این خانه بی دلیل ترک برنداشته است

پاسخ به اشکالات اخیر وهابیون درباره کعبه زاد بودن مولا علی ع

کعبه زاد بودن امیرالمومنین علی (ع) جزو قضایای مشهوره شیعه و سنی است. شیعیان به این سه گزاره معتقدند: یک. امیرالمومنین علی (ع) در خانه کعبه متولد شده است. دو. کعبه زاد بودن امیرالمومنین علی علیه السلام ، انحصاری است . به تعبیر شیخ مفید – پدر الهیات شیعه – کسی دراین امتیاز برایشان سبقت نگرفته است نه پیشینیان و نه پسینیان (الارشاد ، محمدبن محمدبن نعمان، جلد اول،ترجمه سیدهاشم رسولی محلاتی،بی تا، ص ۲). سه. کعبه زاد بودن امیرالمومنین علی علیه السلام، فضیلت محسوب می شود.

اخیرا وهابیون اشکالاتی به این سه گزاره کرده اند که خلاصه اش را عنوان کرده و پاسخ خواهم داد (رجوع کنید به پایگاه اطلاع رسانی جام نیوز/ کد خبر ۸۷۹۱۰ و نیز پایگاه خبری تحلیل قدس آنلاین / کدخبر۵۱۶۴۲)

● اشکال اول

امیرالمومنین علی (ع) در خانه کعبه متولد نشده است. براین گزاره دو دسته استدلال می توان آورد: عقلی و نقلی. گفته اند از لحاظ نقلی اگرچه درمنابع سنی نقل شده ولی از لحاظ عقلی قابل قبول نیست چون کعبه مورد احترام قریش بوده پس چگونه ممکن است که وقتی به امر خداوند دیوار کعبه باز شده است تا مادر آن حضرت داخل کعبه شوند مشرکین مانع آن نشده باشند و ایشان داخل کعبه شده باشد.

انتقادات

گزاره اول قابل خدشه است به این دلایل: اولا با این استدلال حجیت کرامت و اعجاز الهی مخدوش خواهد شد. علت فاعلی اعجاز ، خداوند متعال است واگرمواردی ازاین دست نادیده گرفته شود اعجاز بی معنی خواهد شد حال آنکه شکافته شدن دیوار کعبه و وتولد علی بن ابی طالب بدون حضور قابله نشانه خارق العاده بودن آنست. دلایل فلسفی و کلامی حجیت کرامت و معجزه الهی را پشتیبانی می کند. ثانیا استدلال یادشده با قاعده ملازمت عقل و شرع منافات دارد. چنانچه آیات و روایات دینی صراحت دارد عقل و نقل تنافی نداشته بلکه موید یکدیگرند. کسی که می گوید مسئله ای به لحاظ نقلی شاید صحیح باشد ولی به لحاظ عقلی ممکن نیست لازمه اش نفی تلازم عقل و نقل است. ثالثا وهابیون به تبع ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب و احمد بن حنبل ، منبع عقل را به عنوان منبع استنباط حکم دینی و تشخیص موضوع نپذیرفته اند و بر تعطیل عقل استدلال کرده اند، چگونه است که اینجا به یک استدلال عقلی استشهاد کرده اند؟ اگر عقل ارزش ندارد پس چرا به استدلال عقلی تمسک ورزیده اند؟ رابعا طبق مبانی کلامی خودشان، در مسائل نقلی جای چون و چرای عقلی نیست پس چرا با اینکه اعتراف دارند که کعبه زادبودن امیرالمومنین درمنابع سنی نقل شده به چون و چرای عقلی پرداخته اند؟ اگر نقل صحیح است پس چرا ایراد گرفته اند؟ خامسا می گویند چگونه ممکن است به امر الهی فاطمه بنت اسد داخل کعبه شده ولی مشرکین مکه مانع وی نشده باشند؛ سوال اینست که چگونه به امر الهی طوفان حضرت نوح و عذاب قوم ثمود و ید بیضای حضرت موسی و سخن در گهواره گفتن حضرت عیسی اتفاق افتاده ولی مشرکین و کافرین مانع نشده اند؟ چگونه به امر الهی شق القمر و نزول قرآن و فتح مکه اتفاق افتاده ولی مشرکین نتوانسته اند مانع بشوند؟ چگونه غلبه سیصد و سیزده نفر بر حدود نهصد نفر درجنگ بدر و کنده شدن در قلعه خیبر به دست امیرالمومنین اتفاق افتاده ولی مشرکین ممانعت ایجاد نکرده اند؟ طبق براهین فلسفی، افعال طبیعی و ارادی در این صورت که وجود زمینه و نبود مانع فراهم باشد اتفاق خواهد افتاد و امتناع عقلی ندارد. سادسا قران کریم بارها اشاره کرده که خواست الهی برهمه خواست ها غلبه خواهد کرد و انچه خداوند بخواهد علی رغم اکراه مشرکین واقع خواهد شد. ایات ۳۲ و ۳۳ سوره توبه اشاره می کند که کفار و مشرکین در صدد خاموش کردن نور الهی اند و خداوند نور خویش را به اتمام خواهد رساند ولو اینکه آنها را ناخوش بیاید.ایات ۸ سوره انفال و ۸۲ سوره یونس اشاره می کند که خداوند حق را بازخواهد ستاند و به ثبوت خواهد رساند ولو اینکه مجرمین را ناخوش بیاید. ایه ۱۴ سوره غافر بیان کرده است که خداوندرا مخلصانه بخوانید و اجابت کنید ولو اینکه کافران را ناخوش بیاید. سابعا قسمت شکافته شده دیوار کعبه که مستجار نامیده می شود هنوز وجود دارد. آیا دلیل ازاین گویا تر که بعد از ۱۴۴۰ سال شکاف دیوار کعبه هنوز به قوت خود باقی است؟

