حزب الله لبنان و آزمون سرنوشت ساز

حضور حزب الله در دولت این جنبش را در معرض آزمون سرنوشت سازی قرار داده است برای بررسی این موضوع نگاهی به عملكرد گذشته حزب الله در فضای سیاسی لبنان ضروری است

حضور حزب‌الله در دولت این جنبش را در معرض آزمون سرنوشت‌سازی قرار داده است. برای بررسی این موضوع نگاهی به عملكرد گذشته حزب‌الله در فضای سیاسی لبنان ضروری است. حزب‌الله لبنان پس از پیروزی در جنگ با اسرائیل دچار مساله چگونگی تداوم فعالیتها و جایگاه خود درفضای سیاسی لبنان و چگونگی ارتباط با ساختار سیاسی آن كشور شد. ساختار سیاسی لبنان به دلایل مختلف از جمله حضور قومیتها و مذاهب مختلف در آن ،قانون اساسی آن كشور و نفوذ غرب در آن‌ساختاربسیار پیچیده‌ای است.

حزب‌الله به عنوان یك جریان نظامی که در دفاع از لبنان هویت یافته بود ،چگونه می توانست با این ساختار سیاسی تعامل مثبت برقرار کند و بتواند همان نقشی را که در جریان دفاع از لبنان برعهده گرفت در ساختار سیاسی لبنان هم ایفاء كند. عملكرد حزب‌الله نشان داد كه آنان توانستند خود را باشرایط جدید وفق داده و نقش سیاسی موثر و جدیدی را در ساختار سیاسی لبنان برای خود تعیین كنند. اولین مرحله در این زمینه بازتعریف حزب‌الله از نقش خود به عنوان یك جریان نظامی بود كه باید دارای فعالیت‌های سیاسی باشد. بنابراین بعد نظامی خودرا به امور فرامرزی و در مقابله با اسرائیل محدود كرد و در داخل لبنان خود را فقط به عنوان یك جریان سیاسی ـ ‌مذهبی معرفی كرد وازاین طریق ارتباط مثبت و سازنده‌ای را با ساختار سیاسی لبنان و نیروهای سیاسی و اجتماعی موجود در آن برقرار كرد.این جهت‌گیری دارای ملزومات خاصی بود كه به برخی از آنها اشاره می‌شود:

۱) حزب‌الله نقش اساسی در عقب‌نشینی اسرائیل از جنوب لبنان ایفاء كرد و در واقع اگر فداكاری‌ها و مبارزات حزب‌الله لبنان نبود شاید اسرائیل هرگز حاضر به ترك لبنان نمی‌شد. اما حزب‌الله این پیروزی را به خود منحصر نكرد و علاوه بر این در ازای این پیروزی ادعای خاصی در فضای سیاسی لبنان مطرح نكرد. حزب‌الله این پیروزی را مرهون تلاش تمام نیروها و جریان‌های سیاسی لبنان تلقی كرد و حتی نیروهایی را كه هیچ نقشی در این پیروزی نداشتند در آن سهیم كرد.

۲) پرهیز از فرقه‌گرایی قومی و سیاسی با یكی از تجارب تلخ در لبنان كه مستقیماً به شیعیان مربوط می‌شد و درگیری شدید بین حزب‌الله و شیعیان عضو جنبش امل بود حزب‌الله با توجه به این تجربه به شدت از فرقه‌گرایی سیاسی و مذهبی پرهیز كرده از لحاظ سیاسی با جنبش امل همكاری می‌كند و با وجود تسلط كامل در جنوب لبنان لیست مشتركی را با امل برای شركت در انتخابات ارائه می‌كند و با توجه به جمعیت سنی و مسیحی لبنان از قوم‌گرایی هم به شدت پرهیز می‌كند.

۳) ارتباط با تمامی احزاب سیاسی لبنان؛در حال حاضر در فضای سیاسی بدبینانه لبنان تنها جریان سیاسی‌ای كه توانسته اعتماد دیگر گروهها و احزاب را جلب كند حزب‌الله لبنان است كه به دلیل عملكرد آن در پرهیز از انحصارطلبی،قوم‌گرایی و فرقه‌گرایی می‌باشد.

