گوش کنید; خیلی زود دیر می شود

نتایج اولین مرحله از بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات دوره هشتم مجلس طی روزهای گذشته به تدریج اعلام شده است افراد زیادی ردصلاحیت شده اند, کسانی چون حجت الاسلام عباسی فر که زمانی معاون اجرایی قوه قضائیه در زمان ریاست آیت الله محمد یزدی بود و نیز حقوقدان شورای نگهبان بود

نتایج اولین مرحله از بررسی صلاحیت کاندیداهای انتخابات دوره هشتم مجلس طی روزهای گذشته به تدریج اعلام شده است. افراد زیادی ردصلاحیت شده اند، کسانی چون حجت الاسلام عباسی فر که زمانی معاون اجرایی قوه قضائیه در زمان ریاست آیت الله محمد یزدی بود و نیز حقوقدان شورای نگهبان بود. حتی صوفی که وزیر تعاون دولت خاتمی بود یا مسعود سلطانی فر که در سال های بعد از انقلاب پست های متعددی در وزارت کشور داشت و در چند استان استاندار بود. حتی حجت الاسلام اسدالله کیان ارثی که در طیف چپ سنتی قرار می گیرد و عضو مجمع روحانیون مبارز است رد صلاحیت شده اند.

همان گونه که بسیاری از تحلیل گران مسائل سیاسی پیش بینی می کردند، در بحث بررسی صلاحیت ها به شدت تنگ نظری صورت گرفته است. وقتی چهره ای چون عباسی فر ردصلاحیت گردد، طبیعی است که دیگران جایی برای احراز صلاحیت نخواهند داشت.

نتایج اولیه در هیات های اجرایی که به ریاست فرماندار در هر حوزه انتخابیه تشکیل می شود، دایره بسته ای را از کاندیداهایی که خواهند توانست در انتخابات شرکت و رقابت کنند تعریف کرده است. بسیاری از کاندیداهای تحت حمایت حزب اعتماد ملی که حجت الاسلام مهدی کروبی ریاست آن را برعهده دارد، رد صلاحیت شده اند. همین طور کاندیداهایی که گرایشی به اصلاح طلبان و حزب کارگزاران سازندگی دارند، با کمترین دلیل ممکن ردصلاحیت شده اند.

پیش از شروع مراحل اولیه انتخابات برخی از تحلیل گران سیاسی با اشاره به فضای سیاسی حاکم بر کشور پیش بینی می کردند که انتخابات دوره هشتم مجلس بسیار تنگ نظرانه باشد و با کنایه ای طنزآلود اما تلخ می گفتند: «انتخابات آتی، انتخابات تک قطبی خواهد بود.» و اینک با اعلام اولین نتایج بررسی صلاحیتها این طنز تلخ رنگ واقعیت بخود گرفته است.

پس از این هیاتهای اجرایی، طبق قانون انتخابات دو مرحله دیگر برای بررسی صلاحیت کاندیداهای ثبت نام شده وجود خواهد داشت که کاندیداها می توانند اعتراض خود را نسبت به ردصلاحیت مطرح کنند، هیاتهای نظارت استان و سپس شورای نگهبان.

اما بسیاری از آگاهان سیاسی معتقدند نتیجه بررسی صلاحیتها در مراحل بعدی نیز تفاوت زیادی با نتایج هیاتهای اجرایی نخواهد داشت. البته برخی از افراد ردصلاحیت شده در مراحل بعدی تایید خواهند شد تا حسن نیت هیاتهای نظارت و شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات و حضور همه جناحهای سیاسی کشور ثابت شود.

اما بررسی این دو مرجع نیز قرار نیست که کاملا متفاوت و مغایر با نظر هیاتهای اجرایی باشد. زیرا مستندات و دلایل رد تایید صلاحیت نهایتا از مراجع مشخصی مانند وزارت اطلاعات، دادستانی کل، سازمان ثبت احوال کشور و اداره تشخیص هویت و پلیس بین الملل استعلام می شود. لیکن این عوامل بررسی صلاحیت هستند که چگونه با مدارک ارسال شده برخورد و برداشت نمایند. البته اگر بحث حسن شهرت و بررسی احوال فرد در محل سکونت ملاک قرار نگرفته باشد.

