روایتی مصور از الکی رئیس جمهور شدن

نگاهی به فیلم «مرد سال» Man of the Year

سال‌هاست در آمریکا بر سر انتخابات ریاست جمهوری جدال بر سر پیروز شدن یکی از ۲ قطب جمهوریخواه و دموکرات است و هیچ نماینده مستقلی نمی‌تواند در انتخابات آمریکا پیروز شود.

تام دابز (رابین ویلیامز) صدای مردم دلزده از کلیشه مرسوم انتخابات در ایالات متحده، کمدین و مجری برنامه‌های تلویزیونی است. اجراهای استندآپ کمدی (۱) دابز همواره در حال نیش زدن به سیاستمدارهاست تا اینکه با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری یکی از تماشاگران در برنامه تام دابز، از او می‌پرسد آیا نمی‌خواهد با این محبوبیت و نقد سیاسی روشنفکرانه متفکرانه پای در عرصه سیاست گذارد؟

ناگهان در همان ابتدا و بدون هیچ مقدمه‌ای از دل یک برنامه استندآپ کمدی چرخ‌های محرک کمدی هجوآمیز بری لوینسن به گردش در می‌آید و دابز به این فکر می‌افتد که نامزد احراز پست موردنظر شود. او با کمک اطرافیانش و مدیر برنامه‌هایش (کریستوفر واکن) و مجموعه هوادارانش در انتخابات ریاست جمهوری به عنوان نامزد مستقل شرکت می‌کند و در نهایت تعجب موفق می‌شود. بله... او به کرسی ریاست جمهوری ایالات متحده می‌رسد، عجب موضوع عجیبی.

مصداق عینی این موضوع این است که ناگهان از میان بازیگرانی همچون جواد رضویان، مهران غفوریان، علی صادقی یا به صورت مصداقی‌تر حمید ماهی‌صفت به مقام ریاست جمهوری برسد. الینور گرین (لورا لینی ) کارمند شرکت نرم‌افزاری دلاکروی که نرم‌افزار انتخاباتی را طراحی کرده است بعد از انتخابات به دابز نزدیک می‌شود تا او را از حقیقت مطلع کند اما دابز عاشق الینور می‌شود و گفتن حقیقت به تعویق می‌افتد.

دابز که رئیس‌جمهور ایالات متحده شده است یک بی‌سرو پای تمام عیار و متشخص است. تصور کنید بامزه‌ترین فرد یک ممکلت بالاترین مقام سیاسی ایالات متحده را از آن خود کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چند لحظه چشمان خود را ببندید و به جای باراک اوباما، جیم‌کری دلقک فیلم کارآگاه حیوانات را به جای رئیس‌جمهور آمریکا تصور کنید. دابز یک تنه با لحن غیرمتعارف کمدی نامزدهای ریاست جمهوری دموکرات و جمهوریخواه را به چالش می‌کشد.

از نگاه دابز مناظره‌های تلویزیونی پر از تزویر، دروغ و ریاکاری است و مشاورانش به او مشاوره می‌دهند که از گفتن هر گونه حرف جدی پرهیز کند. او در مناظره با نامزد جمهوریخواهان و دموکرات‌ها استندآپ کمدی اجرا می‌کند و لحن سبک و مسخره‌اش را حفظ می‌کند تا باور همگان را تحت تاثیر قرار دهد.

او تظاهر به خانواده دوستی از سوی نامزد ۲ حزب را هجو می‌کند و پاسخی که می‌دهد جذاب‌تر است و به نوعی یادآور شعارهای در وصف خانواده دوستی کلینتون است که نهایتا به ماجرای روابط نامشروعش با مونیکا لوینسکی منجر شد.

کافی است کمی تاریخ را مرور کنید، رئیس کمپین انتخاباتی سناتور مک کین (سارا پیلین) در انتخابات سال ۲۰۰۸ دائما حرف از احیای نظام خانواده می‌زند اما دخترش به صورت نامشروع از دوست پسرش باردار شد. و این اشاره‌های نامحسوس مخاطب را به این نتیجه می‌رساند که اغلب نامزدهای ریاست جمهوری قبل از به قدرت رسیدن شامورتی بازی‌های عجیب و غریبی در می‌آورند و دائما شعار می‌دهند، شعارهایی که در مناظره با رقبایشان درباره اقتصاد، امنیت فردی و اجتماعی و دیپلماسی خارجی وعده‌هایی توخالی است.

نامزدهای ریاست جمهوری بیشتر از آنکه به مردم متعهد باشند به قوانین حزبی و همپیمانان خود متعهدترند. در زمانه‌ای که سیاست‌های مضحک برخی سیاستمداران در ایالات متحده لبریز از وعده‌های توخالی انتخاباتی است مردم دچار فلاکت و بدبختی ریشه‌داری شده‌اند. حالا بهتر نیست که اجرای این سیاست‌های مضحک توسط کمدینی مضحک‌تر در مقام رئیس‌جمهور صورت پذیرد؟ واقعا سوژه بسیار خوبی است که در فضای کاملا سوررئال روایت تعریف می‌شود و دابز یکه و تنها در این فیلم سیاست‌های کلان احزاب مدعی را نابود می‌کند.