● اشکال دوم

کعبه زاد بودن امیرالمومنین علی علیه السلام ، انحصاری نیست. دیگران قبل و بعد ایشان در محوطه بیت الله الحرام متولده شده اند. گفته اند حکم بن حزام بن خویلد اسدی پسر برادر حضرت خدیجه در بیت الله الحرام متولد شده است.

انتقادات

اولا به اجماع دانشمندان هیچ مستندی بر تولد حکم اسدی در بیت الله الحرام وجود ندارد و ادعایی است که دلیل ندارد ثانیا درنقل هایی که دراین باره شده است گفته اند حکم اسدی در محوطه بیرونی بیت الله الحرام متولد شده است و البته دراین قضیه بعید نیست که نه یک نفر بلکه بیش از یک نفر دراین محوطه متولد باشد. آنچه مراد شیعیان است تولد امیرالمومنین در داخل خانه کعبه است که تاکنون هیچ کس دراین قضیه شریک با خلیفه بحق رسول الله نبوده است.

● اشکال سوم

کعبه زاد بودن امیرالمومنین علی علیه السلام، فضیلت محسوب نمی شود اولا به این دلیل که کعبه درآن روزگار بت خانه بوده و تولد در بت خانه فضیلت محسوب نمی شود ثانیا اینکه کسی درکجا متولد بشود و درکجا بمیرد فضیلت محسوب نمی شود.

انتقادات

دراین قسمت انتقادات را دو بخش خواهم کرد. بخشی درباب مدعا و بخشی درباب دلایل.

