جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا

اكوتوریسم تنها چاره


اكوتوریسم تنها چاره

اینجا قرن بیست و یكم است زمان با سرعت سرسام آوری در حركت است , علم هر روز در حال پیشرفت و تكامل , اقتصاد نیز

صنایع‌ اقتصادی‌ هر روز متفاوت‌تر و كامل‌تر می‌شوند تا بتواند پاسخگوی‌ خیل‌ عظیم‌ انسان‌هایی‌ باشد كه‌ در حال‌ گذران‌ زندگی‌ هستند. صنایع‌ پتروشیمی‌، نساجی‌، اتومبیل‌سازی‌، كشاورزی‌ و هزاران‌ چرخ‌ صنعتی‌ دیگر در حال‌ گردش‌ هستند تا معادلات‌ زندگی‌ به‌ هم‌ نخورند. در این‌ میان‌ صنعت‌ نفت‌ و خودرو جایگاه‌ ویژه‌یی‌ در جهان‌ داشته‌اند. اما امروز صنعت‌ دیگری‌ سر برآورده‌ كه‌ نیاز به‌ هیچ‌ چرخی‌ ندارد. صنعتی‌ كه‌ از بدو تولد زمین‌ تا به‌ امروز وجود داشته‌ و وجود خواهد داشت‌. صنعتی‌ كه‌ توانسته‌ است‌ بسرعت‌ جایگاه‌ نخستین‌ مسائل‌ اقتصادی‌ را به‌ خود اختصاص‌ دهد.صنعت‌ توریسم‌ بی‌شك‌ پدیده‌ اقتصادی‌ و فرهنگی‌ این‌ قرن‌ است‌. صنعتی‌ كه‌ با زیرشاخه‌های‌ مختلف‌ بسرعت‌ جایگزین‌ چرخ‌های‌ دیگر صنایع‌ می‌شود تا همانند دوران‌ نخستین‌ همزیستی‌ انسان‌ و طبیعت‌ تكرار شود.در این‌ میان‌ بسیاری‌ از كارشناسان‌ معتقدند اكوتوریسم‌ و زیرشاخه‌های‌ آن‌ قابلیت‌ رشد و توسعه‌ بهتری‌ نسبت‌ به‌ دیگر مجموعه‌های‌ توریسم‌ در ایران‌ دارد.بنا به‌ دلایل‌ مختلفی‌ اعم‌ از محدودیت‌های‌ فرهنگی‌، مذهبی‌ و اجتماعی‌، توریسم‌ تفریحی‌ كه‌ درصد عظیمی‌ از گردشگران‌ امروزی‌ را تشكیل‌ می‌دهد نمی‌تواند در ایران‌ به‌ جایگاه‌ بالایی‌ برسد. قوانین‌ حاكم‌ بر جامعه‌، مبانی‌ فرهنگ‌ و آداب‌ و رسوم‌ ایرانی‌ها این‌ اجازه‌ را به‌ توریست‌های‌ تفریحی‌ یا عشرتی‌ نمی‌دهد كه‌ ایران‌ را به‌ عنوان‌ مقصد مناسبی‌ برای‌ تفریح‌ انتخاب‌ كنند و توریسم‌ تجاری‌ نیز در ایران‌ نمی‌تواند كمك‌ شایانی‌ به‌ چرخه‌ توریسم‌ كند. حمل‌ و نقل‌، امكانات‌، اقتصاد و تسهیلاتی‌ از قبیل‌ هتل‌، رستوران‌ و تفریحگاه‌ در وضعیتی‌ نیستند كه‌ این‌ نوع‌ گردشگران‌ بتوانند براحتی‌ با آن‌ كنار بیایند.توریسم‌ فرهنگی‌ نیز محدودیت‌های‌ خاص‌ خود را دارد. جاذبه‌های‌ تاریخی‌ و باستانی‌ ما اغلب‌ مورد دلخواه‌ محققان‌، مردم‌شناسان‌، تاریخ‌دانان‌ و قشرهایی‌ از این‌ دست‌ هستند كه‌ معمولا با یك‌ سفر می‌توانند به‌ هدفشان‌ برسند.محدود بودن‌ بناهای‌ باستانی‌ كه‌ قابل‌ بازدید برای‌ گردشگران‌ فرهنگی‌ هستند نیز دلیل‌ دیگری‌ بر نامطمئن‌ بودن‌ سرمایه‌گذاری‌ كلان‌ بر روی‌ این‌ نوع‌ توریسم‌ است‌. توریسم‌ فرهنگی‌ را عده‌یی‌ خاص‌ برای‌ تكمیل‌ تجربه‌ انجام‌ می‌دهند و درصد بسیار اندكی‌ از آنها راغب‌ به‌ تكرار این‌ سفر هستند. اما اكوتوریسم‌ وضعیت‌ متفاوتی‌ نسبت‌ به‌ انواع‌ دیگر دارد. اكوتوریست‌ها مقید به‌ حفظ‌ و حرمت‌ به‌ هنجارهای‌ جامعه‌ میزبان‌ هستند و مانند سایر بخشها، احتیاج‌ به‌ تاسیسات‌ و امكانات‌ اقامتی‌، هتل‌های‌ مجلل‌ و رستوران‌های‌ لوكس‌ ندارد و به‌ نوعی‌ از آن‌ گریزان‌ است‌. این‌ بخش‌ از توریسم‌ به‌ واسطه‌ تكیه‌ بر منابع‌ انسانی‌، بهترین‌ راه‌ تبلیغ‌، حفظ‌ و احیای‌ محیط‌ زیست‌، چشم‌اندازها و زیستگاه‌های‌ ایران‌ است‌.از طرفی‌ رشد فزاینده‌ اكوتوریسم‌ در جهان‌ این‌ تجربه‌ را ؤابت‌ می‌كند كه‌ یكی‌ از پایان‌ناپذیرترین‌ منابع‌ توریسم‌، طبیعت‌ است‌ كه‌ ایران‌ از این‌ لحاظ‌ می‌تواند جایگاه‌ ویژه‌ و ممتازی‌ در جهان‌ داشته‌ باشد.

