سینوزیت در بارداری

صدایش را که پای تلفن شنیدم فکر کردم خدای ناکرده کسی از عزیزانش را از دست داده با ناله گفت «باردارم و سینوزیت هم دارم چه کار کنم, خانم » بارداری اش را تبریک گفتم و گفتم «مرا ترساندید سینوزیت که بارداری و غیربارداری ندارد

صدایش را که پای تلفن شنیدم فکر کردم خدای‌ناکرده کسی از عزیزانش را از دست داده. با ناله گفت: «باردارم و سینوزیت هم دارم. چه کار کنم، خانم؟» بارداری‌اش را تبریک گفتم و گفتم: «مرا ترساندید! سینوزیت که بارداری و غیربارداری ندارد...

التهاب سینوس‌ها می‌تواند به هر دلیلی مثل آلرژی، عوامل ویروسی یا میکروبی اتفاق بیفتد.» اما او گفت یکی از دوستانش آنقدر در بارداری تنگی نفس داشته که انگار بینی‌اش را گرفته بودند و نمی‌گذاشتند نفس بکشد و بعد فهمیدند به دلیل سینوزیت بوده چون این مشکل در بارداری تشدید می‌شود! تماس تلفنی این خواننده گرامی و چند تماس دیگر (از جمله پیامک ۹۴۸۹***۰۹۱۹) باعث شد با دکتر کامران کامروا، متخصص گوش، حلق و بینی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگویی داشته باشم.

▪ سینوزیتی داریم که فقط در بارداری ایجاد شود؟

نه، ما به التهاب سینوس های اطراف بینی سینوزیت می?گوییم که این حالت معمولا با التهاب مخاط بینی همراه است. حتی طبقه?بندی سینوزیت چه بر اساس علت بروز آن و چه برپایه طول مدت بیماری تفاوتی نمی?کند. اگر سینوزیت ایجاد شود در فرد باردار یا حتی در زن و مرد تفاوتی نمی‌کند. تنها جنبه متفاوت برای ما تاکید بیشتری است که به این خانم‌ها برای شستشوی داخل بینی داریم. ولی خانم‌های باردار به محض بروز علایمی که اغلب آن را به سرماخوردگی نسبت می‌دهند مانند سردرد، تب و لرز و آبریزش بینی، گلودرد، بدن‌درد و امثال آن باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.

▪ پس این همه تاکید به مادران باردارمبتلا به آلرژی و سینوزیت برای چیست؟

چون همپوشانی زیادی بین آلرژی، سرماخوردگی و سینوزیت از نظر علایم و شرایط بروز بیماری وجود دارد. افتراق علایم هر کدام از بیماری‌ها و تشخیص مشکل، از عهده بیمار خارج است. قبل از هر کاری با مراجعه به پزشک متخصص به وی اجازه دهید بین اقدام‌های درمانی متنوع مواردی را که کمترین صدمه به شما و جنینتان می‌رساند برگزیند. هرگونه خوددرمانی حتی اگر به نظر خودتان مصرف دارویی ساده باشد ممنوعیت دارد چون به عقیده من هیچ دارویی وجود ندارد که در بارداری کاملا بی‌خطر باشد. حتی اصول درمانی ما و نحوه تشخیص سینوزیت در یک خانم باردار با دیگران متفاوت است و این مساله به خاطر حساسیت به سلامت جنین است. دومین سفارش من به شما خانم‌های باردار مبتلا به سینوزیت، آلرژی یا سرماخوردگی این است که متوجه تغییرات فیزیولوژیک و طبیعی بدنتان در این دوره باشید. هورمون‌های بارداری همان‌طور که رنگ و حالت پوست شما و چشم‌های شما و دیگر قسمت‌های بدنتان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، مخاط بینی و دستگاه تنفس?تان را هم مستثنی نخواهند کرد. متوجه باشید که هر نوع تغییر فیزیولوژیک را به بیماری نسبت ندهید و سراغ دارو و درمان خانگی و پزشکی بیهوده نروید. گاهی اوقات شناخت شما از این تغییرات کمکتان می‌کند مشکل را بپذیرید و منتظر باشید تا خاتمه پیدا کند.