حال سوالی مطرح می شود که مثلا اگریک چهره سیاسی در مقطعی از فعالیت خود اظهار نظری یا اقدامی کرده باشد که مطابق دیدگاه های سیاسی یا اعتقادی مراجع بررسی صلاحیت نباشد، آیا باید آنرا رد صلاحیت کرد؟ مثلا گفته شده که فلان کاندیدا چون در زمان انتخابات قبلی به نحوه بررسی صلاحیتها اعتراض کرده است، حال ردصلاحیت می شود.

زیرا در مقابل نظر شورای نگهبان مقاومت کرده است که منصوب رهبری هستند، پس این مخالفت نشان می دهد که وی تابع ولی فقیه نیست.

آیا چون هم اینک اعضای فلان حزب سیاسی با نظرات دولت و ریاست آن مخالفت می کنند، باید رد صلاحیت شوند؟ این موارد سوالاتی است که ناظران و مجریان انتخابات باید به دقت به آن پاسخ دهند. زیرا همین سوال های ساده باعث خدشه دار شدن روند انتخابات خواهد شد. به واقع اگر قرار است که دایره انتخاب مردم اینقدر محدود باشد، و طیفی خاص از فعالان سیاسی به رقابتهای انتخاباتی راه یابند، چرا انتخابات را با این همه هزینه و مشکلات عدیده برگزار کنیم. راههای ساده تری هم هست. اما اگر واقعا قصد داریم به رای مردم احترام بگذاریم، و هنوز به سخن امام خمینی(ره) رهبر فقید انقلاب و بنیان گذار نظام اسلامی که فرمودند: «میزان رای ملت است» وبا تاکیدات مقام معظم رهبری برای انتخابات پرشور، اعتقاد داریم، پس این مردم هستند که باید گرایش های سیاسی و دیدگاه های نمایندگان خود را انتخاب کنند. نه شورای نگهبان و عوامل اجرایی انتخابات.

ازسوی دیگر برگزارکنندگان انتخابات بیاد داشته باشند که تنوع و تکثر سیاسی و اقتصادی کاندیداها باعث حضور پر شور مردم در انتخابات خواهد بود. بنابراین اگر واقعا قصد دارید که انتخاباتی حداکثری و گرم را برگزار کنید، باید کاندیداهایی که به رقابت می پردازند از همه جناح ها و دید گاه های موجود کشور باشند. و البته هرچه تعداد کاندیداها بیشتر باشد شور و علاقه مردم نیز برای حضور در انتخابات بیشتر خواهد شد.

به هرصورت اگر قرار باشد که روز ۲۴ اسفند انتخابات با چنین تنگ نظری در خصوص کاندیداها برگزار شود، قطعا هدفی که نظام جمهوری اسلامی از برگزاری انتخابات و برپایی مجلس طی سال های بعد انقلاب درنظر داشته است، حاصل نخواهد شد. نه در بخش مشارکت مردمی و نه در بخش منتخبین که به تعبیر امام خمینی (ره) باید عصاره ملت در راس نظام باشند. با این روند قطعا ما به مجلسی خواهیم رسید که نه شجاع است، نه قدرت اظهار نظر دارد، نه توان مخالفت دارد و نه تاثیرگذار خواهد بود. مجلسی خواهد بود که معیار آن درتصویب مصوبات و تعیین مصداق مغایرت و تطابق با قانونی اساسی، نظرات قوه مجریه خواهد بود. نهایتا با توجه به نتایج اولیه بررسی صلاحیتها وتجارب قبلی، در مراحل بعدی بررسی صلاحیتها نتیجه چندان متفاوت نخواهد بود. بنابراین باید از هم اکنون اظهار نگرانی کرد و به مسوولان برگزاری و نظارت بر انتخابات هشدار داد که اگر به همین منوال پیش بروید نتایج خوبی بدست نخواهد آمد و آن زمان دیگر برای جبران بسیار دیر خواهد بود. اما نکته مهم این است که چه کسی باید تاوان اشتباهات و نتایج نامطلوب را بدهد؟ نظام یا اعضای هیاتهای نظارت یا وزارت کشور یا مردم؟