اسلام و اعتدال درغذا و خوراک

خوراک در زندگی انسان نقش مهمی دارد, انجام واجبات و امور شرعی هم وابسته به این است که انسان غذا مصرف کند

خوراک در زندگی انسان نقش مهمی دارد، انجام واجبات و امور شرعی هم وابسته به این است که انسان غذا مصرف کند.

بسیاری از احساسات و عواطف زندگی انسان منوط به داشتن غذا و خوراک به اندازه کافی است.

اگر خدای نخواسته یک وقتی قحطی و گرسنگی که بلا است رایج شود،احساسات و محبت رخت برمی بندد و انسانیت می رود.

منقول است که دربصره یک قحطی پیش آمده بود، به طوری که هرچه بود، خوردند، حتی سگ و گربه را نیز خوردند و کار به جایی رسید که شروع کردند به خوردن یکدیگر! انسان ها همدیگر را می خوردند و بر سرپیکر و اجساد نزاع می کردند!!

برهمین اساس رسول مکرم اسلام می فرمودند: اللهم انی اعوذ بک من الجوع فانه بئس الضجیع(مستدرک ۹/۸۱) خداوندا، به تو پناه می برم از گرسنگی که بد همدمی است.

● چقدر و چگونه بخوریم

اما نکته مهم این است که با وجود فراوانی و تنوع خوراکی ها ما چه رفتاری را باید داشته باشیم؟

طبق راهنمایی هایی بزرگان، انسان باید طوری پرورش یابد که پرخور نباشد و خوب است که انسان سیر نشود؛ چرا که طبق روایات متعدد، سیر نشدن، میراث گرانبهایی را به ارمغان می آورد و از مهم ترین آثارش، حکمت و دانش است.

جناب ابوبصیر از امام جعفر صادق(ع):نقل کرده که: اقرب ما یکون العبد من الله جل و عز اذا خف بطنه، نزدیک ترین حالت بنده به خداوند عزوجل وقتی است که شکمش ازطعام سبک باشد؛ و به راستی این از عجایب مکتب اهل بیت علیهم السلام است.

و در حدیثی دیگر آمده: نزدیک ترین حالت بنده به خدا، وقتی است که بنده در سجده باشد و این منافاتی با هم ندارد، زیرا دین، هر دو طرف را بیان می دارد؛ از یک طرف به بنده دستور عبادت و سجده داده می شود و از آن طرف به جسمانیت بنده توجه می کند و می فرماید: مواظب پرخوری باش، کمی گرسنه باش تا به خدا نزدیک باشی.

درادامه روایت ابوبصیر آمده: وابغض مایکون العبد الی الله عزوجل اذا ملأ بطنه (کافی ۶/۲۹۶) پس، پر بودن شکم، عواقب زشتی را به همراه دارد و فرد را از رحمت حق دور می گرداند.

درحدیث قدسی آمده که خداوند متعال به حضرت رسول اکرم (ص) چنین خطاب می فرماید! یا احمد! لو ذقت حلاوه الجوع وا لصمت و الخلوه و ما ورثو منها قال یا رب ما میراث الجوع؟ قال الحکمه و حفظ القلب و التقرب الی (ارشاد القلوب)

«ای احمد! اگر شیرینی گرسنگی و سکوت وخاموشی و خلوت و نتیجه آنها را بچشی از اینها دست برنداری» عرض کردند: پروردگارا! بهره گرسنگی چیست؟ فرمود: حکمت و نگهداری دل و تقرب به من.

● فضیلت گرسنگی شرعی

از جمله ریاضت های شرعی که مرحوم حاج شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی می کشید،همین گرسنگی شرعی بود؛ بدین نحو که درایام البیض و... روزه می گرفت و در روزهای دیگر مراعات می کرد.

فراز دیگر روایت درباره سکوت و قلت کلام است که بیانگر این است که ما باید زبان خود را کنترل کنیم و عقل، آن را بچرخاند.

خلوت هم یکی دیگر از سفارشهای حق تعالی به محبوب ترین بنده خودش است.

دراین ارتباط روایتی از حضرت امام حسن عسگری (ع) منقول است که: من انس بالله استوحش من الناس (بحار، ۶۴/۰۵۶) یعنی اگر کسی انس با خدا نصیبش شد، یک مقدار از مردم کناره گیری می کند و بی شک این کناره گیری، به معنی انزوا طلبی نیست که رفتار نادرستی است.

بنابراین میراث گرانبهای خلوت نشینی، انس با پروردگار عالم است که باید مورد توجه قرار گیرد.

متاسفانه برخی انسانها هستند که از خلوت کردن ولو به اندازه ۰۱دقیقه، لذت نمی برند، ولی دوست دارند نزد خانواده و دوستان بنشینند و وقت را بگذرانند! درباب کم خوری و درست خوری درحدیث دیگری آمده است که از جمله آثار بد پرخوری، سلب توفیق عبادت است.

یکی از اثرات این عمل زشت، این است که انسان را کسل و خواب آلود می کند و بدین شکل توفیق نماز شب را از آدم سلب می نماید، لذا کسانی که برنامه نماز شب خواندن دارند، پرخوری و کسالت و خواب اضافی بر آنها غالب نمی شود.

سخن از نماز شب شد، همان نماز شبی که حضرت امام حسن عسگری (ع) درباره اش فرمودند: ان الوصول الی الله سفر لایدرک الا با متطاء اللیل ( بحارالانوار ۷۵/۰۸۳)« رسیدن به خداوند عزوجل، سفری است که درک نمی شود مگر با شب زنده داری» و اصولا هر مسافرتی نیاز به مرکب و وسیله دارد و به قرب الهی رسیدن نیز به عنوان بالاترین سفر، مرکبی می خواهد که در این حدیث، امام عسگری (ع) نماز شب را نام می برند.

آیت الله شب زنده دار جهرمی

خبرگزاری فارس