از چشم‌ها مراقبت كنیم

هرگاه صحبت از بیماری های خطرناك می شود، فوراً به یاد پرفشاری خون، كلسترول بالا، بیماری های عروق كرنر و... می افتیم در صورتی كه بیماری های مربوط به چشم خود یكی از مهمترین عواملی …

هرگاه صحبت از بیماری های خطرناك می شود، فوراً به یاد پرفشاری خون، كلسترول بالا، بیماری های عروق كرنر و... می افتیم در صورتی كه بیماری های مربوط به چشم خود یكی از مهمترین عواملی است كه باعث شلوغی بیمارستان ها و كلینیك های پزشكی می شود. در این مطلب به تعدادی از بیماری های شایع چشمی كه بیشترین مورد نابینایی نیز مربوط به آنها است اشاره می شود.

• استرابیسم

یكی از شایع ترین مشكلات چشم به خصوص در كودكان است كه اگر در دوران كودكی درمان نشود، به اختلال دید دائمی منجر خواهد شد. استرابیسم یا انحراف چشمی، اختلالاتی است كه در آن چشم ها وضعیت ناهمگونی نسبت به یكدیگر پیدا كرده و هر كدام از چشم ها در جهات مختلف نگاه می كنند. در استرابیسم یكی از چشم ها مستقیم نگاه كرده و چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف می شود. استرابیسم دو نوع دارد: داخلی كه ایزوتروپی نام دارد و انحراف خارجی كه اگزوتروپی نامیده می شود. در نوع ایزوتروپی انحراف چشم به سمت داخل بوده و بیشتر شیرخواران را مبتلا می كند.

اگزوتروپی نیز در كودكان اتفاق می افتد و زمانی كه به دور خیره می شوند، معمولاً با بیماری، خستگی و چرت زدن شدت می یابد. استرابیسم كودكان در صورتی كه به موقع درمان نشود، كاهش دید یا آمبلیوپی به همراه خواهد داشت. آمبلیوپی را می توان با بستن چشم تا حد كمی درمان كرد. البته اگر درمان آن به تاخیر افتد، كاهش دید دائمی شده و موفقیت درمان آن تا حد زیادی كاهش می یابد. خشكی شدید چشم، سردرد حین فعالیت چشمی و نداشتن دید مناسب به خصوص از یك چشم از مهمترین علائم استرابیسم است كه در كودكان دیده می شود. مهمترین راه پیشگیری از چنین عارضه ای معاینه چشم در طول دوره شیرخواری و سنین قبل از مدرسه است. در غیر این صورت با پیشرفت بیماری تنها جراحی است كه می تواند كودك را از خطر كاهش دید نجات دهد.

• گلوكوم (آب سیاه)

این بیماری زمانی اتفاق می افتد كه به دلیل خارج نشدن زلالیه، فشار داخل چشم بالا رفته و عصب بینایی آسیب می بیند. یكی از خطرناك ترین انواع بیماری های چشم است زیرا هیچ گونه علامت خاصی ندارد و فرد هنگامی متوجه بیماری خود می شود كه رشته های عصب بینایی كاملاً از بین رفته و دید به شدت افت پیدا می كند. آب سیاه دو نوع دارد كه به نوع باز و بسته تقسیم می شود. در نوع باز تخلیه زلالیه به كندی صورت می گیرد كه سبب تجمع آن و بالا رفتن سریع فشار داخل چشم می شود. گلوكوم زاویه باز در ابتدا، علامت خاصی ندارد ولی با پیشرفت بیماری آرام آرام میدان بینایی محدود می شود تا اینكه در مرحله نهایی فرد دیدش را كاملاً از دست می دهد. گلوكوم زاویه بسته بسیار پرعلامت است. در این نوع كه با درد چشم، تهوع، سردرد، قرمزی چشم و تاری دید همراه است، فرد می تواند در طول مدت كوتاه، بیماری خود را درمان كند البته اگر موفق به شناسایی بیماری خود در مراحل اولیه شود. بالا بودن سن، سابقه ابتلا به آب مروارید، نزدیك بینی و استفاده از داروهای كورتونی از دیگر عوامل ابتلا به گلوكوم است كه باید مورد توجه افرادی كه شرایط فوق را دارند، قرار گیرد.

• آب مروارید (كاتاراكت)

آب مروارید از نظر علمی یعنی ایجاد هر نوع كدورت در عدسی چشم. تغییر در ساختار پروتئینی چشم كه در اثر ضربه، مصرف برخی داروها، قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید و بالا رفتن سن اتفاق می افتد، مهمترین دلیل كدر شدن عدسی چشم است. سرعت ایجاد آب مروارید، نزد افراد مختلف فرق می كند و حتی ممكن است بین دو چشم متفاوت باشد. آب مروارید هایی كه با افزایش سن ایجاد می شوند، طی چند سال به تدریج به وجود می آیند. سایر آب مرواریدها كه در اثر مواردی نظیر بیماری قند، مصرف كورتون و واردشدن ضربه بروز می كنند به سرعت طی چندین ماه پدید می آیند كه سریعاً نیز باعث كاهش دید می شوند. معاینه دقیق و سالیانه در افراد زیر ۵۰ سال و معاینه هر ۶ ماه یك بار در افراد سالمند از مهم ترین راهكارهای پیشگیری از كاتاراكت به شمار می رود.

• دژنراسیون ماكولا

یك بیماری مزمن و پیشرونده كه در افراد مسن دیده می شود و شایع ترین علت كوری در جهان است. در این بیماری، لكه زرد یا ماكولا كه قسمت حساس به نور شبكیه بوده و مسئول دید مستقیم و كارهایی نظیر خواندن، نوشتن و رانندگی است، تخریب می شود. این بیماری درمان قطعی ندارد ولی با ایجاد تغییرات در رژیم غذایی و مصرف برخی از داروها می توان از بروز آن جلوگیری كرده یا به تعویق انداخت. پژوهش ها نشان می دهد، مصرف مواد غذایی نظیر توئین، زیگزانتین و ویتامین های A، C و E خطر ابتلا به دژنراسیون ماكولا را تا حد زیادی كاهش می دهد. یك سری از تحقیقات نیز خبر از مفید بودن ماهی در حفاظت از چشم در مقابل دژنراسیون ماكولا می دهد. برای پیشگیری از بروز این عارضه كه بیشتر در افراد مسن بالای ۶۵ سال دیده می شود، انتخاب یك رژیم غذایی سالم كه در آن حداقل ۵ واحد میوه و سبزی خورده می شود، ضروری است. ویتامین های آنتی اكسیدانی نظیر ویتامین A، C و E كه به مقادیر فراوان در اسفناج، ذرت، هویج، زرده تخم مرغ، شیر، جگر، سویا، جوانه گندم و انواع كلم یافت می شود، كنترل وزن برای جلوگیری از چاقی و بیماری هایی نظیر دیابت، فشار خون بالا، استفاده از عینك آفتابی و كلاه مناسب برای جلوگیری از تابش مستقیم اشعه ماوراءبنفش خورشید به چشم و معاینه مرتب و پیگیر از مهم ترین راهكارهایی است كه برای دوری از ابتلا به دژنراسیون ماكولا در افراد پیر توصیه می شود.

بهاره مهرنژاد