ریشه های تجمل گرایی و چشم و هم چشمی

تجمل گرایی و ریخت و پاش ریشه در رذایل پست اخلاقی چون حسادت، خودپسندی، تفاخر و گاه احساس حقارت و خود کم بینی و مانند آن دارد. انسان هایی که در زندگی گرفتار چشم و هم چشمی می شوند و …

تجمل گرایی و ریخت و پاش ریشه در رذایل پست اخلاقی چون حسادت، خودپسندی، تفاخر و گاه احساس حقارت و خود کم بینی و مانند آن دارد. انسان هایی که در زندگی گرفتار چشم و هم چشمی می شوند و می خواهند سر در سرها دربیاورند، با انگیزه های گوناگونی این کار را انجام می دهند. برخی از آنان، احساس می کنند که اگر ریخت و پاش های آن چنانی نداشته باشند، از نظر مردم حقیر و پست هستند. از نظر آنان، کرامت انسانی و بزرگی هر فردی در مقدار ثروت و مالی است که در اختیار دارد.

اینان به جهت آنکه انسانیت را در مال و ثروت می دانند، خواری و عزت را در آن معنا می کنند. خداوند در آیات ۱۵ و ۱۶سوره فجر به تبیین این نگرش می پردازد و می گوید وقتی به مال و ثروتی می رسند گمان می کنند که کرامت یافته اند و اگر ثروت و مالی را از دست بدهند گمان می کنند خوار شده اند. این دسته از افراد، همان گونه که مال و ثروت را نشانه کرامت و عزت و انسانیت می شمارند، نمایش ثروت و مال را نیز نشانه بزرگواری و بزرگی خود می دانند. این گونه است که به نمایش ثروت خود می پردازند و با تجمل گرایی آن را به رخ دیگران می کشند.

یکی از علل نمایش ثروت از سوی قارون و بیرون آوردن طلا و جواهر خود با کمک مردان قوی هیکل، همین احساسی بود که به قارون از نمایش ثروت دست می داد. خداوند در آیه ۷۶ سوره قصص بیان می کند که قارون می خواست با مردان نیرومندی که به سختی ثروت او را در خیابان ها می کشیدند، شوکت و عظمت خود را به رخ دیگران بکشاند.

نمایش قدرت و ثروت

برخی از افراد بزرگی را در نمایش قدرت و ثروت خود می بینند. از این رو به گردآوری ثروت و انباشت آن اقدام می کنند. اینان از هر چیزی که بتواند عزت و شوکت دروغین آنان را به نمایش بگذارد، استقبال می کنند در گذشته چنان که خداوند در سوره تکاثر بیان می کند، به گورستان می رفتند و با شمارش مردگان مدفون در قبرستان پز و افاده می فروختند و امروز با خرید قبرهای دو نبش و چند طبقه گورستان به یکدیگر تفاخر می فروشند.

حسادت، خود کم بینی، احساس حقارت، تفاخر و مانند آن موجب می شود که بسیاری خود را به زحمت بیندازند تا پولی را از این جا و آن جا با قرض کردن به دست آورند و مجالس آن چنانی برای مراسم های ازدواج و حتی ولیمه حج و مانند آن برپا کنند.

بازار رقابت ناسالم و سبقت جویی از یکدیگر چنان گرم است که هر کسی می خواهد از دیگری پیش بیفتد. این در حالی است که خداوند در آیه ۱۳۳ سوره آل عمران و ۵۳ سوره مائده از مردم می خواهد به جای اینکه در تجمل گرایی و فخرفروشی و تکاثر و تبذیر و ریخت و پاش و چشم و هم چشمی با یکدیگر رقابت کنند و مسابقه تجمل گرایی بگذارند، مسابقه در کارهای خیر و نیک بگذارند و به مستمندان و فقیران کمک کنند و در کارهای خیر سرعت بجویند و پیش دستی کنند. و به عبارت دیگر این چشم و هم چشمی را در امور معنوی و اخروی و دینی داشته باشند و نه در مسائل دنیوی و مادی.

علی جواهردهی