چرا اكوتوریسم‌ تنها چاره‌ ایرانی‌هاست‌

چهارفصل‌ بودن‌ از مهمترین‌ جاذبه‌های‌ طبیعی‌ ایران‌ است‌. ارزش‌ این‌ نوع‌ آب‌ و هوا برای‌ اكوتوریست‌های‌ حرفه‌یی‌ همانند ارزش‌ طلا در امریكای‌ قرن‌ نوزدهم‌ است‌. گونه‌های‌ متعدد و منحصربه‌فرد جانوری‌ و گیاهی‌، وجود بزرگترین‌ دریاچه‌ جهان‌ در شمال‌،خلیج‌ فارس‌ و دریای‌ عمان‌ در جنوب‌، دو پهنه‌ بزرگ‌ كوهستانی‌ البرز و زاگرس‌ در شمال‌ وغرب‌، وجود دریاچه‌های‌ متعدد داخلی‌ و بخصوص‌ دریاچه‌ ارومیه‌ به‌ عنوان‌ یكی‌ از ۵۹ ذخایر زیستی‌ كره‌ زمین‌، جنگل‌های‌ شمال‌ و غرب‌، بیابان‌های‌ وسیع‌ و دریای‌ شن‌، طیف‌ وسیعی‌ از آداب‌ و رسوم‌، معیشت‌، اقوام‌ و فرهنگ‌های‌ آنها، ایران‌ را در زمره‌ ۱۰ كشور ممتاز اكوتوریستی‌ در جهان‌ قرار داده‌ است‌ و این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ هر یك‌ از جاذبه‌های‌ طبیعی‌، به‌ تنهایی‌ می‌تواند مقصد ارزشمندی‌ برای‌ گردشگران‌ طبیعت‌ دوست‌ باشد.جای‌ هیچ‌ شكی‌ نیست‌ كه‌ ایران‌ به‌ واسطه‌ جاذبه‌های‌ شناخته‌ شده‌اش‌ در میان‌ كشورهای‌ برتر جهان‌ قرار دارد اما حجم‌ وسیعی‌ از خاك‌ ایران‌ هنوز هم‌ ناشناخته‌ باقی‌ مانده‌ است‌. چه‌ در كویر چه‌ در كوهستان‌ و جنگل‌. پهنه‌های‌ طبیعی‌ زیادی‌ در نقشه‌ جغرافیایی‌ ایران‌ دیده‌ می‌شود كه‌ هنوز شناسایی‌ نشده‌اند و چه‌ بسا شگفتی‌های‌ بیشتری‌ در این‌ مناطق‌ دست‌ نخورده‌ باقی‌ مانده‌اند تا دلیل‌ زیبایی‌ ایران‌ برای‌ نسل‌های‌ آینده‌ نیز آشكار شود. شاید اشاره‌ به‌ این‌ نكته‌ كه‌ كشور فرانسه‌ به‌ عنوان‌ نخستین‌ كشور توریست‌پذیر دنیا تنها یك‌ بیستم‌ تنوع‌ زیستی‌ و اقلیمی‌ ایران‌ را دارد، بتواند جایگاه‌ ویژه‌ این‌ كشور را مشخص كند.