انتقاد به مدعا

می گویند کعبه زاد بودن فضیلت محسوب نمی شود. دراین باره باید بگوییم فضیلت گاهی به معنی امتیاز است که اصطلاحا فضیلت غیراکتسابی و به زبان فلسفی کمال اولیه گفته می شود مثلا استعداد فعالیت هنری یک امتیاز اجتماعی محسوب می شود وگاهی به معنی عمل خوب است که اصطلاحا فضیلت اکتسابی وبه زبان فلسفی کمال ثانویه گفته می شود. نقطه مقابل آن رذیلت است یعنی عمل بد. مثلا دست خیرداشتن یک فضیلت اخلاقی محسوب می شود. فضیلت نوع اول اختیاری و آگاهانه نیست ولی فضیلت نوع دوم اختیاری و آگاهانه است. امیرالمومنین علی علیه السلام فضایلش بعضی ازنوع اول و اکتسابی است مثل فصاحت و بلاغت کلامی اش و بعضی از نوع دوم و غیراکتسابی است مثل تولد در کعبه که اگرچه اختیاری نیست ولی امتیاز محسوب می شود. ذریه ابراهیم خلیل الله بودن اگر چه اختیاری نیست ولی برای رسول الله امتیاز محسوب می شود. دختر رسول الله بودن اگرچه اختیاری نیست ولی امتیاز است. در کعبه خانه خدا متولد شدن و درمسجد خانه خدا شهید شدن اختیاری نیست ولی امتیاز است. در شب قدر شهید شدن، در دامان رسول الله بزرگ شدن، فرزند فاطمه بنت اسد بودن همه امتیازات امیرالمومنین علی علیه السلام است. چگونه است که اگر کسی فرزند فلان عالم بزرگ باشد، اگر در بلاد مقدس اسلامی متولد شده باشد امتیاز خواهد بود ولی در حق علی بن ابی طالب (ع) امتیاز نیست؟

انتقاد به دلیل

طبق دلیل اول چون کعبه بت خانه بوده است پس تولد در کعبه فضیلت محسوب نمی شود. اولا کعبه به خودی خود حرمت دارد و مقدس است ، حرمت و تقدس آن ربطی به بت هایی که اطراف آن نصب شده بود نخواهد داشت. سخن اینست که علی بن ابی طالب در کعبه متولد شده است ثانیا اگر بت خانه بودن بیت الله اشکال داشت پس چرا رسول الله و مسلمین تا زمان فتح مکه رو به کعبه نماز می خوانده اند؟ ثالثا مگر فاطمه بنت اسد نعوذ بالله بت پرست بوده و برای بت ها ارزش قائل بوده که به بتکده بودن بیت الله اشاره می شود؟ رابعا شیعیان فضیلت علی بن ابی طالب را تولد درکعبه دانسته اند نه تولد در بتکده خامسا بیت الله طبق قران کریم خانه پرستش الهی بوده است و حضرت ابراهیم قواعد آن را اگر بالا برد برای پرستش الهی بالا برد، حالا بعدا کسانی آنجا را بت کده ساخته اند چه ربطی به موضوع دارد؟

طبق دلیل دوم اینکه کسی کجا متولد بشود و بمیرد فضیلت محسوب نمی شود. اولا چنین جمله ای دو معنی می تواند داشته باشد. گاهی می گوییم فرق نمی کند انسان کجا بمیرد و منظور اینست که مهم نحوه مردن است نه کجا مردن؛ اگر کسی مومن و صالح نباشد چه در مکه بمیرد چه هرجای دیگر برایش تفاوت نخواهد کرد ( لا تموتن الا و انتم مسلمون / ۱۳۲ بقره و ۱۰۲ آل عمران). کجا مردن نحوه مرگ او را تغییرنخواهد داد. این معنا پذیرفتنی است. امیرالمومنین علی علیه السلام مومنانه، صالحانه و البته شهید شده است حالا هرکجا که باشد فرقی نخواهد داشت. گاهی دیگر می گوییم فرقی ندارد که انسان کجا بمیرد و منظور اینست که کجا مردن مطلقا تفاوت ندارد. فرض بگیرید دو مومن و صالح وجود داشته باشند ، هر دو یک زمان ولی در دو مکان مختلف بمیرند، یکی در مکه و یکی در خانه اش؛ تفاوتی میان این دو مردن نخواهد بود. این معنا پذیرفتنی نیست. قرآن کریم مکان هایی را سوا کرده و بر سایرمکان ها برتری بخشیده است. مکه و بیت المقدس نمونه آنهاست. اگر کسی در بیت الله الحرام بمیرد که اولین خانه خداپرستی است و خداوند آنجا را مبارک خوانده است(آل عمران ۹۶) فرقی با سایرمکان ها نخواهد داشت؟ اگر کسی در بیت المقدس بمیرد که خداوند آنجا را مبارک گردانده و آیات خویش را به حضرت رسول نشان داده است (اسراء ۱) ، تفاوتی با سایر مکان ها نخواهد داشت؟ آنجا که اصحاب کهف درگذشتند به اعبیر قرآن کریم مسجد ساخته شد (۲۱کهف) و این آیا دال بر علو مقام آنها نیست که بدین وسیله به علو مکان انجامیده است.بعضی مکان ها به واسطه شرافت شان تعظیم شده اند. قبرستان وادی السلام و روضه امام حسین(ع) ازاین نمونه است؛ آیا تفاوتی میان این سرزمین ها و مکان های دیگر نخواهد بود؟

