افق ۱۴۰۴ در گرو اعتماد به نفس ملی

تحقق سند چشم انداز و راهکارهای پیش رو

سنگ بنای تحقق اهداف چشم انداز۲۰ساله نظام جمهوری اسلامی ایران بر توسعه دانایی استوار شده است.

نیروی انسانی موتور محرک هر برنامه و رکن اصلی اجرای هر استراتژی است. به جرات

می توان ادعا کرد که توسعه، نه یافتنی و نه اعطایی است بلکه ساختنی است و بدون حضور مردم به فعلیت نخواهد رسید. همان امری که مقام معظم رهبری در بند ۶ امور فرهنگی تاکید کرده اند که باید سیاست ها منطبق با «ایجاد درک مشترک از چشم انداز بیست ساله و تقویت باور و عزم ملی برای تحقق آن» باشد. همچنان که در یکی از بندهای سند چشم انداز بر اعتماد به نفس ملی و درک مشترک به منظور نیل به اهداف عالیه نظام تاکید شده است.

براساس سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه به امور فرهنگی، علمی و فناوری، امور اجتماعی، امور اقتصادی، سیاسی و گسترش عدالت اجتماعی توجه خاصی شده است و مقام معظم رهبری خواهان مشارکت نهادهای قانون گذاری و اجرایی در اجرای صحیح این ابلاغیه شده اند.

با اجرای بندهای این سند، ایران به کشوری توسعه یافته و الهام بخش تبدیل می شود و از نظر اقتصادی کشور برتر منطقه خواهد شد که البته فعالیت و کار بیشتر، سرمایه غنی تر و قناعت افزون تر لازم است، اما در کنار آن حضور مبلغانی که می توانند در قالب رسانه، مطبوعات و... محسنات و دستاوردهای نظام را برای مردم بازگو و همچنین اشکالات را مطرح کنند، ضروری به نظر می رسد.

● وجدان عمومی ضمانت اجرای سند چشم انداز

توجه به این نکته لازم است که درک مشترک و وجدان عمومی به عنوان ضمانت اجرای سند چشم انداز تلقی شده و اجرای این سند بدون فرهنگسازی به منظور افزایش مشارکت و همیاری مردم با دولت عقیم می ماند.

بنابراین اعتقاد و باور عمومی شرط لازم و اوّلین گام هم اقناع جامعه، نخبگان و دست اندرکاران است و تا زمانی که هدف بزرگی نظیر چشم انداز به باور عمومی و عزم ملی تبدیل نشود، تلاش برای اجرای آن چندان ثمربخش نخواهد بود.

سیده مریم حاجی یکی از دانشجویانی است که باور به پیشرفت را شرط نخست برای موفقیت

می داند و معتقد است که این باور باید مبنا و اساس برنامه های هر یک از محصلان و تحصیل کردگان باشد.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش روز کیهان می گوید: « همه دانشجویان با استفاده از امکانات و شرایط مهیا در کشور موظف هستند که آینده شان را با آینده سرزمین خود گره بزنند،چرا که مقام معظم رهبری هدف و چشم انداز این دهه را بحث «پیشرفت و عدالت» مطرح کرده اند و مقصود ایشان پیشرفت همه جانبه است، یعنی پیشرفت مادی و پیشرفت معنوی، بنابراین باید برای این پیشرفت آموزش لازم را کسب کرد و برای هدف های بزرگتر گام برداشت.»

به اعتقاد این دانشجوی رشته مدیریت، وجدان عمومی همان آمادگی روحی و معنوی است که نه تنها می تواند شرط دستیابی به اهداف توسعه بلند مدت را در عرصه های جهانی تضمین کند بلکه آمادگی در تصمیم گیری های شخصی را که نهایتا به زندگی اجتماعی پیوند می خورد تامین کند.

همچنین باید اشاره کرد که آموزش در این زمینه می تواند بسیار کارآمد باشد. در این خصوص حتی بسیاری از کارشناسان به اختصاص رشته های دانشگاهی در این حیطه اشاره دارند تا بسیاری از خلأهای آموزشی در این راستا حل و فصل شود.

