غلبه بر وبا سخت نیست

حتماً اخیرا خبرهای مربوط به بیماری وبا و شیوع آن در برخی نقاط کشور را شنیده اید شاید فکر کنید که شیوع این بیماری تنها در برخی نقاط خاص اتفاق می افتد اما باید بدانید با چشم پوشی از برخی مسایل ساده اما مهم شما هم می توانید در معرض ابتلا به این بیماری قرار گیرید, پس به شما پیشنهاد می کنیم با خواندن توضیحات کامل دکتر بهروز نقیلی حکم آبادی, متخصص بیماری های عفونی خود را در برابر بیماری وبا ایمن کنید

حتماً اخیرا خبرهای مربوط به بیماری وبا و شیوع آن در برخی نقاط کشور را شنیده‌اید. شاید فکر کنید که شیوع این بیماری تنها در برخی نقاط خاص اتفاق می‌افتد اما باید بدانید با چشم‌پوشی از برخی مسایل ساده اما مهم شما هم می‌توانید در معرض ابتلا به این بیماری قرار‌گیرید، پس به شما پیشنهاد می‌کنیم با خواندن توضیحات کامل دکتر بهروز نقیلی حکم‌آبادی، متخصص بیماری‌های عفونی خود را در برابر بیماری وبا ایمن کنید.

تعیین اینکه اولین افرادی که در داخل ایران مبتلا به بیماری وبا شده‌اند، از خارج آمده‌اند یا در داخل ایران به این بیماری دچار شده‌اند، دشوار است. با توجه به اطلاعاتی که در مورد شیوع این بیماری وجود دارد، دلیل ابتلای برخی از افراد از طریق تغذیه نامناسب یا آب آلوده است. البته این مطلب را نیز باید در نظر گرفت که در محیط پیشرفته شهرها و سیستم لوله‌کشی به ندرت نمونه‌ای از آب آلوده وجود دارد. این‌طور به نظر می‌رسد که اکثر افراد مبتلا از طریق تغذیه نامناسب و غیربهداشتی در برخی از رستوران‌ها دچار وبا شده‌اند. با توجه به آمار مصرف مواد غذایی سبزیجات و سالادها به عنوان علت اصلی این بیماری مورد بررسی قرار گرفته‌اند اما هنوز جواب قطعی در این مورد وجود ندارد. با این حال به نظر می‌رسد مواد غذایی آلوده عامل اصلی شیوع بیماری وبا بوده است.

● وبا در روده

وبا بیماری عفونی است که میکروب آن ویبریوکلرا از طریق مواد غذایی نظیر آب خورده می‌شود و وقتی مقدار کافی از این میکروب همراه آب یا مواد غذایی وارد بدن شد، از چسب‌های معده گذر می‌کند در نتیجه دیگر اسید معده روی این باکتری اثر نمی‌کند و در عملکرد آن اختلال ایجاد می‌کند. بنابراین اگر مقدار زیادی از میکروب وبا توسط آب آلوده یا مواد غذایی آغشته به این میکروب خورده شود، اسید معده به خوبی کار نمی‌کند. میکروب وبا با ورود به معده تکثیر پیدا می‌کند و تعداد آن زیاد می‌شود. مهم‌ترین تاثیری که میکروب وبا دارد، ترشح سمومی است که روی مخاط معده می‌گذارد و در نتیجه مقدار زیادی آب و الکترولیت از دیواره روده به داخل روده ریخته می‌شود، یعنی قدرت جذبی روده را کاهش داده و مقدار ریخته شدن آب از دیواره روده به داخل روده بیشتر از مقدار جذبی می‌شود و مقدار زیادی آب و املاح در زمان کمی از طریق اسهال و استفراغ از بدن دفع می‌شود که اگر جایگزین نشود ممکن است باعث مرگ بیمار نیز شود.