۴) جلب اعتماد ملت و دولت لبنان؛حزب‌الله پس از عقب‌نشینی نیروهای اسرائیل تلاش كرد تا بتواند اعتماد دولت و ملت لبنان را نسبت به خود جلب كند و علی‌رغم فضای سنگین تبلیغاتی برضد آن در این راه تا حد زیادی موفق شده است. در حال حاضر دولت لبنان به حزب‌الله به عنوان بازوی امنیت خود می‌نگرد. حزب‌الله همچنین اعتماد اكثریت مردم لبنان اعم از شیعه و سنی و مسیحیان را به دست آورد و هم اینك تقریباً تمامی ملت لبنان حزب‌الله را به عنوان سالم‌ترین و قابل اعتمادترین جریان سیاسی لبنان تلقی می‌كند. این موفقیت به این دلیل بوده است كه حزب الله لبنان اساس فعالیت‌های خود را تامین امنیت ملی و تعقیب منافع ملی لبنان اعلام كرده است.

۵) گسترش و تنوع فعالیت‌ها و برنامه‌ها؛ حزب‌الله لبنان پس از عقب‌نشینی اسرائیل و قرار گرفتن در شرایط جدید فعالیت‌های گسترده ای را جهت مشاركت در امور عام‌المنفعه آموزشی، درمانی و فعالیت‌های مدنی و ... آغاز كرد تا بتواند در فضای جدید هم منشاء اثر باشد و در این راه با توجه به سرمایه‌گذاری‌های بسیار گسترده‌ای كه انجام داده توانسته است گام‌های بسیار موثری جهت ارائه خدمات مختلف به ملت لبنان اعم از شیعه سنی و مسیحی بردارد. هدف از این اقدامات علاوه بر گسترش فضای اعتماد و خوش‌بینی به حزب‌الله،كادرسازی در مراكز آموزشی مختلف جهت برنامه‌های آتی حزب‌الله در لبنان می‌باشد.

۶) عدم حضور در دولت لبنان؛ یكی از موضوعاتی كه حزب‌الله لبنان همواره از آن اجتناب می‌كرد حضور در دولت لبنان بود كه این موضوع موجب اختلاف درونی در حزب‌الله هم شده بود .استدلال حزب الله این بود كه دولت و مقامات سیاسی در لبنان به شدت فاسد هستند و به هیچ عنوان مورد اعتماد ملت لبنان نیستند.

از همین‌رو حزب‌الله تاكنون با وجود داشتن توانایی مشاركت در كابینه از حضوردر آن خودداری كرده بود.حال با توجه به ورود دو نفر از اعضای حزب‌الله در كابینه جدید لبنان حزب‌الله وارد مرحله جدید و سرنوشت سازی در حیات سیاسی خود شده است.آیا حزب‌الله بعد از این هم موفقیت‌های قبلی خود در جلب اعتماد ملت لبنان را ادامه خواهد داد یا ورود در دولت فعالیت‌های آن را وارد مسیر دیگر كرده و احیانا منحرف خواهد كرد؟ آیا حزب‌الله می‌تواند بین قدرت سیاسی خود در كابینه و تداوم موقعیت فعلی خود در بین ملت لبنان پیوند ایجاد كند؟ این موارد سوالهای بسیار مهمی هستند كه تامل جدی حزب‌الله درباره آنها ضروری است.اما تجربه و عملكرد گذشته حزب‌الله نشان داده كه حزب‌الله در تطبیق خود با شرایط جدید همواره موفق بوده است.به گفته سیدحسن نصرالله رهبر حزب‌الله لبنان،حزب‌الله نسبت به سرمایه‌ی كه از جنگ با اسرائیل به دست آورده به شدت حریص است و حاضر نیست براحتی این سرمایه را از دست بدهد. حزب‌الله به دنبال زمینه‌سازی سیاسی و فرهنگی جهت حضور قدرتمندانه‌تر و كامل‌تر در فضای سیاسی لبنان است و نباید با اشتباهات كوچك این سرمایه و زمینه بزرگ را از دست بدهد.

نویسنده :مقصود رنجبر