● تقویت اعتماد به نفس ملی

ملت ایران در نیمه راه دستیابی به اهداف و آرمان های خود و در مسابقه پیشرفت منطقه ای و جهانی قرار دارد و باید در پایان مدت اجرای سند چشم انداز بیست ساله در ابعاد مختلف حرف اول را در منطقه بزند که رسیدن به این هدف نیازمند تقویت اعتماد به نفس ملی و شتاب بخشیدن به روند پیشرفت کشور است.

«پیشرفت، دستیابی به علوم روز دنیا و حرکت در مسیر توسعه پایدار در ایران اسلامی زمانی به طور کامل محقق می شود که جامعه ما اعتماد به نفس ملی داشته باشد و در حفظ و تقویت آن بکوشد.»

سید مهدی موسوی از اعضای فعال بسیجی است که ضمن اشاره به عبارات فوق اعتماد به نفس را از دیگر مقدمات اجرای بندهای سند چشم انداز توسعه می داند و در گفت و گو با گزارشگر کیهان می گوید:« ما به دنبال این نیستیم که همان مسیر را برویم که دنیای غرب و آمریکا و اروپا رفتند بلکه باید جامعه ای ایجاد کنیم که مبتنی بر فرهنگ اسلامی باشد و در دنیا به عنوان الگو از آن یاد شود.»

وی گام نخستین برای تحقق منویات رهبری مبنی بر سند چشم انداز را مشخص شدن وظایف و نقش آحاد مردم و قوای سه گانه می داند و معتقد است:« چشم انداز می بایست در غالب چهار برنامه ۵ ساله تجلی پیدا کند. یعنی به طور دقیق این سیاستها نمود خود را در ۴ برنامه نشان دهد اما برخی مواقع اینگونه نبوده است. شاید علت این مساله در نبود اعتماد به نفس در وجود برخی مجریان و مردم باشد. البته پیشرفت های خوبی هم داشته ایم و تا جایی که اطلاع دارم گام های مثبتی در دولت نهم برداشته شد. همچنین در بحث اعتماد به نفس ملی با شعار «ما می توانیم» قدم های بزرگی برداشته شد اما نباید به این ها اکتفا کرد.»

اعتماد به نفس ملی به عنوان شاه کلید تمامی جریان های پیشرفت و توسعه همه جانبه کشور محسوب می شود، واژه ای که مقام معظم رهبری چندین بار بر آن تأکید کرده و تقویت اعتماد به نفس ملی را ضروری و عامل اصلی ادامه پیشرفت های کشور خواندند.

● ناکامی هایی که دشمنان القا می کنند

دشمن در پی ناکامی های گسترده خود در مقابل ملت ایران به دنبال شیوه ها و حیله های جدید است و مردم و به ویژه نخبگان با درک بیشتر این موضوع باید با هوشیاری کامل این عوامل تضعیف کننده را نفی و روند رشد اعتماد به نفس ملی را دنبال کنند.

«ستاره بروغنی» از دانشجویان مشغول به تحصیل در رشته حقوق، دستیابی به فرصت های عظیم در نظام جهانی را در تمامی ابعاد حق طبیعی ایرانیان می داند که نیل به این هدف تنها با برنامه ریزی و هدف های عظیم که البته در سند چشم انداز توسعه ترسیم شده است مقدور خواهد بود.

وی در همین رابطه در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش روز کیهان می گوید:« جوانان محقق و دانشمندان و نخبگان کشورمان علیرغم تمام دشمنی ها و تحریم های استکبار، در این سه دهه انقلاب به علومی دست یافته اند که برای دشمن غیرقابل باور بود و همین مسئله به خوبی ثابت می کند که در کشورما اعتماد به نفس ملی وجود دارد فقط باید در حفظ، استمرار و تقویت آن بکوشیم.»