● علایم بیماری وبا

زمانی که باکتری وبا وارد روده می‌شود، موجب التهاب قسمت‌های فوقانی روده می‌گردد در نتیجه فرد دچار سردرد، استفراغ و به دنبال آن اسهال شدید می‌شود و همان‌طور که اشاره کردیم میزان بالایی آب و املاح از بدن انسان دفع می‌شود و به دنبال آن ممکن است تنگ‌شدگی عضلات رخ دهد یا فشار خون فرد به طور ناگهانی کاهش پیدا کند و حتی فرد وارد شوک شود. دردهای شدید شکمی نیز از علایم دیگر این بیماری است که در اثر تخلیه ناگهانی الکترولیت‌های بدن به وجود می‌آید. اسهال و استفراغ‌های مکرر در زمان کوتاه موجب وخیم شدن حال بیمار می‌شوند و او را راهی بیمارستان می‌کنند.

● مایعات را فراموش نکنید

اگر فردی دچار اسهال شد، اولین قدم این است که مقدار زیادی آب و مایعات بخورد ولی اگر اسهال و استفراغ فرد شدید شد، حتما باید به بیمارستان و مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کند. زمانی که فرد مبتلا به بیماری وبا به پزشک مراجعه می‌کند، در اینجا سرعت نکته مهمی است که باید رعایت شود. همان‌طور که گفتیم بیماران وبا ممکن است در عرض نیم‌ساعت دچار شوک بدنی شوند، بنابراین اولین اقدام برای این بیماران تزریق سرم و مایعات از طریق رگ است تا آب دفع شده جبران شود. در مواردی که فرد بیمار قدرت نوشیدن آب و مایعات را دارد، معمولا سرم‌های آماده‌ای به نام SORS به صورت پودر تجویز می‌شوند که داخل آب به راحتی حل می‌شوند و اگر بیمار بتواند تحمل کند و استفراغ نداشته باشد، بعد از هر بار اسهال باید یک استکان یا ۱۵۰cc از آن را مصرف کند به آنها پیشنهاد می‌کنیم که در زمان تشنگی نیز از این پودرها استفاده کنند. البته باید به این نکته توجه داشت که نوع درمان در مورد بیماران متفاوت است چون برخی از بیماران از لحاظ بدنی طبیعی نیستند، مثل افراد پیر و بیمارانی که مشکل قلبی یا کلیوی دارند. از آنجایی که چنین افرادی سیستم بدنی ضعیف‌تری دارند باید برای درمان آنها به طور حساس‌تری اقدام کرد. در مواردی که شاهد مرگ بیمار در اثر وبا هستیم، مشخص است که اصل سرعت در درمان فراموش شده است. یعنی حتما باید به بیمار در ابتدا مقداری آب و املاح رسانده شود. از سوی دیگر اگر به افرادی که دچار مشکلات قلبی و کلیوی هستند یا سالمندان و خانم‌های باردار درمان به موقع و مناسب انجام نشود و آب و الکترولیت‌ها به سرعت به بدن این افراد رسانده نشود، سیستم بدنی آنها از لحاظ متابولیسمی به هم می‌خورد و در بدن اسیدوز رخ می‌دهد در نتیجه علاوه بر تجویز مایعات این افراد باید داروهای دیگری را در کنار آن مصرف کنند تا بتوانیم از کلیه بیمار نیز محافظت کنیم. درمان بیمار مبتلا به وبا راحت است ولی اگر بیمار مبتلا به عارضه شد، درمان چنین حالتی به مراتب مشکل‌تر از خود بیماری وباست. تجویز آنتی‌بیوتیک مدت بیماری را کوتاه می‌کند و باعث می‌شود تا باکتری وبا شیوع بیشتر پیدا نکند و به راحتی کنترل شود.

دوره نهفتگی بیماری وبا یک یا دو روز است البته شدت بیماری نیز در تعداد روزهای این دوره تاثیر می‌گذارد. افرادی که شدت بیماری آنها بیشتر است، اگر با مراجعه به پزشک بتوانند در ساعات اولیه شدت بیماری را کنترل کنند، دوره نقاهت چهار تا پنج روز طول می‌کشد.

