نیروهای نظامی عراق با اطلاعات جغرافیایی پشتیبانی کنند و وابستگی آن ها به نیروهای آمریکایی را کاهش دهند. هیچ یک از آژانس های پشتیبانی رزمی تاکنون این سطح از همکاری های اطلاعاتی را توسعه نداده و با همتایان عراقی خود همکاری نکرده است. در افغانستان، اطلاعات تصویری، سایر شاخه های اطلاعاتی در زمینه تبادل اطلاعات و تکنیک ها و تاکتیک ها و روندها از جمله آموزش تحلیل گران، درست مانند آن چه که در عراق صورت گرفت را تحت الشعاع قرار داده است. آژانس اطلاعات تصویری، تیم های پشتیبانی تصویری را در سطوح مختلف ایساف مستقر ساخت و مشابه عراق، تحلیل گران آژانس اطلاعات تصویری را در تیم های پشتیبانی رمزنویسی سازماندهی نمود. در سال ۲۰۰۸، مشاوران آژانس اطلاعات تصویری روابط عالی را با رییس اداره رمزنویسی و زمین سنجی افغانستان ایجاد نمودند. در نتیجه، تحلیلگران اطلاعات تصویری افغانستان محصولاتی را در سطوح تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی تهیه کردند و اکنون یک تبادل اساسی و توافق همکاری میان دو سازمان توسعه یافته است.

بازرسی و شناسایی اطلاعاتی بررسی گزارش مأموریت و نقش های چهار ساله وزارت دفاع در سال ۲۰۰۹ بیان گر آن است که امکانات بازرسی و شناسایی مستمر تنها توسط هواپیماهای بدون سرنشین صورت نمی گیرد، بلکه در عمل ثابت شده که اطلاعات بازرسی و شناسایی نقاط قوت ارزشمندی در عراق و افغانستان به شمار می روند. سکوهای اطلاعاتی، شناسایی، نظارتی و مانند اینه ا به نیروهای زمینی این امکان را می دهند تا قلمرو بیشتری از جمله زمین های غیرقابل دسترس قبلی را تحت پوشش قرار دهند. ژنرال «ریموند اودیرنو»، فرمانده نیروهای چند ملیتی عراق اظهار داشت که استقرار سکوهای اطلاعاتی، شناسایی و نظارتی بر پایه دکترین ضدشورش، شرایط مناسبی را برای موفقیت مقدماتی نیروها در عراق ایجاد کرده است. تمرکززدایی از سیستم های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی، به تیم های رزمی لشکر و فرماندهان تیم های رزمی هنگ ها (در مواجهه با مشکلات متفاوت) اجازه می دهد تا ارتباط با دشمن را به شکلی مناسب کسب و حفظ نمایند. سیستم اطلاعاتی، نظارت و شناسایی نیرومند که اکنون در اختیار فرماندهان لشکرها در عراق قرار دارد، سطح بی سابقه ای از آگاهی از اوضاع و احوال را می دهد. این سیستم اکنون در افغانستان مستقر شده و سیستم های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی از آن استفاده می کنند؛ کاری که نتایجی حیاتی و تضمین کننده در بر دارد. اکنون فرماندهان این انعطاف پذیری را برای پافشاری بر امتیازات سیستم اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی – که در میان قوی ترین تامین کنندگان در میدان نبرد است – و انتقال آن به پایین ترین سطح تاکتیکی دارند. افغانستان یک کشور بزرگ، تقریباً به اندازه ایالت تگزاس، با زمین های خطرناک و متفاوت است که بسیاری از نقاط آن قابل دسترس نمی باشد. نظارت مداوم به نحو رو به افزایشی امکانات رزمی نیروهای ائتلافی در افغانستان را چند برابر می کند.

نتیجه در حالی که عراق و افغانستان تشابه زیادی دارند اما یک تفاوت اصلی حضور نیروهای ۴۰ کشور در افغانستان است که تحت عنوان ایساف زیر نظر ناتو کار می کنند. پیچیدگی عملیاتی، مدیریت داده ها و تبادل اطلاعات (به سبب طبقه بندی بودن مسائل) یکی از مسائل عمده است که ایساف در عملیات روزانه خود با آن مواجه است. به تازگی با استقرار مرکز ترکیب اطلاعات در افغانستان، جایی که تحلیل گران از کشورهای ناتو با یکدیگر بر روی محصولات اطلاعاتی حیاتی و مهم کار می کنند، یک نمونه از همکاری برقرار شده است. تبادل اطلاعات حساس در یک محیط چندملیتی چالش برانگیز است اما این مسائل به منظور پیروزی در عملیات ضدشورش باید حل و فصل شوند و یک محیط امن را در افغانستان ایجاد نماید.

نویسنده: بری - هریس

مترجم: کیانوش - کیاکجوری

منبع: سایت - باشگاه اندیشه - به نقل از سایت موسسه واشنگتن برای امور خاور نزدیک