سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
آسیب شناسی گردشگری رویدادهای فرهنگی
رویدادها میتوانند در دستههایی همچون رویدادهای ورزشی، دینی، فرهنگی، و... بخشبندی شوند. بیتردید گردشگری رویدادها، با توجه به تنوع و گستردگی رویدادهای گوناگون در ایران، دارای توانمندیهای بسیاری است. اگرچه گردشگری رویدادها میتواند با جلب افکار عمومی و بهویژه گردشگران، مایه توجه بیشتر به رویدادها و در نتیجه زنده ماندن آنها شود، اما از دیگرسو میتواند به اصل رویدادها نیز آسیب برساند. نگارنده این نوشتار، با توجه به زمینه مطالعاتی خود، تنها به آسیبشناسی رویدادهای فرهنگی میپردازد.
پیش از ورود به بحث، لازم است به این نکته نیز اشاره شود که رویدادهای فرهنگی خود میتواند دستههای متنوعی را شامل شود که در اینجا، بیشتر تأکید ما بر رسوم و سنتهای فرهنگی است. بنابراین رویدادهای فرهنگیای همچون نمایشگاههای سالیانه آثار هنری، جشنوارههای فیلم و تئاتر و موسیقی، و... را شامل نمیشود.
بسیاری از رسوم ایرانی، یادگارهایی هستند به جایمانده از دورانی دور و دراز که سینه به سینه و نسل به نسل پاسبانی شدهاند تا به امروز رسیدهاند. این رسوم در بیشتر موارد، نشانههایی از ادیان، ادبیات، موسیقی و دیگر عناصر فرهنگی گذشتگان را در خود دارند. بنابراین پاسداشت آنها، موزهای پویا از گذشته را فراروی ما قرار میدهد. ضمن آنکه به خودباوری افراد بومی و برگزارکنندگان این رسوم نیز یاری میرساند. همچنین از کارکرد تخلیه هیجانات و دردهای بومیان از خلال برگزاری این رسوم نیز نباید غافل بود (البته به فراخور نوع رسوم، این کارکرد میتواند شدت و ضعف داشته باشد). بنابراین تا اینجا میتوان به گوشهای از اهمیت این موضوع پی برد. در بسیاری از موارد، همانگونه که در آغاز نوشتار نیز اشاره شد، توسعه گردشگری رویدادها میتواند به زنده نگاهداشتن این رسوم یاری برساند. اما در برخی موارد نیز، حضور گردشگران در هنگام برگزاری این رسوم، باعث آسیبرسانی به آنها میشود. برای روشن شدن موضوع بد نیست نمونهای ذکر شود.
مراسم «برفچال» که به رسم «مادرشاهی» نیز معروف است، همه ساله در دومین جمعه اردیبهشت ماه در روستای «آب اسک» از توابع بخش لاریجان شهرستان آمل در استان مازندران برگزار میشود. در این مراسم، مردان روستا همگی از روستا خارج شده و به منطقهای کوهپایهای در اطراف روستا رفته، قالبهای برف را که هنوز باقی ماندهاند بر روی دوش خود گذاشته، تا پای یک چاله بزرگ میآورند و آنها را در چاله میریزند تا ذخیرهای باشد برای کمآبی فصل گرما. در نبود مردان، زنان روستا دور هم گرد آمده، یک نفر را به عنوان شاه، یکی را وزیر، و برخی از دیگر افراد را به مناصب اداری و نظامی منصوب میکنند. تا عصرهنگام که مردان باز میگردند، قدرت و اختیار اداره روستا در دست زنان بوده و هیچ مردی حق ورود به روستا را ندارد. چنانچه مردی از این قاعده عدول کند، با تنبیه بدنی از سوی زنان روبرو خواهد شد. این رسم جالب که بیشتر کارکردهایش برای روزگاران گذشته بود، اکنون به شدت مورد توجه گردشگران و غیربومیان قرار گرفته است.
اما تنها این گردشگران نیستند که به این رسم علاقمندند. علاقه (و شاید تعصب) خود بومیان به این مراسم، بسیار فراتر از علاقه گردشگران است و در این راه، عموما با حضور گردشگران در این مراسم مخالفاند؛ چه آنکه گردشگران با حضور خود در این مراسم، باعث اختلال در آن میشوند. برای نمونه، زنان غیربومی با [سوء] استفاده از فضای زنانه این روستا در روز یادشده، با خودروهای لوکس به روستا آمده، صدای موسیقیهای غربی و «لسآنجلسی»شان را زیاد میکنند، با آرایش و پوششی که کاملا با محیط سنتی و مذهبی روستا مخالفت دارد در محیط حاضر میشوند و متأسفانه در بسیاری از موارد حتی به تذکرات و اعتراضات زنان بومی نیز توجهی نمیکنند. اینگونه است که این رسم در سال گذشته(۱۳۸۹) یک هفته زودتر برگزار شد. یعنی بومیان اعلام کرده بودند که این رسم را در روز ۱۷ اردیبهشت برگزار خواهند کرد؛ اما در میان خودشان و پنهانی تفاهم کردند که در روز ۱۰ اردیبهشت برگزار شود. بدین ترتیب، گردشگران و غیربومیان علاقمند به این مراسم، نتوانستند بیننده آن باشند. امسال نیز ترفندی تازه به کار بسته، و مراسم را برخلاف سنت چندصدسالهشان، به جای روز جمعه، در روزهای میانی هفته برگزار کردند!