▪ مگر مشکل خاصی که مخصوص مادر باردار باشد و در حیطه بیماری‌های گوش و حلق و بینی طبقه‌بندی شود وجود دارد؟

بله، ما رینیت دوره بارداری را داریم که التهاب و انسداد مجاری تنفس بدون خارش است و به دلیل شرایط خاص فیزیولوژیک است که هورمون‌های بارداری در مخاط بینی ایجاد می‌کنند. همان‌طور که تغییرات هورمونی باعث افزایش وزن بدن و ورم یا ادم اندام‌های مختلف می‌شوند بینی و اندام‌های داخل آن که بسیار هم پرخون‌اند دچار افزایش حجم می‌شوند و این انسداد بینی تشدید می‌شود. احساس گرفتگی بینی و حس تنگی‌نفس در ۳ ماهه دوم و سوم به علاوه مشکلات ترشحی پشت حلق خانم باردار را می‌آزارد اما برای این رینیت‌ بارداری آزاردهنده هیچ درمانی نداریم و باید انتظار بکشیم تا بارداری ختم شود. متاسفانه بعضی از همین خانم‌های باردار تحت‌درمان‌های مختلف و تشخیص‌های گوناگون از جمله سینوزیت، آلرژی و... قرار می‌گیرند و اوضاع بدتر هم می‌شود. چون آنتی‌هیستامین یا آنتی‌بیوتیک تجویزشده برای آنها هیچ فایده‌ای برای درمان این رینیت ندارد و شاید اوضاع را بدتر هم بکند.

▪ بخور دادن چطور؟ بعضی از مادران باردار مبتلا می‌گویند با بخور حس خوبی پیدا می‌کنند.

نه، بخور دادن برای رینیت بارداری مضر است، چون باعث گرفتگی بیشتر بینی می‌شود و گرم و مرطوب شدن این ناحیه درست مانند وقتی که در بخار زیاد حمام دچار حس خفگی می‌شوید فرد را اذیت خواهد کرد. شاید حس خوب ناشی از بخور به دلیل رقیق‌شدن ترشحات پشت حلق و بینی باشد. چون یکی دیگر از تغییرات فیزیولوژیک بارداری، افزایش مخاط ترشحی سینوس‌هاست. فعالیت مژک‌های تنفسی داخل سینوس‌ها در بارداری دچار اختلال می‌شود و این غلیظ‌‌تر شدن ترشحات به علاوه افزایش فشار داخل سینوس و کاهش خون‌رسانی مخاط باعث می‌شود که انگار فرشی از موکوس داخل سینوس در جریان باشد و نهایتا به احتقان و التهاب و سینوزیت منجر می‌شود.

▪ پس تشدید علایم آلرژی در بارداری یا احتمال سینوزیت در کسانی که سابقه این مشکل را دارند، به دلیل این روند طبیعی بدن امری محتمل است. چه راهکار پیشگیرانه‌ای برای این گروه از مادران باردار دارید؟

شستشوی مداوم داخل بینی خیلی خوب است چون باعث می‌شود ترشح‌ها رقیق‌تر شوند و راحت خارج شوند و احتمال ماندن آنها در سینوس‌ها و ابتلا به سینوزیت کمتر شود. همه افراد نرمال روزانه یک لیتر ترشح پشت حلق دارند اما متوجه آن نمی‌شوند و این آگاهی وقتی که حجم و غلظت ترشحات فرق کند به دست می‌آید، خانم باردار به همین دلیل این ترشحات پشت حلق آزاردهنده را درک می‌کند که بدنش دستخوش تغییرات طبیعی وسیع شده است. او هیچ بیماری خاصی ندارد و باید این را بداند.

▪ پس تا اینجا متوجه شدیم سینوزیت، آلرژی و سرماخوردگی می‌تواند به التهاب مجاری تنفسی خانم باردار منجر شود. برای این التهاب یا رینیت هیچ دارویی ندارید؟

اجازه بدهید تا فراموش نکردم عامل مهم دیگری را هم اضافه کنم و آن ریفلاکس است. در کسانی که ریفلاکس یا بازگشت اسید معده به مری را دارند هنگام خواب اسید معده بالا آمده پشت حلق و بینی را ملتهب می‌کند و می‌آزارد. اصلاح نحوه خواب و غذاخوردن و درمان ریفلاکس در این حالت موثر است. در مورد داروی رینیت بارداری که فرمودید ما اسپری کورتون را برای خانم‌ها یک‌بار هرشب در ۳ ماهه دوم و سوم توصیه می‌کنیم اما هیچ داروی خاص دیگری نداریم و باید تا پایان بارداری این وضعیت را تحمل کنند.

الهه رضاییان

گفت‌وگو با دکتر کامران کامروا متخصص گوش، حلق و بینی