حرف های دنیای مجازی

بی سبب نیست که نامش را دنیای مجازی گذاشته اند می توان ردپایی از هرآنچه در عالم واقع وجود دارد, در آن یافت و فراتر از این, مدت هاست بخش زیادی از زندگی فعالانش را به سیطره خود در آورده و با آنها چنان کرده که گاه ساعت های حضورشان در عالم مجازی با ثانیه های حضورشان در دنیای واقعیت برابری می کند

بی‌سبب نیست که نامش را دنیای مجازی گذاشته‌اند. می‌توان ردپایی از هرآنچه در عالم واقع وجود دارد، در آن یافت و فراتر از این، مدت‌هاست بخش زیادی از زندگی فعالانش را به سیطره خود در آورده و با آنها چنان کرده که گاه ساعت‌های حضورشان در عالم مجازی با ثانیه‌های حضورشان در دنیای واقعیت برابری می‌کند.

صاحبان حرفه‌ها و تخصص‌های مختلف و آنها که علاقه‌مندی‌ها و تعلقات خاطر ویژه‌ای دارند همان کسانی هستند که در کوچه و پس کوچه‌های مجازی پرسه می‌زنند و سر هرگذر که می‌رسند توشه‌ای از کوله بار خود به جا می‌گذارند، دنیای مجازی وسعت بیشتر می‌یابد و می‌رود برای خودش به کهکشانی تبدیل شود.

فرقی نمی‌کند مثلا یک مکانیک یا تراشکار فلز باشید یا علاقه‌مند به موضوعات پزشکی. شاید هم اهل ادبیات باشید. مهم این است که در عالم مجازی همواره اطلاعات مهمی را از آنچه می‌خواهید به دست می‌آورید.

فراگیری و وسعت دنیای مجازی حالا دیگر به نقطه‌ای رسیده که رسانه‌های دیگر از آن به‌عنوان ظرف یا محلی برای اقبال بیشتر نزد مخاطب بهره می‌برند.

مطبوعات کاغذی با راه‌اندازی بخش آنلاین در فضای مجازی، گروهی از مخاطبان را این‌گونه جذب می‌کنند و شبکه‌های رادیو و تلویزیون هم هرکدام برای خودشان وب سایت فعالی دارند، چون به این درک رسیده‌اند که غفلت از فضای مجازی مساوی با از دست دادن طیف وسیعی از مخاطبان است.

در این‌که رسانه‌های امروز به چنین درکی رسیده‌اند که باید دنیای مجازی را به نفع خود در اختیار بگیرند، تردیدی نیست.

اما در این میان شرایط برای رادیو و تلویزیون که اتفاقا رسانه‌های فراگیر با مخاطبان انبوه هستند با دیگر رسانه‌ها مثل روزنامه‌ها و مجلات فرق می‌کند.

چون علاوه بر وب سایت‌های رسمی شبکه‌ها و بخش‌های خبری ویژه رادیو،‌ تلویزیون، خبرگزاری‌ها و مطبوعات، دنیای مجازی پر است از حرف‌ها و حدیث‌هایی درباره برنامه‌های رادیو و تلویزیون.

کافی است در یکی از موتورهای جستجوگر وب، عبارت رادیو و تلویزیون را جستجو کنید. علاوه بر خبرهای رسمی، کمتر ازچند ثانیه فهرست بلند بالایی از وبلاگ‌ها و سایت‌هایی روبه‌روی شما ظاهر خواهد شد که محتوایی مرتبط با صدا و سیما دارند.

به این لیست می‌توانید استتوس‌های شبکه‌های اجتماعی را که مضمون مرتبط با رادیو و تلویزیون دارند هم اضافه کنید.

این اتفاق یعنی تحلیل یک رسانه در رسانه‌ای دیگر یا پرداختن به آن، از اهمیت رسانه مبدا یعنی رسانه‌ای که تحلیل وضعیت می‌شود، نشان دارد.

رادیو و تلویزیون با خاطرات جمعی مردم ما گره خورده، قدرت اثرگذاری بی‌بدیل دارند، مخاطبان نوجوان و کودک خود را تربیت می‌کنند و موجبات تفریح و ارتقای دانش آنها را فراهم می‌کنند.