وی در توضیح بیشتر اینطور ادامه می دهد : «باید همواره به مسائلی که به نوعی باعث اختلال درعزم ملی می شود توجه کنیم که به نظر من اولین تلاش دشمنان دراین زمینه القا و قبولاندن عقب ماندگی کشور به وسیله رسانه هایی است که در اختیار دشمنان ملت ایران قرار دارند، همچنین القای روحیه ضعف، ناکارآمد جلوه دادن دستاوردهای موجود و سیاه نمایی از اقدامات به وجود آمده و بزرگنمایی برخی از معضلات و مشکلات موجود نیز می تواند به تضعیف خودباوری ملی منجر شود.»

● محورهای دستیابی به اعتماد به نفس ملی

شتاب بخشیدن به فعالیتهای علمی و جهادگونه برای پیشرفت کشور در واقع جبران کمبودهایی است که در اثر وابستگی حکام قبلی بر ملت ما تحمیل شده بود.

کارشناسان و متخصصان محورهای اصلی دستیابی به اعتماد به نفس ملی را دوری از یأس و ناامیدی، پرهیز از انحراف و کج روی، احساس مسئولیت جمعی، همدلی و تفاهم و داشتن وحدت و حمیت ملی و حفظ روحیه سلحشوری عنوان می کند که اگر این موارد تحقق یابد کارهای ناشدنی و بزرگی انجام می شود.

حجت الاسلام والمسلمین موسی قربانی نماینده مردم قائنات در مجلس شورای اسلامی بخشی از موارد تقویت کننده خودباوری و اعتماد به نفس ملی را به تحقق وعده مسئولان مرتبط می داند.

وی معتقد است:« وقتی که وعده های داده شده به مردم عملی شود این مسئله سبب می شود تا اطمینان و آرامش خاصی در جامعه حاکم شود، به بیان دیگر باید گفت که وقتی مردم می بینند که مسئولان دلسوزانه و با تمام توان برایشان کار می کنند هیچکس نمی تواند در اعتقاد راسخ آنها و اعتماد به نفس شان خللی وارد کند.»

قربانی در ادامه می گوید:« بعد دیگر این قضیه به شخصیت ها، احزاب و گروه های با نفوذ برمی گردد که باید سعی کنند روحیه بی اعتمادی، سستی و کجی و ناامیدی را به جامعه تزریق نکنند و مثلا به خاطر اغراض سیاسی چشم را بر روی واقعیات موجود نبندند و به سیاه نمایی نپردازند. البته دانشمندان توانمندی هم داریم که به بسیاری از علوم روز دنیا دست پیدا کرده اند و این به خوبی نشان می دهد که اعتماد به نفس ملی در جامعه ما وجود دارد و باید در راستای هدایت و تقویت آن حرکت کنیم.»

عزم ملی، نقش و کارکردهای تعریف شده همه این موارد از موضوعات مهم و غیرقابل انکاری است که تحقق سند چشم انداز را ممکن و عدم آن نیل به اهداف چشم انداز ۲۰ ساله نظام را به ورطه ناکامی سوق می دهد.

آنجا که نباید جایگاه فرهنگ سازی و چگونگی ایجاد عزم ملی برای تحقق سند چشم انداز، نقش و کارکرد مراکز علمی- آموزشی و نخبگان ( حوزوی و دانشگاهی)، نقش رسانه ها و افکار عمومی، نقش احزاب، گروهها، هنرمندان، انجمن های غیر دولتی، نقش و جایگاه ادبیات و روش مناسب جهت تبلیغ و تبیین چشم انداز ۲۰ ساله کشورهمچنین نقش الگو و راهکارهای اجرایی برای ایجاد باور عمومی نسبت به این سند را به فراموشی سپرد.