● سخن پایانی

جا دارد یک سوال اساسی بپرسیم. آیا امام علی(ع) باید به کعبه افتخار بکند که آنجا متولد شده یا کعبه به امام علی(ع) افتخار بکند که در درون او متولد شده است؟ اگرچه هر دو درست است ، امام علی می تواند ببالد که تنها کسی است که در کعبه متولد شده ولی بالاتر ازاین، کعبه باید ببالد که علی علیه السلام درون چشم به جهان گشوده است به این دلیل که اولا طبق قرآن کریم خداوند همه موجودات را مسخر آدمی کرده است(بقره ۲۹) این کائنات اند که باید به وسیله کمال بودن فخر بفروشند. کعبه اگر هست برای تکامل و تعالی آدمی است.کعبه باید بنازد که علی بن ابی طالب را دردرون خود به دنیا آورده است. ثانیا هرمکانی و هرزمانی اگر شرافت دارند به واسطه انتساب به اولیای الهی است نه به خودی خود. خداوند به دو نشانه روشن در بیت الله الحرام اشاره کرده که یکی مقام ابراهیم است و یکی دیگر امن بودن آن(آل عمران ۹۷) ابراهیم خلیل خداست و عظمت یگانه پرستی اش باعث می شود که خداوند مقام وی را نشانه روشن بداند.

کعبه را اگرخداوند بنا نهاده برای انسان ها بنا نهاده است ( آل عمران۹۶) تقدس مکانی تقدس بالذات نیست بلکه تقدس بالعرض است و به واسطه انتساب به کسی یاچیزی می تواند تقدس بیابد. مقام ابراهیم، بیت المقدس، مساجد، حرم رسول الله همه و همگی مکان هایی اند که تقدس خود را از انتساب به انبیای الهی و عبودیت خداوند گرفته اند. فضیلت کعبه به فضیلت علی علیه السلام است. کعبه باید ببالد که انسان کامل همچون مولا علی (ع) را در صدف خویش داشته است.کعبه باید ببالد که بت های جاهلی به دست خیبرگشای مولاعلی(ع) و بردوش توانای رسول الله شکسته شد. ثالثا ممکن است بگویند لازمه افتخار کردن علم و آگاهی داشتن است.

اگر علی علیه السلام می تواند به کعبه ببالد چون علم و آگاهی به عظمت کعبه دارد ولی خانه کعبه ، سنگ ساخته است و علم ندارد که به علی بن ابی طالب ببالد. قران کریم میگوید همه موجودات درحال تسبیح خداوند هستند ( اسراء ۴۴) لازمه تسبیح علم داشتن است. قران کریم می گوید روز محشر دست ها و پاها سخن خواهند گفت(یس ۶۵) لازمه سخن گویی علم داشتن است. بنابراین کعبه علم و آگاهی دارد و می تواند به شرافت علی بن ابی طالب ببالد. اگر استن حنانه علم و آگاهی دارد و دوری رسول الله را تاب نتواند آورد ، کعبه به یقین علم وآگاهی خواهد داشت ، می داند که آنکه درون وی متولد شده کیست و بی دلیل ترک برنداشته است.

میثم امانی