داستان خانه‌ای متفاوت

میدان امام خمینی، خیابان ناصرخسرو، کوچه امام جمعه، پلاک ۳۷، خانه‌ای با قدمت و ارزشمند را در خود جای داده است که اهالی محل، آنجا را به نام «خانه امام جمعه» می‌شناسند. این بنای …

میدان امام خمینی، خیابان ناصرخسرو، کوچه امام جمعه، پلاک ۳۷، خانه‌ای با قدمت و ارزشمند را در خود جای داده است که اهالی محل، آنجا را به نام «خانه امام جمعه» می‌شناسند. این بنای به جامانده از دوران قاجار طی سال‌های ۱۲۸۰ تا ۱۳۰۰ هـ.ق ساخته شده است. خانه امام جمعه در ابتدا در اختیار میرزاآقاخان نوری، صدراعظم ناصرالدین شاه بود که بعدها سیدابوالقاسم، پسر ارشد سیدزین‌الدین، امام جمعه تهران و نوه دختر معیرالممالک آن خانه را خرید که پس از فوت پدرش، امامت جمعه و تولیت مسجدشاه را برعهده گرفت.

جالب است بدانید که منصب امام جمعه مانند سایر مناصب در آن دوران موروثی بود. امام جمعه بعد از مدتی نیز با شکوه‌الدوله، دختر مظفرالدین‌شاه ازدواج کرد و داماد خاندان قاجار شد. اما این منصب برای او چندان پایدار نماند چرا که به دلیل دشمنی و مخالفت با جنبش مشروطه و طرفداری از روس‌ها توسط فاتحان تهران عزل و برادرش که از مخالفان او و از مشروطه‌خواهان بود به جای او امام جمعه پایتخت شد. امام‌جمعه معزول در جریان به قتل رساندن مرحوم شیخ‌فضل‌الله نوری به سفارت روسیه پناهنده شد و از آنجا به اروپا رفت و پس از مدتی سیاحت و تفریح در آنجا، با موافقت و اجازه دولت وقت ایران بازگشت و در سن ۶۲ سالگی در تهران درگذشت.

مشخصات بنا

خانه امام جمعه که از بناهای (مسکونی) اعیانی به شمار می‌رود مساحتی بالغ بر ۸۰۰ متر مربع را به خود اختصاص داده است، این بنا دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که آن را از سایر ساختمان‌ها متمایز می‌سازد که شامل تزیینات مفصلی چون نقاشی، گچ‌بری، شیشه‌کاری، سنگ‌تراشی و آینه‌کاری می‌شدکه از تصاویر زنان با پوشش غربی پوشیده شده است.

خانه امام جمعه دارای دو بخش اندرونی و بیرونی است که قسمت اندرونی آن برای سکونت افراد خانه و خدمه بود که متاسفانه در طول زمان تخریب شد اما بخش بیرونی آنکه محلی برای پذیرایی میهمانان امام جمعه بود تاکنون باقی مانده است. همچنین خانه مذکور از دو طبقه شاه‌نشین ساخته شده که طبقه اول آن حوضخانه و طبقه دوم شامل تالار تابستانی و زمستانی است که هرکدام با ارسی‌های کشویی از هم و از محیط بیرون جدا می‌شوند. وسط حیاط خانه امام جمعه، حوض سنگی به شکل مستطیل قرار دارد که در دو طرف آن ستون سنگی مشاهده می‌شود که منظره‌ای زیبا و نوستالژی را به نمایش گذاشته است.

خانه امام جمعه در گذر زمان

پس از روی کار آمدن سلطنت پهلوی دوم، خانه امام جمعه در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار گرفت و از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ برای نخستین‌بار، بنای مذکور مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و به عنوان مرکزی برای آشنایی دانشجویان رشته‌های معماری و هنر مورد استفاده قرار گرفت. اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل احداث پارکینگ طبقاتی در مجاورت آن، انفجار بمب در میدان امام خمینی و اصابت راکت و موشک رژیم بعثی در فاصله ۲۵ متری، خسارت جبران‌ناپذیری بر آن بر جای گذاشت و بعد از گذشت چند دهه، در سال ۱۳۸۸ برای دومین‌بار این بنای ارزنده برای بهره‌برداری به عنوان دفتر حفاظت و احیای بافت تاریخی تهران مورد بازسازی قرار گرفت. خانه امام جمعه هم‌اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی کشور قرار دارد.