الهه عباسی از دیگر اعضای انجمن های اسلامی دانش آموزی به خبرنگار کیهان می گوید:« برای درک مشترک از سند چشم انداز یک قسم کار بستگی دارد به اینکه مسئولان کلان مملکت ما برنامه ریزیها را از مدل به برنامه تبدیل کنند. یعنی برنامه ها به شکلی طراحی شود که دیگر با تعویض مدیران و با جا به جا شدن آنها بحث اجرایی دچار اختلال نشود و یک چهار چوب و اسلوبی حاکم باشد و سلیقه های شخصی افراد فقط در قسمتهای جزئی تاثیر گذار باشد.»

وی آموزش برای برنامه ریزی و اجرای آن را از سنین خردسالی لازم می داند که این افراد مدیران آینده و مجریان سال های بعد هستند، بنابراین از امروز باید آماده شوند تا پست های مدیریتی و سیاستگذاری را در دست بگیرند و به نحو احسن نقش آفرینی کنند.

در تحقق سند چشم انداز ۲۰ ساله نظام کشور باید نگاهمان به آ ینده فرصت محور بوده و چالش محور نباشد . متخصصان این حوزه معتقدند که برای تحقق سند چشم انداز بیست ساله نظام دو کار می توانیم انجام دهیم که شامل «رسمی سازی» و «فرهنگ سازی» است.

رسمی سازی به این معنی است که دستوراتی ابلاغ شود و تحکمی برای اجرا وجود داشته باشد. فرهنگ سازی به معنی دغدغه مندی است اما این دغدغه باید منسجم و یکپارچه و همراه با یک برنامه آینده محور باشد .

همانطور که حسن علی اکبری رنانی عضو کمیسیون علمی سند چشم انداز و دبیر علمی همایش ایران ۱۴۰۴ در مقاله تحقیقی خود به این نکته اشاره کرده و به عنوان مثال عنوان می کند: «بخش فرهنگ یا دستگاههای فرهنگی کشور اعم از دولتی و غیر دولتی، اساسأ باید یک کل منسجم و یکپارچه را تشکیل دهند. به نظر می رسد که این امر درصورتی ممکن است که همگی دارای یک چشم انداز مشترک و همه جانبه باشند و افق آینده بیست ساله فرهنگ کشور را به گونه ای مشابه ببینند. علت انجام بسیاری از تلاشهای فرهنگی که به نوعی خنثی کننده یکدیگر هستند نیز در این است که همه با هم جهت واحدی را دنبال نمی کنند.»

وی در همین خصوص نتیجه می گیرد که سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران تهیه و ابلاغ شده است. حال ضرورت دارد سازمان ها و نهادهای بخش فرهنگ کشور که نقش اساسی در تحقق آن دارند برای خود ، سند چشم انداز تهیه کند و همه دستگاه های فرهنگی هم چون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، سازمان تبلیغات اسلامی ودیگر بخش ها و موضوعات اصلی فرهنگ کشور همچون فیلم ، هنر ، مطبوعات ، رسانه ها ، جهانگردی ، میراث تاریخی و فرهنگی وبه ویژه سهم خود در سند ملی چشم انداز را تعریف و تبیین کنند.

تعداد زیادی از مردم چندان با سند چشم انداز آشنا نیستند و این نشان می دهد که هنوز این موضوع به یک مطالبه جدی تبدیل نشده است. این درحالی است که کارشناسان اسلامی ریشه فرهنگی اجرای برنامه های بلند مدت را در اعتقادات اسلامی ایرانیان نهفته می دانند، مولفه ای که تحقق انقلاب اسلامی هم از آن متاثر بوده است.

یقینا ساختن آینده با آنچه که در چشم انداز تعبیه شده بدون این پیوند و مشارکت مردمی همچنین الگوگیری از اعتقادات اسلامی اتفاق نخواهد افتاد.

برای دستیابی به برنامه های طراحی شده در سند چشم انداز توسعه باید اولا این بینش صحیح برای مردم تبیین شود یعنی آنها هم احساس کنند که حرکت رو به سمت چشم انداز یک حرکت آینده نگرانه است و ساختن آینده مبتنی بر اعتقاداتی است که از صمیم قلب باور و به آن اعتقاد دارند.

