مختصات مدینه فاضله مهدوی

یکی از مباحث مهم در حوزه اندیشه اسلامی, بحث مهدویت و مباحث پیرامونی آن است به گونه ای که ابعاد بسیاری از این موضوع همواره مورد توجه علاقه مندان و بخصوص اندیشه ورزان حوزه مطالعات اسلامی بوده است

یکی از مباحث مهم در حوزه اندیشه اسلامی، بحث مهدویت و مباحث پیرامونی آن است؛ به گونه‏ای که ابعاد بسیاری از این موضوع همواره مورد توجه علاقه‏مندان و بخصوص اندیشه ‌ورزان حوزه مطالعات اسلامی بوده است. در این نوشتار قصد داریم تا با توجه به اهمیت بحث از حکومت مهدوی و مدینه فاضله مهدوی به ویژگی‏های این حکومت بپردازیم که از جمله مباحث بسیار مهم و مورد استقبال علاقه‏مندان مباحث دینی و بخصوص بحث‏های مهدویت است.

بی‏تردید همه انسان‏های جهان، تشنه عدالت و معنویتی هستند که جز در حکومت عدل مهدوی محقق نخواهد شد؛ چرا که همه در انتظار روزی هستند که این وعده الهی تحقق پذیرد که: ما اراده کردیم بر آنان که در زمین، مستضعف شدند، منت گذاریم و آنان را پیشوای مردم و وارث زمین قرار دهیم (سوره قصص، آیه ۵).

با نگاهی به آموزه‏های دینی و مذهبی کلیه ادیان؛ اعم از ادیان ابراهیمی و ادیان غیرابراهیمی می‏توان به آموزه مشترکی در کلیه آنها دست یافت که همان بحث منجی یا موعود است که بشارت آن در اغلب این ادیان و مکاتب و مذاهب این دو دسته از ادیان آمده است. حال ممکن است تعابیر این ادیان از این منجی متفاوت باشد یا بحث‏های دیگری که مجال آن در این نوشتار نیست. اما با مطالعه دقیق و تطبیقی در کلیه این ادیان می‏توان به برجستگی خاص منجی و موعود دین مبین اسلام اشاره کرد که در مذهب تشیع تجلی یافته و از امام عادلی به نام مهدی نام برده است که خواهد آمد و جهان را پر از عدل و داد خواهد کرد. باز هم ذکر این نکته لازم است که از آنجا که بحث ما بیشتر درباره ویژگی‏های حکومت مهدوی است متعرّض بحث‏های دیگر یا بحث موعود در سایر ادیان و مذاهب اسلامی و غیراسلامی نمی‏شویم که آن مجال دیگری می‏طلبد.

شاید برای خیلی‏ها این سوال مطرح باشد که این همه انتظار برای موعود و نجات‏دهنده دنیا برای چیست و دولت او که بزرگ‏ترین دولت جهان خواهد بود، چه ویژگی‏ها و مختصاتی دارد که آن دولت و حکومت را از سایر دول و حکومت‏های جهانی ممتاز می‏سازد؟ در خصوص این سوال و پاسخ به آن، در احادیث معتبر اسلامی، اعم از احادیثی که شیعه و سنی روایت کرده‏اند، با صراحت تمام اشاره شده است. مضامینی که اگر بخواهیم اشاره‏ای مختصر بدان‏ها داشته باشیم، شامل این مضامین می‏شود که مهدی منتظر که همان موعود جهانی است، تمام مرزها را از میان برمی‏دارد و سراسر جهان را در زیر یک پرچم واحد گرد می‏آورد.