جاذبه‌های‌ اكوتوریستی‌

جاذبه‌های‌ اكوتوریستی‌ ایران‌ را می‌توان‌ در یك‌ نگاه‌ كلی‌ به‌ چند قسمت‌ تقسیم‌ كرد كه‌ پرطرفدارترین‌ آنها عبارتند از طبیعت‌ درمانی‌، كوهنوردی‌، شكار و صید، مردم‌شناسی‌، بیابانگردی‌، جنگل‌ نوردی‌ و توریسم‌ ورزشی‌.۱۸ تالاب‌ بین‌المللی‌، ۲۵ پناهگاه‌ حیات‌ وحش‌، ۴۶ منطقه‌ حفاظت‌ شده‌، ۵۰ دریاچه‌ داخلی‌، ۷ پارك‌ ملی‌، ۳۰۰ شكارگاه‌ رسمی‌ و غیررسمی‌، ۲ رشته‌ كوه‌ زیبا و عظیم‌ البرز و زاگرس‌، غارها، جنگل‌ها، رودها، دریاچه‌ها و چشمه‌های‌ معدنی‌ فراوان‌ از جاذبه‌های‌ شناخته‌ شده‌ اكوتوریسم‌ ایران‌ است‌.رشد اكوتوریسم‌ با محدودیت‌ سایر شاخه‌های‌ این‌ صنعت‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ قابل‌ مقایسه‌ نیست‌. از طرفی‌ محدودیت‌های‌ اخلاقی‌، اجتماعی‌ و مذهبی‌ در اینگونه‌ از توریسم‌ به‌ حداقل‌ خود می‌رسد. این‌ مساله‌ زمانی‌ قابل‌ دفاع‌ می‌شود كه‌ طبق‌ آمار سازمان‌ جهانی‌ گردشگری‌ نزدیك‌ به‌ ۸۰ درصد از اكوتوریست‌های‌ دنیا از تحصیلات‌ دانشگاهی‌ برخوردارند و این‌ رقم‌ برای‌ كسانی‌ كه‌ به‌ لمس‌ طبیعت‌، درك‌ زیبایی‌، احساس‌ آرامش‌ و تغییر در احوالات‌ شخصی‌ معتقدند به‌ صددرصد می‌رسد.ارزشمندتر از تمامی‌ اینها مقایسه‌ سرمایه‌گذاری‌ در اكوتوریسم‌ و سایربخش‌ها است‌. بطوری‌ كه‌ تجربه‌ كشورهای‌ موفق‌ در برگزاری‌ اینگونه‌ تورها مشخص كرده‌ است‌، اكوتوریسم‌ نیاز به‌ سرمایه‌گذاری‌های‌ كلان‌ در بخش‌های‌ زیرساختی‌ ندارد. این‌ در حالی‌ است‌ كه‌ درآمد كشوری‌ مانند ایران‌ با تمام‌ محدودیت‌ها و موانع‌ اخلاقی‌اش‌ از هر اكوتوریست‌ مبلغی‌ معادل‌ ۲ هزار دلار است‌. به‌ عنوان‌ مثال‌ ورود هزار كوهنورد در سال‌ به‌ ایران‌ رقمی‌ معادل‌ ۲ میلیون‌ دلار ارز وارد كشور می‌كند و این‌ رقم‌ در رده‌های‌ تخصصی‌ مانند شكار بسیار چشمگیرتر و ارزنده‌ تر است‌. بدیهی‌ است‌ سرمایه‌گذاری‌ در این‌ راه‌، منطقی‌ترین‌ و عقلانی‌ترین‌ سرمایه‌گذاری‌ صنعتی‌ در ایران‌ امروز است‌.سفرنامه‌ها و خاطراتی‌ كه‌ طبیعت‌نوردان‌ خارجی‌ از كوهها و دشت‌های‌ ایران‌ نوشته‌اند حاكی‌ از آن‌ است‌ كه‌ طبیعت‌ بكر او را دوباره‌ به‌ این‌ كشور خواهد كشاند. آرزوی‌ بازگشت‌ مجدد به‌ ایران‌ در یادداشت‌ها و گفت‌وگوهای‌ بسیاری‌ از اكوتوریست‌های‌ حرفه‌یی‌ دنیا به‌ چشم‌ می‌خورد امری‌ كه‌ در دیگر بخش‌های‌ توریسم‌ قابل‌ پیش‌ بینی‌ نیست‌.با این‌ همه‌ پتانسیل‌ متاسفانه‌ ایران‌ با جایگاه‌ حقیقی‌ خود در میزان‌ جذب‌ اكوتوریست‌ فاصله‌ معنی‌داری‌ دارد. تعداد گردشگران‌ ورودی‌ به‌ كشور طی‌ سال‌های‌ اخیر، حاكی‌ از آمار تاسف‌انگیزی‌ است‌ كه‌ برای‌ گریز از آنها هر چه‌ زودتر باید چاره‌ اندیشید. مشكلاتی‌ كه‌ علاوه‌ بر ضعیف‌ بودن‌ صنعت‌ گردشگری‌، با اشتغال‌، اقتصاد، رفاه‌ و امنیت‌ مردم‌ ارتباط‌ مستقیم‌ و بلاشكی‌ دارد.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.