با این وجود اعتماد به نفس ملی محقق شده و شرایط برای برنامه ریزی های بلند مدت فراهم می شود. برنامه هایی که با طی زمان به زندگی عموم مردم ورود خواهد یافت و با خود پیشرفت های بسیاری رقم خواهد زد.

درک عمومی از سند چشم انداز توسعه نیل به اهداف سند چشم انداز توسعه و برنامه ریزی های بلند مدت نظام جمهوری اسلامی ایران زمانی تحقق خواهد یافت که این خواسته به نیازی عمومی مبدل شود به طوری که برنامه ریزی بلند مدت تنها معطوف به برنامه های دولت و اجرای آن توسط مسئولان نباشد و تب چشم انداز زندگی عموم مردم را فراگیرد.

جلال احمدی عضو هیات علمی و استاد دانشگاه در این باره در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش روز کیهان می گوید:«در سند چشم انداز بیست ساله نظام همه بندها بطور کلی حاکی از توسعه کشور است. توسعه کشور هم اگر بخواهیم معنا کنیم و به توسعه پایدار برسیم طبیعتا زیر بنای اصلی از دیدگاه ما فرهنگ جامعه است. به نظر می رسد مؤثرترین قشری که بخواهند توسعه پایدار را در کشور باعث بشوند آن مؤسساتی هستند که کار فرهنگی انجام می دهند. طبیعتا توسعه ما با توسعه بقیه کشورهای دیگر متفاوت است چون ما بحث دین و اسلام و شیعه گری و این مسائل را داریم. باید جایگاه ویژه ای برای این موضوعات لحاظ شود چون وقتی مطابق سند چشم انداز ما در سال ۱۴۰۴ کشوری خواهیم بود با این مؤلفه ها ، نقش فرهنگ را نمی توان نادیده گرفت.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا به نظر شما اهداف این سند از سوی مردم و جوانان درک شده است می گوید:« اطلاع رسانی محدود بوده و بیشتر کار رسانه ای نیاز دارد و با توجه به این که رغبت مردم به مطالعه خیلی کم شده است. اگر ضرورت برنامه ریزی بلند مدت برای آینده توسط جوانان مشخص شود و ضررهایی که از این عدم برنامه ریزی ناشی می شود نمایان باشد مطمئنا خودشان به آن سمت و سوء می روند. متاسفانه در حال حاضر گرفتار روزمرگی شده ایم و هر چه پیش آید همان را انجام می دهیم.»

● فرهنگ سازی و باور ملزومات

« باور» به هر مساله چیزی نیست که به جامعه تحمیل شود بلکه باید توسط کارشناسان و متخصصان الگو و مدل ارایه شود تا اجتماع خود به خود به سمت باور درست برود .

برای این کار بهتر است فرهنگ سازی نمود و این فرهنگ سازی را از خانواده شروع کرد.

پرفسور حسین باهر عضو هیات علمی دانشگاه و جامعه شناس در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان در باب فرهنگ سازی عقیده دارد که عمل به چهار تکنیک در هر جامعه شرایط تحقق جامعه مطلوب را فراهم می آورد.

وی در این زمینه توضیح می دهد:« مقوله ای که در رابطه با برنامه ریزی مطرح می شود داشتن هدف آن است که در قالب چشم انداز طرح می شود و انگیزه در قالب تکنیک های دیگر ماموریت و توانمندی، استراتژی و تاکتیک است. به بیان دیگر اگر برای جامعه فرهنگ هدفمندی را بتوانیم جا بیاندازیم در این صورت هر فردی در هر نقشی که قرار می گیرد هدفمند خواهد بود، به طور مثال در نقش محصل بودن ودرس خواندن، ازدواج، مادر یا پدرشدن و غیره هدفمند خواهد بود. اما انگیزه آن ماموریت ها و توانمندی ها است یعنی دانایی که در بعد ماموریت نیاز به تعلیم و تربیت دارد. خردمندی نیازمند شان و شغل است و هوشمندی که سیرو سلوک احتیاج دارد که برای اینها نیاز به تاکتیک هایی است. یعنی در بعد دانشمندی مدرسه و کسب علم لازم است اما خردمندی می گوید که انسان در جامعه تنها نیست و باید خدمت کند تا از خدمت بیشتر برخوردار شود. »

این جامعه شناس عقیده دارد که تنها انسانی می تواند به این چهار تکنیک در زندگی عمل کند که خود توانا و آگاه باشد یعنی توسعه یافته باشد، مدیریت زمان بداند و خودش اهل عمل به این موارد باشد.

