خطر «همه‌گیری خاموش»

هپاتیت یعنی التهاب کبد که در میان مردم به یرقان و زردی مشهور است. مهمترین عوامل ایجاد کننده هپاتیت، ویروس ها هستند که برای رشد و تکثیر خود به یک موجود زنده، مانند انسان نیاز …

هپاتیت یعنی التهاب کبد که در میان مردم به یرقان و زردی مشهور است. مهمترین عوامل ایجاد کننده هپاتیت، ویروس ها هستند که برای رشد و تکثیر خود به یک موجود زنده، مانند انسان نیاز دارند. به غیر از ویروس ها، عوامل دیگری مانند داروها، بیماری های ارثی، بیماری های خود ایمنی، سموم و مشروبات الکلی نیز می توانند موجب ابتلا هپاتیت شوند. هپاتیت ناشی از علل ویروسی، از عوامل مهم مرگ زودرس افراد است. براساس تخمین سازمان جهانی بهداشت، هپاتیت بعد از بیماری های سل و مالاریا شایع ترین بیماری مسری عفونی است و سالانه بیش از یک میلیون مورد مرگ بر اثر این بیماری رخ می‌دهد.

مهم ترین بیماری کبدی: یکی از ویروس هایی که می‌تواند به کبد آسیب جدی رسانده و موجب ابتلا به هپاتیت شود، ویروس هپاتیت «C» است. بیماری ناشی از ابتلا به ویروس هپاتیت سی، مهمترین بیماری کبدی در جهان است. چرا که هپاتیت سی در سراسر جهان شیوع بالایی دارد، می توان به این بیماری «همه گیری خاموش» گفت. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی حدود ۲۰۰ میلیون نفر از مردم جهان به هپاتیت سی مبتلا بوده و با توجه به رفتارهای خطر ساز و اعتیاد تزریقی، در دنیا روند رو به رشدی دارد.

نشانه‌ها :

هپاتیت سی آرام‌آرام و بی‌سرو صدا، به کبد هجوم می‌برد. بیشتر بیمارانی که به ویروس هپاتیت سی آلوده شده‌اند، کاملاً بدون علامت هستند. در واقع بیشتر بیماران ( پنج نفر از شش نفر) اصلاً نمی‌دانند که چنین بیماری‌ای وجود دارد و زمانی متوجه بیماری خود می‌شوند که علایم آسیب کبدی بروز کرده است. معمولاً هپاتیت سی از نظر بالینی خفیف بوده و نیاز به بستری شدن ندارد و بیشتر بیماران بدون علایم بالینی هستند. علائم ابتلا به هپاتیت در همه انواع آن مشابه است. به این صورت که اول علائم عمومی مثل بی اشتهایی، ضعف، خستگی، افسردگی، ، تهوع، استفراغ، اسهال، خارش، درد مفاصل و عضلات و درد مبهم در قسمت فوقانی و راست شکم بروز می کند. گاهی در این مرحله تب هم وجود دارد. بعد از این مرحله زردی پیش رونده پیدا می‌شود.

راه های انتقال:

عفونت با ویروس هپاتیت سی یک مشکل مهم بهداشتی در سراسر جهان بوده و چنانچه اقدامات لازم در زمینه کنترل و پیشگیری آن صورت نگیرد، مطمئناً در آینده نزدیک، تبدیل به فاجعه خواهد شد. این ویروس در محیط خارج از بدن و در خون خشک شده، به مدت سه ماه زنده می ماند، اما با جوشاندن در دمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد و به مدت پنج دقیقه، از بین می رود.

اصلی ترین راه انتقال هپاتیت سی، استفاده از خون و فرآورده های آن است. خوشبختانه امروزه با انجام غربالگری داوطلبان اهدای خون و انجام آزمایش های مختلف روی خون های اهدایی و تکنیک های غیر فعال سازی ویروس که روی فرآورده های خونی انجام می‌شود، تا حد بسیار زیادی جلوی آلودگی از این طریق گرفته شده است. سازمان های انتقال خون نهایت تلاش خود را برای تهیه خون و فرآورده های خونی ایمن و مطمئن انجام می دهند. راه دیگر انتقال از طریق وسائل تیز، نافذ و تماس های زیر پوستی است. این راه مهمترین روش انتقال در معتادان تزریقی است. خال کوبی، طب سوزنی، تراشیدن ریش با تیغ آلوده، سوراخ کردن گوش، ختنه و تزریق با استفاده از سرنگ آلوده از دیگر راه های انتقال ویروس هستند. باید توجه داشت که انتقال در حین ارائه خدمات تشخیصی و درمانی از طریق ابزارهای آلوده در دندانپزشکی، جراحی، دیالیز کلیوی یا صفاقی، آندوسکوپی و سایر اقدامات تشخیصی و درمانی هم امکان پذیر است.

پیشگیری :

نکته بسیار مهم این است که در حال حاضر، واکسنی برای این بیماری وجود ندارد، اما رعایت نکات بهداشتی بسیار مهم است. مسواک ، تیغ یا سایر وسایل بهداشتی و آرایشی را به صورت مشترک استفاده نکنید. برای انجام تاتو یا سوراخ کردن پوست خطرات تهدید کننده سلامتی را ارزیابی کنید. اگر در بیمارستان یا در محیط بهداشتی - درمانی کار می کنید، احتیاط های محافظتی را رعایت کرده و از سوزن یا سایر ابزارهای تیز به روش صحیح استفاده کنید. خوشبختانه ویروس هپاتیت سی به وسیله تغذیه با شیر مادر، در آغوش کشیدن، بوسیدن، غذا یا آب، عطسه، سرفه، تماس های اتفاقی، لوازم آشامیدنی و غذاخوری مشترک منتقل نمی شود. البته در صورت وجود زخم روی نوک سینه مادر، بهتر است به بچه شیر داده نشود.

درمان:

هپاتیت سی می تواند بدون تظاهرات بالینی به کبد آسیب برساند و با تبدیل شدن به فرم مزمن، موجب ایجاد نارسایی کبد، سرطان و مرگ شود. در صورت ابتلا به این بیماری، هرچه زودتر با پزشک خود موضوع را درمیان بگذارید. درمان هپاتیت سی اگرچه مشکل است، اما در بسیاری موارد موفقیت‏آمیزاست.

* دبیر آموزش شرکت پالایش و پژوهش خون