جمعه, ۲۹ تیر, ۱۴۰۳ / 19 July, 2024
آیا سرنوشتم از پیش تعیین شده است
میگویند در شب قدر، مقدرات بندگان اعم از خیر و شر و ولادت و مرگ و خلاصه هر چه تا شب قدر سال آینده با آن مواجه میشوندـ تقدیر و معین میگردد. اگر چنین باشد، هر کس سرنوشتش تا سال آینده مشخص است. بنابراین، در دایره همین سرنوشت معین حرکت میکند و اختیاری از خود ندارد؛ زیرا با توجه به سرنوشتی که در شب قدر برایش رقم خورده، حرکت کرده است. بنابراین، زندگی جبر مطلق است؛ زیرا شب قدر هر سال تکرار میشود؛ پس انسان از ولادت تا مرگ، در سرنوشتی از پیش تعیین شده حرکت میکند و اختیاری از خود ندارد و مانند عروسک خیمه شب بازی، اختیارش دست کسی است که او را به بازی گرفته است؛ آیا چنین نیست؟
این که میگویند در شب قدر همه مقدرات تقدیر میگردد، معنایش آن است که قالب معین و اندازه خاص هر پدیده روشن و اندازهگیری میشود. این اندازهگیری حتمی نیست؛ زیرا در عالم طبیعت رخ میدهد که جهان تغییر است و شرایط و موانعی خاص دارد. در این عالم، وجود اشیا، تنها در صورتی قطعیت مییابد که علت تامهشان موجود شود؛ یعنی، تمام شرایط، موجود و همه موانع، مفقود گردد و فاعل نیز تأثیر بخشد.
با توجه به مقدمه یادشده، رابطه شب قدر و تعیین سرنوشت بندگان و کردار اختیاری آنان روشن میشود. قدر، یعنی پیوند و شکل گرفتن هر پدیده و هر حادثه با سلسله علل خود و در شب قدر، این پیوند دقیقا اندازهگیری میگردد؛ یعنی برای امام هر زمان، این پیوند معلوم و تفسیر میشود و علاوه بر این، رابطه این پدیدهها با علل خود روشن میگردد.
خداوند متعال چنان مقدر کرده است که بین اشیا رابطهای خاص برقرار باشد؛ مثلاً بین عزت و دفاع از کیان و ذلت و پذیرش ستم؛ به گونهای که هر کس از کیان خود دفاع کند، عزیز میشود و هرکس تسلیم زور و ستم شود، ذلیل میگردد. این تقدیر الهی است و یا بین طول عمر و رعایت بهداشت و ترک بعضی گناهان (مثل قطع صله رحم و دادن صدقه) رابطه بر قرار کرده و فرموده است: هر کس طول عمر میخواهد، باید در این قالب قرار گیرد. آنکه این شرایط را مهیا کرد، طول عمر مییابد و آن که در این امور کوتاهی کرد، عمرش کوتاه میگردد. پس در افعال و کردار اختیاری بین عمل و نتیجه ـکه همان تقدیر الهی استـ رابطه مستقیم وجود دارد.
انسان تا زنده است، جادهای دو طرفه در برابرش قرار دارد که: یا با حسن اختیار، کمیل بن زیاد نخعی ـ صاحب سرّ امیر مؤمنان علیهالسلام میگردد و یا با سوء اختیار، حارث بن زیاد نخعی، قاتل فرزندان مسلم، میشود؛ دو برادر از یک پدر و مادر، که یکی سعید و دیگری شقی شد.
پس معنای صحیح تقدیر الهی این است که: آن که با حسن اختیار خود به جاده صواب رفت، کمیل میشود و آنکه با سوء اختیار خود به بیراهه گناه و انحراف پا گذاشت، حارث میگردد.
روشن شد که بین تقدیر الهی و اختیار آدمی، هیچ منافاتی وجود ندارد؛ زیرا در سلسله علل و شرایط به ثمر رسیدن کار و ایجاد حادثه، اراده آدمی یکی از علل و اسباب است و قدر، جانشین اراده و اختیار آدمی نمیشود تا همچون عروسک خیمه شب بازی جلوه کند. در کردار اختیاری، بین کردار و تقدیر، رابطه مستقیمی از نوع رابطه شرایط و معدات با معلول وجود دارد و در افعال اختیاری ما، یکی از عوامل و اسباب و علل، فعل اختیاری انسان است.
