پرورش عقل راه کم کردن شهوت

از لغـزشـگـاه هـای آدمـی ، شـهـوتـرانی های ناروا و بی حد و مرز است . شهوات و هواهای نـفـسـانـی از ثـمـرات بـعـد حـیـوانـی آدمـی اسـت ، در صـورتـی کـه عقل و نورانیت نتیجه بعد …

از لغـزشـگـاه هـای آدمـی ، شـهـوتـرانی های ناروا و بی حد و مرز است . شهوات و هواهای نـفـسـانـی از ثـمـرات بـعـد حـیـوانـی آدمـی اسـت ، در صـورتـی کـه عقل و نورانیت نتیجه بعد انسانی و ملکوتی او است .

روح الهـی کـه در جـسـم خـاکـی دمـیـده شـده ، بـا هـدایـت عـقـل به رشد و کمال می رسد و او را ملکوتی می گرداند، ولی جنبه های حیوانی اگر از مرز بگذرد، به سقوط او می انجامد.

علی (علیه السلام ) می فرماید:

العاقل من هجر الشهوات (۱) .عاقل کسی است که از خواسته های نفسانی دوری کند.

از ایـن رو، انـسان عاقل کسی است که در سراشیبی شهوت نلغزد. تنها راه درست ، احتیاط و پرهیز از شهوات است که بدترین لغزشگاه هایند.

اگر عقل ، خوب درک کند و موانع ادراک آن برطرف شود، خود به خود از شهوات دوری می کند و آن ها را مظهر حیوانیت می داند و از آن گریزان است .

امام علی (علیه السلام ) فرمود:

اذا کمل العقل نقصت الشهوه (۲) ؛ هرگاه عقل به کمال برسد، هوس ها کاهش می یابد.

و در جای دیگر فرمود:

هرکه عقلش کامل شود، به شهوات حیوانی بی اعتنا خواهد شد.

در حـقـیـقـت ، عـقـل کـه از کـلمـه عـقـال بـه مـعـنـای بـسـتـن گرفته شده ، کـنـتـرل کـنـنـده انـسـان و بـازدارنـده او اسـت . پـس ‍ هـر چـه بـه کـمـال بیشتری برسد، بهتر و بیش تر مراقب انسان است و روشن تر می بیند و واقعیت ها را راحـت تـر درک مـی کـنـد تـا جـایـی کـه مـمـکـن اسـت انـسـان بـه حـدی از کـمـال بـرسـد کـه دیـگر هرگز گناه نکند و حتی فکر آن را هم نکند؛ همانند انبیا و اولیا (علیهم السلام ).

عـصـمـت ، رسیدن به اوج بصیرت است . انسان بصیر عوارض بد و سیاه گناه را درک می کند و با اراده استوار از آن فاصله می گیرد و خود را آلوده به گناه نمی کند.

از این رو، می توان ادعا کرد که مجرمان و گناه کاران ، بیشتر ناآگاهان و کم خردان هستند و یـا شـیـریـنـی گـنـاه تـوانـسـتـه بـه شـیـشـه چـراغ عـقـل آنـان گـرد و غـبـار بنشاند که دیگر از درک صحیح برخوردار نشوند؛ یعنی گناهان چشم بصیرت آنان را نابینا ساخته است .

بدین سان هرچه آگاهی افراد جامعه بالاتر رود، آمار جنایات کاهش می یابد و به عکس ،هرچه ناآگاهی بیش تر شود، جرم نیز افزایش می یابد.

علی (علیه السلام ) فرمود:العقل جمال الظاهر و الباطن (۳) ؛ عقل مایه سربلندی و زیبایی ظاهر و باطن آدمی است .یعنی عقل ، تمام زشتی ها را از آدمی دور می کند.

اففضل العقل مجانبه الهوی (۴)؛بالاترین مرتبه عقل دوری از هواهای نفسانی است .

العاقل من عصی هواه فی طاعه ربه (۵) ؛ خردمند کسی است که از هوس نافرمانی کند و از خدا فرمان برد. و نیز در یک سخن زیبای دیگر از امام خردمندان که فرمود:

غریزه العقل تابی ذمیم العقل (۶) ؛ نیروی سرشار عقل ، آدمی را از زشت کاری باز می دارد.

من قدم عقله علی هواه حسنت مساعیه (۷) ؛ کسی که عقل را بر هوای نفس پیش بدارد، کارهایش درست و نیکو می گردد.

بـنـابـر ایـن ، اگـر چراغ عقل همیشه روشن باشد و تاریکی های گناه ، نور او را کم سو نکند، کم تر کسی است که سوی هواها و تمایلات نفسانی برود و موجبات سقوط فکری و معنوی و اجتماعی خود را فراهم سازد.

العاقل من تورع من الذنوب و تنزه عن العیوب (۸) ؛ خردمند کسی است که از گناهان پرهیز کند و خود را از عیب ها منزه گرداند.

العاقل من قمع هواه بعقله (۹) ؛ خردمند کسی است که به عقل و فهم خود، هوای سرکش را سرکوب نماید.

البـتـه چـنـیـن کسی از فرشتگان نیز بالاتر می رود تا جایی که فرشتگان افتخار می کنند تا به او خدمتگزاری کنند و بال های ملکوتی خود را بر او تبرک نمایند. آری ، رسد آدمی به جایی که جز خدا نبیند.

منبع : زندگی موفق رازهای خوب زیستن،عباس رحیمی

تنظیم : محمدی ـ گروه دین و اندیشه تبیان