آموزش نگاه به دوردست

آموزش نگاه به دوردست و داشتن دیدگاهی آینده محور از شروط نتیجه بخش بودن سند چشم انداز توسعه در هر کشوری است.

چرا که جوانان یک کشور زمانی می توانند برای آینده سرزمینشان تصمیم بگیرند که با برنامه ریزی و افق های بهتری در زندگی روزمره مواجه باشند.

بنابراین اولین قدمی که می بایست در این حیطه برداشته شود فرهنگ سازی از طریق دستگاه های فرهنگی به ویژه رسانه و مطبوعات است.

احمدی عضو هیات علمی دانشگاه در بیان ملزومات فرهنگ سازی می گوید:« مربیان تربیتی مدارس در کنار کتب غنی آموزشی نقش مهمی در ارتباطات با دانش آموزان دارند. فرصت دادن به جوانان به صورت اجرای یکسری برنامه ها و همچنین تعیین افق های آینده برای آنها می تواند جوانان و حتی نوجوانان را به این سمت و سو ببرد که هدف خود را برای آینده تعیین کنند. به هر حال همه مجموعه هایی که با جوانان در ارتباط هستند مثلا کانونها، کارگاه بسیج، مدارس، مؤسسات و انجمنهای مربوط به جوانان در صورتی که برنامه واحدی داشته باشند در این زمینه موثر خواهند بود.»

پرفسور باهر با پذیرش این نکات توجه به چهار «م» را به عنوان اشاره به مادر، معلم و مربی، مخالف و مولی که به اختصار عنوان می شود در این زمینه تکمیل کننده دانسته و می گوید:« این مادرهای فرهیخته هستند که در جامعه فرزندان بالنده پرورش می دهند. دوم معلم و مربیان اند که اندیشیدن تحولی اساسی ایفا می کنند و فکر کردن را آموزش می دهند. در وهله بعد پذیرش وجود مخالف و شنیدن سخنان اوست. همانطور که امام صادق (ع)مخالفان خودرا به جلسه دعوت کرده و درغیر اینصورت جلسات خود را تشکیل نمی دادند. »

وی «م» آخر را مولی و عنایت الهی می داند که در کنار عنایت اولیاء الله لحاظ می شود.

● سند چشم انداز؛ گفتمان غالب در جامعه

یکی از الزامات در سند چشم انداز توسعه نظام جمهوری اسلامی ایران این است که باید به یک فرهنگ و گفتمان غالب یا به تعبیردیگری به یک مطالبه عمومی در جامعه تبدیل شود.

سید مرتضی نبوی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن اشاره به اجرای سند چشم انداز توسعه به عنوان یک اصل اساسی تاکید می کند: «اگر مسئول یا نهادی نخواهد بر اساس سند عمل کند، باید تحت فشار افکار عمومی مجبور شود خود را دراین مسیر قرار دهد. مردم هم باید جای خودشان را در این چشم انداز بدانند و ببینند سهم خودشان چیست و چگونه می توانند آن را ایفا کنند، که این موضوع نیاز به تبیین و اطلاع رسانی دارد. راه های مشارکت برای مردم، به خصوص جامعه جوان ما در امر توسعه، باید از مسیرهای قانونی باز شود. هنوز در بدنه دستگاه های دولتی ما گرایش به تمرکز کارها وجود دارد تا کارها را واگذار نکنند.»