پس بی‌سبب نیست که با همان میزان اهمیت وارد دنیای مجازی می‌شوند و خیلی از کاربران اینترنتی فعالیت خود را در دنیای مجازی با پرداختن به موضوعات مرتبط با رادیو و تلویزیون معنا می‌بخشند.

در یک دسته‌بندی ساده می‌توان وبلاگ ها، سایت‌ها و استتوس‌هایی را که موضوع رادیو و تلویزیونی دارند به چهار گروه تقسیم کرد: گروه اول وبلاگ‌ها، سایت‌ها و استتوس‌هایی هستند که محتوای تخصصی یا تحلیلی دارند. البته دسته بندی دیگری را در همین گروه می‌توان تعریف کرد، ولی به‌طور کلی صاحبان رسانه‌های گروه اول کسانی هستند که خود بستگی رسانه‌ای دارند. یعنی شاغل در رسانه هستند.

این افراد محتوای رسانه خود را طوری طراحی می‌کنند که یا مطالب تخصصی راجع به رادیو و تلویزیون باشد یا برنامه‌ها و اتفاقات پیرامونی صدا و سیما را بررسی کند.

گروه دوم سایت‌ها و وبلاگ‌هایی هستند که خاطره بازی می‌کنند. مثلا عکس‌ها و مطالبی از کارتون‌های به یاد ماندنی دهه ۶۰ می‌گذارند. درباره سریال‌ها و برنامه‌های خاطره‌انگیز می‌نویسند و آهنگ‌های آنها را برای دانلود در اختیار مخاطبانشان قرار می‌دهند. اغلب رسانه‌های گروه دوم محتوای خود را هم به اشتراک می‌گذارند.

گروه سوم فروشگاه‌های اینترنتی است که از برنامه‌های پرمخاطب رادیو و تلویزیون استفاده تجاری می‌برند. مثلا آهنگ تیتراژ سریال‌ها و برنامه‌ها را برای دانلود می‌گذارند. همین که مخاطب به قصد دانلود محتوای مورد نظر خود وارد سایت آنها شد محصولات دیگرشان را هم می‌بیند و ممکن است دست به خرید بزند.

رسانه‌های گروه سوم که البته بعضا فعالیت غیرمجاز هم دارند گاهی تک تک قسمت‌های یک سریال نود قسمتی را هم برای دانلود در اختیار مخاطب می‌گذارند.

گروه چهارم وبلاگ‌ها و سایت‌های هواداران است که گاهی از آنها به‌عنوان کلوپ هواداران، هم یاد می‌شود. رسانه‌های گروه چهارم مستقیم محتوای رادیو و تلویزیونی ندارند، اما به‌طور غیرمستقیم با صدا و سیما مرتبط می‌شود. این رسانه‌ها برای هواداری از یک بازیگر، یک مجری و یک چهره شناخته شده راه‌اندازی می‌شوند.

مثلا اگر این چهره یک مجری معروف باشد، محتوای آن رسانه را انواع مطالب و عکس‌های برنامه فرد مورد نظر تشکیل می‌دهد. جدیدترین خبرها درباره این افراد و برنامه‌هایشان و نیز مصاحبه‌های آنها را اغلب در این رسانه‌ها می‌توانید بخوانید.

طبق این دسته‌بندی ساده می‌توان گفت رسانه‌های گروه اول و دوم فرصتی است که برنامه سازان و مدیران رسانه ملی می‌توانند از آنها استفاده کنند، گروه سوم به‌مثابه تهدیدی به شمار می‌رود که باید برای ساماندهی آنها اقدام کرد و گروه چهارم هم می‌تواند با مدیریت و جهت بخشی مناسب به فرصتی برای رسانه ملی تبدیل شود.

این‌که هر کدام از این چهار گروه چه کارکردهای پنهان و آشکاری دارند و چقدر می‌توانند بر افکار عمومی و رسانه موثر واقع شوند، موضوع پرونده‌ای است که پیش رو دارید.

به هر حال گستردگی پرداختن به موضوعات مربوط به رادیو و تلویزیون در فضای مجازی آنقدر زیاد است که نمی‌توان بسادگی و با بی‌توجهی از کنار آن عبور کرد و به تحلیل و بررسی موشکافانه نیاز دارد.

فاطمه رحیمی