آن گونه که در این احادیث آمده است، حکومت او دارای یک پرچم و یک قانون و یک دین است که همان پرچم پرافتخار اسلام و قوانین حیات‏بخش قرآن مجید و دین مبین اسلام می‏باشد و در آن روز، کلیه مردم دنیا با دل و جان، آن را می‏پذیرند (ملامحسن فیض کاشانی، شوق مهدی، ص ۲۶). چنان‏که ابوداوود در سنن خود از ابوهریره از رسول خدا(ص) نقل می‏کند که فرمود: همانا عیسی فرود می‏آید. هرگاه او را دیدید، او را بشناسید... برای اسلام، با مردم می‏جنگد... و در ادامه می‏گوید: ویهلک الله فی زمانه الملل کلها الا الاسلام؛ به گونه‏ای که فقط اسلام باقی می‏ماند (سنن ابی داوود، ج ۲، حدیث ۴۳۲۱). در اینجا به برخی از این ویژگی‏ها به صورت فهرست‏وار اشاره می‏کنیم.

۱) حاکمیت اسلام بر جهان؛ از جمله ویژگی‏های حکومت مهدوی و مدینه فاضله مهدوی که مورد وفاق شیعه و سنی است، این‌که با ظهور حضرت مهدی(عج)، اسلام به عنوان یگانه دین جهان حاکم خواهد شد و علت آن نیز این است که دین اسلام، خاتم ادیان الهی بوده و پیامبر آن نیز خاتم پیامبران و او خود بارها در موارد متعدد به این مساله اشاره کرده بود. چنان‏که سنن ابی‌داوود از ام سلمه نقل کرده است که پیامبر(ص) فرمودند: و او در بین مردم به سنت پیامبر عمل می‏کند و اسلام را بر تمام زمین، سلطنت و عزت می‏دهد (سنن ابی‌داوود، ج ۲، حدیث ۴۲۸۶). و همین طور احادیث بسیار دیگری. بنابراین از این احادیث و روایات متعدد دیگری که از شیعه و سنی نقل شده است، می‏توان به فراگیر شدن اسلام و حاکمیت آن بر جهان به عنوان یکی از ویژگی‏های عمده حکومت مهدوی اشاره کرد.

۲) عدالت‏گستری در جهان؛ از آرزوهای دیرینه بشر که می‏توان بحث و مجادلات فراوان پیرامون آن را از مباحثات سقراط، افلاطون و به طور کلی یونان باستان تا امروز پیگیری کرد، بحث عدالت است. این مفهوم چنان بار معنایی مهمی دارد که بشر همواره در آرزوی روزی است که جهان سرشار از عدالت شود و دیگر کسی به کسی ظلم نکند و مظلومی وجود نداشته باشد.‌ در حکومت مهدوی است که عدالت، سایه خود را بر جهان می‏گستراند و با نفوذ در درون خانه‏ها به همه افراد آرامش می‏بخشد و در سایه‏سار چنین حکومت عدالت‏گستری است که عقول بشری تکامل می‏یابد و تعالی و سعادت یکایک آدمیان مهیا می‏شود (سیدرضی قادری، مهدویت در صحاح سته، ص ۱۶۹).

۳) فضل و بخشش بی‏شمار؛ وقتی جامعه‏ای از عدالت سرشار گشت، زمینه سعادت و نعمت‏بخشی به دیگر افراد جامعه نیز فراهم می‏شود. این مساله در مدینه فاضله مهدوی نمود خاصی دارد؛ چرا که حضرت مهدی (عج) در چنین جامعه‏ای که از عدالت و صلح و معنویت آکنده شده است، کرم و فضل و بخشش خود را به اوج می‏رساند و هر انسانی را که احساس نیاز کرد، فورا نیازش را بر طرف می‏سازد و همه در این جامعه لبریز از بخشش و احسان می‏شوند. ‌‌

۴) رفاه مادی؛ از دیگر ویژگی‏های حکومت مهدوی که هم‌عرض ویژگی قبلی است، رفاه و وفور نعمت در زمان حضرت مهدی(ع) است؛ به گونه‏ای که مردم در دولت امام زمان(عج)، در رفاه کامل به سر خواهند برد و بین افراد تبعیضی در مال و اموال نیست.

سیدجواد میرخلیلی