واقعا در هر کشوری که مدعی دموکراسی است فضای سیاسی همواره دوقطبی است و قطب سومی نیست که تنها تلاشش محقق کردن وعده‌های قبل از انتخابات باشد. یکی از دلایلی که انتخابات در کشورهای صاحب دموکراسی دچار ریزش می‌شود ریشه در وعده‌های انتخاباتی دارد و محقق نشدن وعده‌ها سبب پایین آمدن آرای مردم در دور‌های آینده می‌شود.

دابز حداقل به مخاطبانش وعده نمی‌دهد و با خودش صادق است و زمانی‌که می‌فهمد او اشتباها به مقام ریاست‌جمهوری رسیده است از این سمت دست می‌کشد و حقیقت را با مردم درمیان می‌گذارد اما کدام سیاستمدار غربی را می‌شناسید که عطش قدرت نداشته باشد و به محض فهمیدن حقیقت با مردم صادقانه صحبت و کرسی قدرت را واگذار کند؟ اینجاست که فیلم مرد سال اثبات می‌کند گاهی یک کمدین تلویزیونی که در گفتار عامیانه دلقک خطابش می‌کنیم در صادق بودن با مردم از سیاست‌مداران و سیاست‌پیشه‌گان پیشی می‌گیرد.

مرد سال یکی از بهترین هجویه‌های سیاسی بری لوینسن است که آثار موفقی را تجربه کرده است. هجویه دمی که سگ را جنباند (سگ را بجنبان نام رایج در ایران) به همراه مرد سال ۲ تجربه بسیار موفق سیاسی این فیلمساز به شمار می‌رود و نکته مهم در هر ۲ فیلم این است که فیلمساز زیاد با سوژه‌اش بازی نمی‌کند و از مقدمه‌چینی‌های خسته‌کننده و ملال‌آور پرهیز می‌کند و مخاطب زمانی که این ۲ کمدی هجو‌آمیز را می‌بیند بدون هیچ فرصتی وارد جهان فیلم می‌شود و روایت بدون واسطه‌ای را درک می‌کند.

فیلم مخلوط کردن کمدی و هیجان را با یک نجات معمول لحنی ادا می‌کند. فیلمی که به دلیل کیفیت مطلوب موضوع بسیار شوخ‌طبع و زیرکانه ساخته شده و با برآورده کردن انتظارات مخاطب از یک کمدی هجو‌آمیز با گردشی دراماتیک روایت عاشقانه‌ای را پدید می‌آورد که روایت فرعی فیلم است اما به موضوع و مفهوم اصلی فیلم بدل می‌شود.

در فیلم مرد سال سینما و سیاست بار دیگر تلاقی معناداری را رقم می‌زنند، البته این تلاقی در گذشته به صورت دیگری اتفاق افتاده بود و سیاست با سینما تلاقی پیدا کرد و رونالد ریگان ۸ سالی کاخ سفید را غصب کرد.دیدن این فیلم داغ ال‌گور و انتخابات سال پر از ریاکاری سال ۲۰۰۰ را یادآوری می‌کند.

بیچاره ال‌گور چه زجری کشید و در مقابل بوش چه رندانه و متقلبانه این بازی سیاسی را از آن خود کرد البته ال‌گور به جای شوریدن نتایج انتخابات را پذیرفت و به جای آن به فعالیت در زمینه محیط‌زیست و حقوق‌بشر روی آورد.

اما غیر از فیلمنامه غیر‌متعارف و کارگردانی چیره‌دستانه، بار این فیلم را رابین ویلیامز بازیگر بر دوش می‌کشد، نقشی که نیمی از آن جدی و نیم دیگرش کمدی است و تغییر پاساژ‌های بازیش را فوق‌العاده انجام می‌دهد، او انتخاب مناسبی برای این نقش است و نقشی را که در این فیلم ایفا می‌کند چند پهلو و معنادار است، کمدینی که علاقه ندارد هیچکس جز او حرف بزند اما خودش چیزی برای گفتن ندارد.

پی‌نوشت:

۱- کمدی ایستاده یا کمدی استندآپ یا استند آپ کمدی نوعی از کمدی است که در آن اجرا‌کننده بدون وجود دیوار چهارم به‌صورت مستقیم با شنوندگان صحبت می‌کند.

این کمدی معمولا توسط یک نفر اجرا می‌شود و کمدین به‌طور معمول با یک میکروفن دستی برای تماشاگران صحبت می‌کند. در این نمایش کمدین با اجرای سریعی از

داستان‌گویی، لطیفه و جوک‌های یک خطی به انتقال مضامین می‌پردازد. از چهره‌های بنام استندآپ کمدی امروز ایران می‌توان به حمید ماهی صفت اشاره کرد.