روانشناسی ترافیک و استعاره سازمانی

روانشناسی ترافیک و استعاره سازمانی در خصوص وضعیت و پیامدهای آن

تصاویری که در این پست درج شده‌اند، مربوط به چهارراه مسجد قدس در سعادت‌آباد است، در طی سال جاری چراغ‌های راهنمایی این چهارراه هراز گاهی دچار اختلال شده و عبور و مرور را همانگونه که در تصاویر مشاهده می‌کنید، دچار اختلال می‌کرد.

اما آنچه در میان این تصاویر دیده نمی‌شود، حالات روحی و روانی رانندگانی‌است که در چنین شرایطی گرفتار آمده و هر یک به طریقی به دنبال رهایی از وضعیت پیش‌رو هستند. معطلی و کندی ترافیک‌هایی از این قبیل که برنامه‌ای (پلیسی، رفع اشکال چراغی، مرام جمعی از رانندگان لاین‌های دیگر و ...) نیز برای روانی آن متصور نیست، باعث برخاستن صداهای ممتد بوق، جاری شدن الفاظ ... و گاهاً درگیری‌های فیزیکی میان رانندگان می‌شود. آنهم در شرایطی که بر اساس شاخص‌ها و مشاهدات اخیر صبر و حوصله مردم به شکل عجیبی کمم شده است.

چراغ‌های نصب شده در معابر، می‌توانند با ذهنیتی که از زمان‌بندی و برنامه‌ریزی به‌عمل‌آمده برای پشت‌سر گذاشتن ترافیک، در اختیار راننده قرار می‌دهند از تنش‌ها و مشکلاتی اینچنینی به شکل موثری جلوگیری کنند. حال این پدیده را به سازمان‌ها تسری دهید که نیازمند برنامه‌ریزی و کنترل‌های موثری در طول فعالیت و از سوی لایه‌های مختلف آن هستند.

بودن چراغ راهنما را استعاره از اهداف روشن و تدوین شده قلمداد کنیم، در این حالت مسیر حرکت اعضای سازمان‌ توسط همین چراغ‌ها (اهداف) به روشنی آشکار شده و همه حول محور دستیابی به آن و در مسیرهای مشخص خود، مشغول حرکت و تلاش هستند. در این میان اختلالات و بحران‌های محیطی، موجب کدر و مبهم شدن مسیر و دستیابی به اهداف می‌شوند. در چنین فضایی رسیدن به آن اهداف برای اعضا به سهولت متصور نیست. لذا همچون تصاویر درج شده همه در معابر خود، حیران مانده و به جای همگرایی و دنبال کردن دورنمای پیش‌رو، در تلاش برای سبقت و پیشی گرفتن از بقیه برمی‌آیند، آنهم به شیوه‌هایی که تا قبل از آن رایج نبوده است. در چنین شرایطی، مشاهده پیامدها و عوارض زیر کاملاً طبیعی می‌نمایاند:

• نعره کشیدن در سازمان و از دست دادن کنترل‌ اعصاب

• تلاش برای خراب کردن عملکرد سایرین و جار زدن موفقیت‌های خود

• به رخ کشیدن نقاط قابل بهبود همکاران، بیش از نقاط قوت

• از دست دادن انسجام و وحدت در دنبال کردن هدف و متوسل شدن به عملکردهای شتابزده برای عبور از بحران‌

• تعدیل شتابزده نیروهایی که به نظر می‌رسد، سهمی در پیشبرد اهداف سازمان ندارند

• استفاده از شیوه‌های ناصحیح و غیراخلاقی در رقابت

• دور زدن ضابطه‌ها و مقرراتی که می‌تواند به ادامه حیات سازمان کمک کند

• چشم‌پوشی از کیفیت و کمیت متناسب محصول و خدمات

• دور شدن از اصول مشتری‌مداری (در داخل و خارج سازمان)

• ...

در سال‌های اخیر با توجه به شتاب سریع تورم، کاهش ارزش پول ملی، مشکلات عرضه و تقاضای نیروی کار، مشکل تامین نقدینگی سازمان‌ها، معضلات گشایش اعتبار، چالش‌های ورود مواد اولیه و ... بیش از هر زمانی شاهد نابسامانی‌های عنوان شده در سازمان‌ها هستیم. در چنین شرایطی یکی از مهمترین رسالت‌های متولیان منابع انسانی، ترویج و یادآوری اخلاق در میان همه اعضای سازمان و تلاش برای آموزش مدیریت و نحوه مواجهه با بحران به شیوه‌ای موثر و کارآمد در سازمان‌هاست. هر چند که طراحی و تدوین چنین استراتژی‌ها و سیلابس‌هایی، خود بحران تلقی شده و کاری بسیار دشوار است.

ایوب اسماعیلی