● وبا یا ای‌کلای؟

وبا سردسته گروه بیماری‌هایی است که اسهال‌های شدید را ایجاد می‌کنند. واقعیت این است که برخی بیماری‌ها نظیر ای‌کلای نیز می‌توانند وضعیت مشابهی را به وجود بیاورند. البته معمولا بیماری ای‌کلای فاقد سرعت همه‌گیری بیماری وباست. قاعدتا برای تفکیک این دو بیماری می‌توانیم از ابزارهای موجود در آزمایشگاه‌ها استفاده کنیم. آن چیزی که در حال حاضر در ایران ثابت شده، مشاهده برخی از نمونه‌های وبا در بعضی از شهرها است که آزمایشگاه‌ها نیز وجود آن را تایید کردند. البته ممکن است تعدادی از این افراد مبتلا نیز دچار بیماری ای‌کلای شده باشند چون بعضی از علایم این بیماری کاملا مشابه وباست و در برخی موارد نیز غیرقابل تشخیص است. به هر حال از طریق آزمایش کشت مدفوع به راحتی می‌توان این دو بیماری را از هم تمییز کرد. میکروب ای‌کلای نیز با خوردن آب و غذا وارد بدن می‌شود.

● مراقب حشرات باشید

بیماری وبا بیشتر از لحاظ روانی وحشتناک جلوه می‌کند ولی اگر ما بهداشت فردی و اجتماعی را رعایت کنیم، حتی در موارد بهداشت اولیه مثل شستن دست با آب و صابون قبل از غذا می‌توانیم جلو این بیماری را بگیریم. توصیه می‌کنیم تا در خوردن سبزی، سالاد و حتی آب در خارج از منزل دقت شود و در منزل نیز از آب جوشیده سرد شده استفاده کنند تا موج بیماری وبا از کشور بگذرد و مشکل خاصی برای مردم به وجود نیاید. بهداشت فردی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به این مطلب نیز اشاره می‌کنیم که گاهی انتقال بیماری از طریق غیرمستقیم صورت می‌گیرد، بهتر است اگر در برخی خانه‌ها حشراتی مثل سوسک یا مگس وجود دارد آنها را از محیط زندگی مخصوصا آشپزخانه دور کنند.

● میوه را هم با دقت بشویید

در مورد سالاد و سبزیجات باید بگوییم گاهی پیش می‌آید سبزی که کاشته می‌شود به دلایل مختلفی مثل کود یا آلودگی دست کسانی که آنها را می‌کارند، آلوده شوند اما تمیز نشدن سبزی و سالاد دلیل اصلی آلودگی آنهاست. بنابراین وقتی در منزل یا رستوران سالاد یا سبزی می‌خورید، باید مطمئن باشید که به خوبی شسته و ضدعفونی شده‌اند. گاهی ممکن است سبزیجات با آب‌ها شسته شوند که سلامت آنها مطمئن نباشد یا افرادی که سبزیجات را می‌شورند، رعایت بهداشت فردی را نکرده باشند. بنابراین توصیه عمومی این است که تا زمانی که این بیماری در سطح کشور شیوع دارد، از خوردن سبزی و سالاد در رستوران‌ها پرهیز کنید چون افراد از سالم و استاندارد بودن مراحل شست‌وشوی این مواد غذایی اطلاع ندارند و ممکن است از طریق مصرف آنها آلوده میکروب وبا شوند.

در مورد میوه‌ها وضعیت کمی بهتر است. اما باز هم مراحل شست‌وشو و تمیز کردن آنها بسیار مهم است مضاف بر اینکه میوه‌ها این مزیت را دارند که با کنده شدن پوست آنها دیگر خطری انسان را تهدید نمی‌کند.

بهروز نقیلی‌حکم‌آبادی

متخصص بیماری‌های عفونی