سه شنبه, ۲۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 14 May, 2024
مجله ویستا

احترام اصل فراموش شده در بنیان خانواده


احترام اصل فراموش شده در بنیان خانواده

از عمده ترین راه های انتقال یک فرهنگ به نسل های آینده , رفتار پدر ومادر و مربیان است کودکان , آنچه را در رفتار بزرگترها ببینند, از آن الگو می گیرند احترام به بزرگترها و رعایت ادب و تکریم , اگر در عمل و رفتار ما تجلی یابد, فرزندان ما نیز, این فرهنگ را می آموزند و با همین آداب و سنن بار می آیند کسی که انتظار ادب و معرفت و حق شناسی از فرزندانش دارد, باید همین حالت را نسبت به پدرومادر و بزرگترها نشان دهد, تا کوچکترها هم از او بیاموزند

یکی‌ از مباحث‌ بسیار با ارزش‌ و قابل‌ طرح‌ در کانون‌ خانواده‌ بدون‌ تردید موضوع‌ احترام‌ در خانواده‌ است‌ که‌ امروز از پدیده‌های‌ فراموش‌ شده‌ در اکثر خانواده‌هاست‌.

فردی‌ که‌ آشنا به‌ وظایف‌ خود نیست‌ و نمی‌داند به‌ عنوان‌ فرزند در برخورد با پدر و مادر چگونه‌ رفتار کند یا نمی‌داند به‌ عنوان‌ زن‌ خانواده‌ چگونه‌ باید در حضور فرزندان‌ با همسر خود رفتار کند، موید همین‌ واقعیت‌ است‌ که‌ بسیاری‌ از اصول‌ در خانواده‌ها جدی‌ گرفته‌ نمی‌شوند.

واقعیاتی‌ که‌ بسیار روشن‌ و واضح‌ در اغلب‌ خانواده‌ها به‌ چشم‌ می‌خورند واقعیاتی‌ که‌ نشات‌ گرفته‌ از رفتار شکل‌دهندگان‌ این‌ جامعه‌ کوچک‌ است‌.

همواره‌ هر عملی‌ به‌ مرور زمان‌ نتیجه‌ و عکس‌العمل‌ مشخص و قابل‌ پیش‌بینی‌ را به‌ همراه‌ داشته‌ است‌.

این‌ یک‌ سنت‌ تاریخی‌ و متاثر از اعمال‌ و رفتار است‌. هرکس‌ چیزی‌ را درو می‌کند که‌ کاشته‌ است‌.

در کانون‌ خانواده‌ فرزندی‌ که‌ رشد می‌کند وبعدها خود عامل‌ تشکیل‌ خانواده‌یی‌ خواهد بود، در ابتدا خود شاگردی‌ است‌ که‌ درس‌های‌ علمی‌ را با دقت‌، الگوبرداری‌ کرده‌ و به‌ کار می‌گیرد.

اگر در خانواده‌، از ابتدای‌ شکل‌گیری‌ احترام‌ متقابل‌ وجود نداشته‌ باشد. از فرزندان‌ چه‌ انتظاری‌ می‌توان‌ داشت‌ که‌ با احترام‌، تعظیم‌ و تکریم‌ برخورد کنند؟

به‌ این‌ ترتیب‌ تکلیف‌ نسل‌های‌ بعد هم‌ کاملا مشخص است‌.

کارشناسان‌ معتقدند که‌ خانواده‌، کانون‌ محبت‌ و امنیت‌ و احترام‌ به‌ یکدیگر است‌ و عده‌یی‌ از مربیان‌ تربیتی‌ نیز بر این‌ باورند که‌ خانواده‌ کانون‌ اقتدار و انضباط‌ است‌. برآیند این‌ نظرات‌ چنین‌ تعریف‌ می‌شود که‌ تاثیرپذیری‌ فرزندان‌ از خانه‌ و خانواده‌ بیش‌ از سایر گروه‌هاست‌ حدود ۵۵ درصد و چون‌ خانواده‌ نخستین‌گروهی‌ است‌ که‌ فرزند به‌ عضویت‌ آن‌ در می‌آید، آسان‌تر و سریع‌تر از گروه‌های‌ بعدی‌ در شخصیت‌ فرد تجلی‌ پیدا می‌کند.

رعایت‌ احترام‌ و تکریم‌ هم‌ از این‌ قاعده‌ مستثنی‌ نیست‌ و خانواده‌ در آموزش‌ این‌ اصل‌ به‌ فرزند نقش‌ غیرقابل‌ انکاری‌ دارد.

هر یک‌ از افراد خانواده‌ باید به‌ درستی‌ محدوده‌ وظایف‌، اختیارات‌ و محدوده‌ عملکرد خود را بداند و بخوبی‌ آن‌ را رعایت‌ کند و در غیر این‌ صورت‌ بسیاری‌ از حریم‌های‌ خانوادگی‌ از بین‌ می‌رود.

هر آفتی‌ درجاتی‌ دارد و بی‌حرمتی‌ها در خانه‌ همانطور که‌ گفته‌ شد هم‌ می‌تواند گاه‌ به‌ شکلی‌ خفیف‌ و گاه‌ بسیار پررنگ‌ و خطرناک‌ ظاهر شود.

