راه سعادت و رستگاری

قرآن داروی دردهای بی درمان است و نهج البلاغه چراغ راه عارفان و شایستگان برای روشن ضمیران و عارفان طریق الهی که انسی با نهج البلاغه دارند

قرآن داروی دردهای بی درمان است و نهج‌البلاغه چراغ راه عارفان و شایستگان برای روشن ضمیران و عارفان طریق الهی که انسی با نهج‌البلاغه دارند. این یک امر واضح است که علاوه بر این که این کتاب طریق بلاغت و فصاحت و سخنوری است و مافوق کلام خلق و مادون کلام خالق است در حقیقت راه سعادت نیز هست.

در جای جای نهج‌البلاغه توجه امام به اصول انسانی و رموز زندگی موج می‌زند. امام معتقد بود که مسلمان کسی است که قبل از مسلمانی انسان باشد و انسان کسی است که حدود وظایف و حقوق خود را چه فردی و چه اجتماعی خوب بشناسد و همان گونه که وظایف خود را به درستی و صمیمیت انجام می‌دهد حقوق انسانی خود را حفظ و مطالبه کند و همان طور که به حقوق دیگران تجاوز نمی‌کند در برابر هر متجاوزی بایستد. هنگامی‌که نهج‌البلاغه را از لحاظ کمال روحی، روانی، اجتماعی و فردی ملاحظه می‌کنیم راه‌ها و جایگاه‌های سعادت افراد جامعه در آن آشکار است و به قول شهید مطهری، امام(ع) کتابی شگفت را به یادگار گذاشته است ۲. کتابی که ضامن سعادت انسانی است ؛ اما برای جوامع یا افرادی که دچار تورم خود طبیعی نشده باشند و حتی از دیدگاه مکتب‌هایی که برای بشریت آغاز و انجامی‌جز همین خاک تیره و تکاپویی جز برای گسترش خود طبیعی سراغ ندارند علی (علیه السّلام) و نهج‌البلاغه‌اش هرگز قابل شناخت و هضم نخواهد بود. ۳. به همین علت علامه محمدتقی جعفری رسالت انسانی را به عنوان موضوع و مقدمه‌ای بر ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه پی می‌گیرد و به بررسی اندیشه‌های لطیف و باورداشت‌های متعالی نهج‌البلاغه که ضامن سعادت انسانها است می‌پردازد و تا آن جا می‌رسد که عشق پرستش را به عنوان سعادت روحی در لابه لای نهج‌البلاغه برجسته می‌کند؛ اما علی (علیه‌السّلام) را نماینده این رسالت کلی معرفی می‌نماید و او را انسانی سعادتمند بر پهنه هستی می‌نگرد که این سعادت را به دیگران ارزانی می‌دارد. دیگر این که بدون مشاهده عظمت الهی و بدون تجلی حق در دل هیچ انسانی نمی‌تواند آن همه شیفتگی و بی قراری و محبت الهی را دارا شود و گرایش و عبادت خود را ما فوق مجرای معامله گری قرار دهد. او است که می‌گوید: الهی ! ما عبدتک خوفا من عقابک ولا رغبه فی ثوابک ولکن وجدتک اهلا للعباده فعبدتک.ضرورت پرداختن به نهج‌البلاغه در عصر حاضراهمیت نهج‌البلاغه به عنوان یکی از متون اساسی دینی حکومتی و زمامداری در عصری که پیشرفت تحقیق و بررسی در اصول و مبانی نظری و عملی سیاست و حکومت با رویکرد جدید به متون اصیل دینی مشهود است بر کسی پوشیده نیست.

سیاست به هر معنا که باشد (شاخه‌ای از «علم» یا منظومه‌ای از «عمل») در این کتاب بهتر قابل ردیابی است ؛ زیرا بازگشت نظری و عملی به میراث اسلامی‌ـ سیاسی از لوازم بالندگی تفکر و اندیشه جدید است و مهم ترین زیربنای این میراث بزرگ سیره معصومین (علیه السّلام) به ویژه سیره حکومتی امام علی (علیه السّلام) که بخش عمده آن را نهج‌البلاغه در بردارد است. مبانی و خط‌مشی‌های حکومتی آن امام همام در محورهایی چون فرهنگ‌سازی مشروعیت سازی توزیع قدرت، نظم و امنیت، توزیع کالا و خدمات (تامین رفاه و آسایش) است. یکی از راهکارهای مهم که در حفظ نظام دینی و بقای آن تاثیر به سزایی دارد عملکرد مطلوب آن و حل مشکلات و معضلات جامعه در عرصه‌های مختلف براساس مبانی اصیل اسلامی‌است.

از این رو بر همگان از کارگزاران، نخبگان و آحاد مردم لازم است که سعی بلیغ خود را برای موفقیت هر چه بیشتر حکومت اسلامی‌مبذول دارند. مسلما یکی از راه‌های کارآمدی نظام بازشناسی مبانی فکری و ارزش‌هایی است که نظام اسلامی‌از آن ناشی شده است تا بتوان با الگوبرداری صحیح و متناسب با زمان، نظام اسلامی‌را در جهان گسترش داده حکومت نمونه مولی الموحدین علی بن ابی طالب(ع) را الگویی تمام عیار برای همه عدالت پیشگان و آزادگان عالم به ویژه برای کارگزاران نظام اسلامی‌معرفی کرد.

امام علی(ع) به عنوان یک انسان کامل به موضوعات و مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پرداخته و چشم اندازهای گرانقدر خویش را در دوران حکومت پنج ساله خود عرضه کرده است و نهج‌البلاغه مملو از مباحث نظری و عملی در عرصه سیاست و حکومت است. دوران کوتاه حکومت علی (علیه‌السلام) نمایشگاهی از حکمت عملی و نظری است که در نظر جهانیان قرار گرفته است. هر مسئولی نیز اگر می‌خواهد در زمره عدالت پیشگان باشد بیش از هر زمان دیگر نیاز به استفاده کامل از این الگو دارد که این استفاده باید مبتنی بر شناخت درست مبانی و اصول و روش‌های حکومت حضرت(ع) باشد.