به اعتقاد وی بدنه بوروکراسی کشور هم باید آموزش داده شود تا همان طور که رهبر انقلاب در سیاست های اصل ۴۴ ابلاغ کردند، نقش دولت در اقتصاد، فقط سیاست گذاری، نظارت و هدایت باشد،از طرفی هم باید برای فرهنگ سازی سرمایه گذاری کرد.

البته برخی از مردم تصور می کنند وظیفه شان صرفا انتخاب نماینده مجلس یا رییس جمهوراست و انتظار دارند کارها به دست قوای مقننه یا مجریه صورت گیرد در حالی که این یک نگاه غلط تاریخی است. دولت و مجلس مسئولیت و ماموریتشان این است که زمینه را برای تلاش مردم هموار کنند نه اینکه فقط به فعالیت های اقتصادی سیاسی و اجتماعی و غیره بپردازند و مردم نقشی نداشته باشند.

مدیر موسسه پژوهشی یاس اضافه می کند:«دولت ومجلس تسهیل کننده فعالیت ها هستند لذا اول باید این نگاه اصلاح شود و مردم باور کنند که همه کاره هستند،حتی امام راحل نیز تلاششان این بود که این فرهنگ را اصلاح کنند و بگویند مردم همه کاره هستند. بنابراین مردم هم باید بدانند دولت اگر به تنهایی بخواهد فعالیت کند موفق نخواهد شد.»

● افق های آینده را از کودکی به فرزندان نشان دهید

زمان آغاز آموزش آیین زندگی فردی و جمعی مقوله ای است که همواره در میان کارشناسان و متخصصان بر سر آن بحث بوده است.

این موضوع که هر فردی برای پذیرش نقش های مختلف چه سنی قابلیت های لازم را خواهد داشت نیازمند تعیین زمان برای آموزش این نکات به وی است.

مریم یوسفی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز در این رابطه به گزارشگر کیهان می گوید:« بهترین سن آغاز آموزش، سنین مهدکودک است. دورانی که می توان به او آموزش های لازم را برای حضور در اجتماع و اجرای تصمیمات شخصی که مغایرتی با چارچوب های اجتماعی ندارند، داد. باید به آنها یاد داد خودشان تصمیم بگیرند و از نظرات دیگران تنها به عنوان مشاوره و نه حجت نهایی استفاده کنند. »

این استاد دانشگاه مشکل عمده را ضعف اعتماد به نفس در جوانان و حتی دانشجویان عنوان کرده و تاکید می کند:« در صورتی که جوانان قادر به تصمیم گیری در مسایل شخصی خودنباشند

نمی توانند آینده خود را بسازند بنابراین نمی توان انتظار داشت چنین افرادی به برنامه های بلند مدت نظام توجهی داشته باشند.»

وی به طور مثال به انتخاب رشته برخی دانشجویانی که با تصمیم خانواده مجبور هستند در رشته هایی درس بخوانند که علاقه ای به آن ندارند اشاره کرده و می گوید: »متاسفانه برخی فرهنگ های ناصحیح در خانواده ها به عنوان نمونه چشم و هم چشمی های رایج که آینده جوانان را تعیین می کند می تواند اعتماد به نفس و برنامه ریزی برای آینده را از جوانان سلب کند، بنابراین باید در ابتدا برای رفع این مشکلات و موانع فرهنگ سازی کرد و اتکا به توانایی و استعداد را در این قشر تقویت نمود.»

فعالیت هماهنگ جامعه شناسان، روانشناسان، اصحاب رسانه، اساتید دانشگاهی، خانواده ها و اولیای آموزشی به همراه یکدیگر می تواند استقلال درتصمیم گیری، اعتماد به نفس و آینده محور بودن را در همراهی با سایر اقشار اجتماعی آموزش دهند.

در این راستا کتب آموزشی و کمک آموزشی می توانند موثر باشند که البته آغاز آن از سوی بسیاری از کارشناسان اجتماعی از مهدهای کودک و حتی پیش از آن توسط خانواده ها شروع می شود.

پریسا جلالی