● احترام‌ بزرگترها در خانواده‌

رعایت‌ ادب‌ و مقتضای‌ حق‌شناسی‌ نسبت‌ به‌ عمری‌ تلاش‌ صادقانه‌ و ایثارها، گذشت‌ها، دلسوزی‌ها و سوختن‌ ها و ساختن‌ها که‌ بزرگان‌ از خود نشان‌ داده‌اند، آن‌ است‌ که‌ در خانواده‌ها مورد تکریم‌ قرار گیرند، عزیز و محترم‌ باشند، به‌ آنان‌ بی‌مهری‌ نشود، خاطرشان‌ آزرده‌ نگردد، به‌ توصیه‌ها و راهنمایی‌هایی‌ که‌ از سر دلسوزی‌ و تجربه‌ می‌دهند، بی‌اعتنایی‌ نشود.

بزرگسالی‌ و موی‌ سپید در فرهنگ‌ دینی‌، احترام‌ دارد. این‌ سخن‌ پیامبر خداست‌ که‌ هرکس‌ فضیلت‌ و مقام‌ یک‌ «بزرگ‌» را بخاطر سن‌ و سالش‌ بشناسد و او را مورد احترام‌ قرار دهد، خدای‌ متعال‌ او را از هراس‌ و نگرانی‌ روز قیامت‌ ایمن‌ می‌دارد. احترام‌ به‌ بزرگترها و ترحم‌ و مهربانی‌ نسبت‌ به‌ کوچکترها، از دستورالعمل‌های‌ اخلاقی‌ اسلام‌ است‌ و کانون‌ خانواده‌ها را گرم‌ و مصفا می‌سازد. این‌ توصیه‌ امام‌ صادق‌ (ع) است‌ که‌ فرموده‌اند: کسی‌ که‌ بزرگ‌ ما را احترام‌ نکند و کوچک‌ ما را مورد شفقت‌ و عطوفت‌ قرار ندهد، از ما نیست‌. این‌ سخن‌ را نیز از حضرت‌ علی‌ (ع) به‌ یاد داشته‌ باشید که‌ فرمودند: دانشمند را بخاطر علمش‌ و بزرگسال‌ را بخاطر سنش‌ باید احترام‌ کرد.

پا به‌ سن‌ گذاشته‌ها بطور عموم‌، در خانواده‌ از احترامی‌ خاص‌ برخوردارند، اگر پدر و مادر باشند که‌ این‌ وظیفه‌، سنگین‌تر و مسئولیت‌ مضاعف‌ است‌.

ادب‌ و احترام‌ نسبت‌ به‌ پدرومادر آن‌ است‌ که‌ آنان‌ را به‌ اسم‌ صدا نکنی‌، به‌ احترامشان‌ برخیزی‌، از آنان‌ جلوتر راه‌ نروی‌ و با آنان‌ بلند و پرخاشگرانه‌ سخن‌ نگویی‌، نیازهایشان‌ را برآوری‌، خدمتگزاری‌ به‌ آنان‌ را وظیفه‌یی‌ بزرگ‌ بدانی‌ و از آنان‌ در سن‌ کهولت‌ و پیری‌ مراقبت‌ کنی‌.

اما براستی‌ در چند خانواده‌ امروزی‌ چنین‌ وظیفه‌یی‌ عمل‌ می‌شود. اوضاع‌ زمانه‌ و ناهنجاری‌های‌ رفتاری‌ مردم‌، بر این‌ دو مساله‌ تاکید می‌فرماید: اول‌ بی‌احترامی‌ کوچکترها نسبت‌ به‌ بزرگترها و دوم‌ رسیدگی‌ نکردن‌ توانگران‌ به‌ نیازمندان‌.

ایشان‌ می‌فرمایند: شما در زمانه‌یی‌ به‌ سر می‌برید که‌ کوچک‌ به‌ بزرگ‌ تعظیم‌ و تکریم‌ نمی‌کند و ؤروتمند، به‌ فقیر رسیدگی‌ نمی‌کند.

● فرهنگ‌سازی‌ و انتقال‌ آن‌

همان‌ طور که‌ گفته‌ شد از عمده‌ترین‌ راه‌های‌ انتقال‌ یک‌ فرهنگ‌ به‌ نسل‌های‌ آینده‌، رفتار پدر ومادر و مربیان‌ است‌. کودکان‌، آنچه‌ را در رفتار بزرگترها ببینند، از آن‌ الگو می‌گیرند. احترام‌ به‌ بزرگترها و رعایت‌ ادب‌ و تکریم‌، اگر در عمل‌ و رفتار ما تجلی‌ یابد، فرزندان‌ ما نیز، این‌ فرهنگ‌ را می‌آموزند و با همین‌ آداب‌ و سنن‌ بار می‌آیند کسی‌ که‌ انتظار ادب‌ و معرفت‌ و حق‌شناسی‌ از فرزندانش‌ دارد، باید همین‌ حالت‌ را نسبت‌ به‌ پدرومادر و بزرگترها نشان‌ دهد، تا کوچکترها هم‌ از او بیاموزند.

● احساس‌ رضامندی‌ در خانواده‌

احساس‌ رضامندی‌ یک‌ نتیجه‌ است‌، نتیجه‌یی‌ که‌ براساس‌ نوع‌ مناسبات‌ افراد خانواده‌، خلقیات‌، تفکر و شکل‌ تربیت‌ آنها به‌ وجود می‌آید و همانگونه‌ که‌ عنوان‌ شد، احساس‌ عمیق‌ برقراری‌ احترام‌ گذاشتن‌ افراد به‌ یکدیگر در فضای‌ خانه‌ و نیز ایثار و از خود گذشتگی‌ شاخصه‌های‌ پررنگی‌ هستند که‌ می‌توانند منجر به‌ حس‌ رضامندی‌ شوند.

شما احساس‌ رضامندی‌ را نتیجه‌ وجود چه‌ مولفه‌ها و پیش‌زمینه‌هایی‌ می‌دانید؟