از سوی دیگر، گاهی اوقات بومیان و گردانندگان یک رسم و سنت، بنا به دلایلی که برای خود دارند، تمایلی به حضور گردشگران در این مراسم ندارند. به جز مثال پیشین، میتوان به مراسم اقلیتهای مذهبی کشور نیز اشاره کرد. برای نمونه، هممیهنان زردشتی تمایلی به حضور گردشگران غیرزردشتی در هنگام اجرای برخی مراسم دینی و آیینی خود ندارند. برای نمونه، ترجیح میدهند جشن تولد اشو زردشت را تنها در میان خودشان و بدون حضور افراد غیر بهدین برگزار نمایند. حال آنکه گردشگران مسلمان تلاش و اصرار دارند در این رسم آیینی نیز حضور یابند. چنانچه بتوان مسئولین و روحانیون زردشتی را برای حضور گردشگران در این آیینها متقاعد کرد و البته برای کنترل حضور گردشگران غیر زردشتی نیز تمهیدی اندیشید، که راهکار خوبی است. اما چنانچه نتوان این امور را به انجام رساند، بنابراین با اخلاق حرفهای گردشگری پایدار نیز همخوانی ندارد که به زور و بدون رضایت بانیان و گردانندگان یک رسم و آیین، به صرف اقناع حس لذتطلبی و کنجکاوی، همچون سرباری اضافه خود را به ایشان تحمیل کرد.
تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد، متأسفانه کم نیستند رسوم فرهنگیای که علیرغم مخالفت بومیان، به شدت از سوی گردشگران مورد تهدیداتی اینگونه قرار گرفتهاند. در این راستا به نظر میآید مسئولین فرهنگی لازم است همکاریهای لازم را با گردانندگان و بانیان اصلی این رسوم به عمل آورند تا ضمن هماهنگی در برگزاری هرچه بهتر و باشکوهتر این رسوم در مناطق مختلف، چنانچه توسعه گردشگری پایدار به این رسوم آسیبی وارد نمیکند، با مدیریت لازم برای کنترل حضور گردشگران، مانع آسیبزایی آنها به این رسوم گردند. و چنانچه امکان کنترل گردشگران وجود ندارد، با اعلام قبلی و بیان دلایل و مستندات کافی، مانع از حضور ایشان گردند. البته نگارنده بر این باور است که میتوان با برگزاری سخنرانیهای کوتاه توسط بومیان سخنور، و همچنین انتشار و توزیع بروشور و بیان مستندات و دلایل کافی درباره ضرورت احترام به این رسوم و عدم مداخله در برگزاری آنها، گردشگران را متقاعد به رعایت موازین لازم نمود.
امیر هاشمی مقدم
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور شهدای خدمت ابراهیم رئیسی سقوط بالگرد رئیسی رئیسی سیدابراهیم رئیسی شهادت ایران بالگرد حسین امیرعبداللهیان تبریز
تهران هواشناسی امتحانات نهایی کنکور شهرداری تهران شورای شهر تهران هلال احمر سانحه بالگرد رئیسی بارش باران مشهد سیل قوه قضاییه
قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا بورس خودرو بازار خودرو یارانه دلار یارانه نقدی حقوق بازنشستگان سایپا بازنشستگان
سینمای ایران سینما جشنواره کن تلویزیون داریوش ارجمند سریال پایتخت آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر لیلا حاتمی رسانه ملی سریال
کنکور ۱۴۰۳ دانش بنیان
رژیم صهیونیستی روسیه غزه اسرائیل امیرعبداللهیان فلسطین ترکیه جنگ غزه آمریکا چین ولادیمیر پوتین اوکراین
فوتبال پرسپولیس رئال مادرید لیگ برتر والیبال باشگاه پرسپولیس لیگ برتر ایران فدراسیون فوتبال لیگ برتر انگلیس باشگاه استقلال منچسترسیتی لیورپول
هوش مصنوعی مایکروسافت اپل گوگل سامسونگ ناسا انسان تبلیغات موبایل آیفون
سلامت سرطان نوشیدن آب مغز کاهش وزن خواب رژیم غذایی طول عمر آلزایمر مغز انسان افسردگی سلامت روان