پاس کاری یا تدبیر

برای اقتصاد تعاریف متعددی بیان شده که از جمله «علم انتخاب» و «علم اداره منابع کمیاب» است این مصداق ها بیان روشنی از معضل برق به عنوان یکی از عوامل اثر گذار اقتصادی است که این روزها با آن مواجه هستیم

برای اقتصاد تعاریف متعددی بیان شده که از جمله «علم انتخاب» و «علم اداره منابع کمیاب» است. این مصداق ها بیان روشنی از معضل برق به عنوان یکی از عوامل اثر گذار اقتصادی است که این روزها با آن مواجه هستیم.

کمبود انرژی طی چند ماه اخیر به عنوان یکی از مولفه هایی است که نه تنها بر زندگی روزمره شهروندان بلکه به کاهش تولیدات صنعتی، کاهش رشد اقتصادی و در نهایت افزایش واردات منجر می شود.

سوال این است که چرا برای مقطعی قادر به پاسخ گویی انرژی گرمایی نیستیم و در مقطعی دیگر مصرف انرژی بیش از حد برای سرمایش منجر به قطعی های مکرر می شود.

چرایی این مسایل موضوع این یادداشت است که ابتدا به بررسی علل پرداخته و سپس به ارائه راه کارها می پردازد. برای این منظور ابتدا به نظر مارگت اقتصاددان مشهور اشاره می کنیم که می گوید: اقتصاد جدید باید نشان دهد که چگونه تغییرات و تحولات سیستم یعنی اقتصاد جامعه در مجموع خود، روی کردارها و تصمیمات افراد اثر می کند و چگونه این تصمیمات انفرادی به نوبه خود روی سیر تحولات کلی اقتصاد که شکل رشد نوسانات تمامی سیستم را به خود می گیرد؛ تاثیر می گذارد.

در حوزه مردمی یا میکرواقتصادی این پدیده از آنجایی که در بخشی از انرژی با اقتصاد اجتماعی مواجهیم، مهمترین نکته، ضعف نبود فرهنگ درست مصرف و استفاده از تجهیزات انرژی بر و تولید محصولات با اتلاف انرژی بالا است که در زمستان به دلیل عدم رعایت استانداردها در ساخت مسکن، نبود فرهنگ بهینه سازی، ارزان بودن قیمت انرژی و ... با کمبود گاز و در تابستان نیز با قطعی برق مواجهیم.این در حالی است که تاکیدات دینی مبنی بر اسراف و فرهنگ گذشتگان که در ادبیات کهن عیان است و حتی نوع معماری پیشینیان خلاف وضعیت موجود است.

پس به قول شاعر طبیعی است که با چنین وضعیتی مردم باید انتظار داشته باشند که:

وانکه اسراف پیشه کرد بمال

نشود شمع خانه اش روشن

اما در حوزه دولتی این معضل اگر چه باید شرایط بین المللی و محدودیت های موجود را نادیده نگرفت ولی باید اذعان داشت که برنامه ریزی در دقیقه ۹۰ از مهم ترین معضلات در حوزه انرژی است. موضوع بنزین تا مرحله بحرانی رسید تا به نقطه کنترل مصرف رسیدیم و واقعی کردن قیمت آن را در دستور کار قرار دادیم.

خشکسالی بی سابقه بحران آفرید تا به فکر بهینه سازی سیستم آبرسانی و آبیاری بیفتیم و اکنون نیز به گفته سندیکای صنعت برق، تیرماه شرایط بحرانی را خواهیم داشت و به اصطلاح کارد به استخوان رسیده که وزارت نیرو اتاق فکر ایجاد کرده و به فکر طرح های توسعه ای افتاده و قیمت واقعی برق را در قبض ها درج کرده است.

بنابراین در چنین شرایطی که هر دو طرف معادله اقتصادی در حوزه انرژی (مردم و دولت) مقصرند پاس کاری انجام وظایف و حل معضل به یکدیگر اشتباه است، لذا با توجه به موارد پیش گفته نکات زیر به نظر راهکار اجرایی و عملی است.

۱) جدی گرفتن مردم در اصلاح فرهنگ مصرف به خصوص در حوزه انرژی، چرا که اگر چه انرژی فسیلی در حال حاضر به وفور در کشور وجود دارد اما این دلیل قانع کننده ای برای اسراف و اتلاف انرژی در کشور ۷۰ میلیونی به اندازه یک جمعیت ۳۵۰ میلیون نفری نیست.

۲) تحقیقات درست قابل اجرا و پژوهش های صحیح برای پیش بینی تامین انرژی مورد نیاز و برنامه ریزی برای تامین آن.

۱ـ۲) توجه ویژه به انرژی های جدید با توجه به پتانسیل های عظیم موجود در کشور از انرژی های خورشیدی، بادی، برگشت پذیر، زغال سنگ، هسته ای و... (در مورد انرژی هسته ای نیز که اکنون با بداخلاقی های بین المللی مواجه هستیم، از این معضلات پیش آمده می توان به عنوان یک «دیپلماسی کمبود» استفاده کرده و تلاش و افکار عمومی داخلی و بین المللی را در جهت دستیابی به این مهم همسو کرد).

۲ـ۲) فراهم آوردن زمینه ورود بخش خصوصی برای تامین برق که متاسفانه به دلیل عدم تعیین نرخ خرید همچنان بر زمین مانده.

۳) توجه به اصلاح فرهنگ عمومی در زمینه چگونگی مصرف بهینه در بین مردم و صنعت. در این مقوله نیز که نقش بسزایی در کنش و واکنش مولفه های مردم و دولت ایفا می کند دو سازمان سابا در وزارت نیرو و شرکت بهینه سازی مصرف در وزارت نفت فعالیت می کنند اما متاسفانه فعالیت آنها (به غیر از ترویج لامپ های کم مصرف و CNGکردن خودروها) تاکنون محدود به فعالیت های پژوهشی مانده در قفسه ها و رایانه های آنها است که یا قابلیت کاربردی نداشته و یا جدی گرفته نشده اند.

لذا فعال کردن این دو در جهت نهادینه کردن فرهنگ درست مصرف و تدوین مقررات و قوانینی که در چرخه اقتصاد به اجرا در آیند ضروری و امری انکارناپذیر است.

۴) توجه ویژه در برنامه های توسعه ای متناسب با توان نیز از نکات اساسی است که برنامه ریزان باید آن را فارغ از شعارها، به اجرا درآورند. آنچنان که توسعه گازرسانی به شهرها و روستاهای جدید متوقف شده است!

مهران ابراهیمیان