دلیل این امر را باید در این نکته جستوجو کرد که جهان بر اساس نظم ریاضی برپا شده است و هر پدیدهای علت و سبب خاصی دارد. تأثیر آتش، گرما و سوختن است و تأثیر آب، سرما و خاموش کردن. ما به دلیل این که در بند زندگانی مادی محصوریم، از گذشته، حال و آینده بی خبریم و جریان حوادث و پدیدهها برایمان نامعلوم است و گرنه تقدیر الهی بیحساب و کتاب نیست و بر اساس نظمی خاص قرار دارد. آنکه با حسن اختیار خود، کردار نیک انجام دهد یا مخلصانه دعایی بخواند، نتیجه آن را در این جهان میبیند و آنکه بر اثر سوء اختیار، گناهی مرتکب شود، نتیجه تلخ آن را میچشد.
این که فرمودهاند که در شب قدر، مقدرات بندگان ـاعم از مرگ و زندگی، ولادت و زیارت و... تقدیر میشود، همگی با حفظ علل و شرایط و عدم موانع است اختیار، یکی از علل و شرایط آن به شمار میآید. به این دلیل است که سفارش شده آن شب مخصوص را به شب زنده داری و عبادت و دعا سپری کنید، تا این عمل در آن شب خاص ـکه از هزار شب برتر است شرایط نزول فیض الهی را فراهم آورد. چنین نیست که اگر کسی در طول سال کاری انجام داد، این تقدیر را تغییر ندهد؛ زیرا تقدیر تغییرپذیر است و با توجه به مقدمات آن، تغییر میکند.
نکته آخر این که خداوند میداند هر چیز در زمان و مکان خاص، به چه صورت و با توجه به کدام شرایط و علل تحقق مییابد و میداند که فلان انسان با اختیار خود، کاری خاص انجام میدهد. فعل اختیاری انسان ـ با وصف اختیاری بودن ـ متعلق علم ازلی خداوند است که در شب قدر و بلکه در تمام زمانها به امام زمان(عج) منتقل میشود. و این امر، با اختیار منافات ندارد و حتی بر آن تأکید شده است. یک معلم کاردان و مجرب به خوبی میداند که کدام یک از دانشآموزانش به دلیل تلاش فردی و استعداد لازم، با رتبه بالا قبول میشود و کدام یک به دلیل تلاش یا استعداد کمتر، در حد متوسط نمره میآورد و کدام یک به دلیل تنبلی، تجدید میشود. علم معلم، به دلیل علم او به علتها است و نفی کننده تلاش دانشآموزان نیست. در شب قدر، همه کردار اختیاری انسان ـ با وصف اختیاری بودن ـ مقدر و اندازهگیری و قالب بندی میشود. خدای عالم به علتها، بر اساس نظم خود ساخته، اشیای این جهان را برنامهریزی میکند و «اختیار» یکی از مبادی این جهان مادی است. همین نکته، یکی از دلایلی است که به ما تأکید شده است: تا حتما هر سه شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست، سوم را به عبادت و دعا و شبزندهداری مشغول باشیم تا این اعمال خیر ما، باعث آمادگی و وسعت وجودی و توان برتر ما شود و بتوانیم فیض الهی را درک کنیم. اگر عنصر اختیار در میان نبود و هر چه ما میکردیم در سرنوشت ما تأثیر نداشت، هیچ دلیلی بر این همه تأکید بر شبزندهداری و عبادت نبود.
رضا ساعی شاهی
تعمیرکار درب برقی وجک پارکینگ
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
مسعود پزشکیان ایران دولت چهاردهم محمدجواد ظریف پزشکیان دولت انتخابات ظریف رئیس جمهور علی باقری رهبر انقلاب علیرضا زاکانی
هواشناسی سازمان هواشناسی سراوان آتش سوزی اربعین هواپیما پلیس تهران قتل شهرداری تهران پشه آئدس وزارت بهداشت
واردات خودرو مایکروسافت خودرو حقوق بازنشستگان قیمت خودرو بازنشستگان دولت سیزدهم بازار خودرو قیمت طلا قیمت دلار دلار مالیات
اوشین فضای مجازی تلویزیون امام حسین امام حسین (ع) سینما سینمای ایران دفاع مقدس فیلم صداوسیما
دانشگاه تهران
یمن رژیم صهیونیستی دونالد ترامپ اسرائیل جو بایدن آمریکا غزه فلسطین روسیه جنگ غزه چین عراق
پرسپولیس فوتبال استقلال علی علیپور لیگ برتر مهدی طارمی لیگ برتر ایران باشگاه پرسپولیس تراکتور علیرضا بیرانوند سپاهان رئال مادرید
بیماری ناسا سیاره هوش مصنوعی اینترنت عیسی زارع پور گوشی سرعت اینترنت اپل
چاقی رژیم غذایی گرمازدگی کاهش وزن سکته قلبی بارداری گیاهان دارویی صبحانه افسردگی