سازشناسی: پرویز منصوری

ساز وسیله ای برای بیان و اجرای موسیقی- به عبارت دیگر- هر وسیله ای که بتواند صوت موسیقی- به مفهوم اعم تولید کند- "ساز" نامیده می شود.تعداد سازها بسیار زیاد و نامحدود است- به طوری که …

ساز وسیله ای برای بیان و اجرای موسیقی- به عبارت دیگر- هر وسیله ای که بتواند صوت موسیقی- به مفهوم اعم تولید کند- "ساز" نامیده می شود.تعداد سازها بسیار زیاد و نامحدود است- به طوری که نمی توان بدون دسته بندی کردن آن ها- حتی سازهای مهم تر را شناخت.

سازها در چند رده ی مختلف قرار می گیرند:

الف) سازهایی که تولید صوت در آن ها- توسط سیم یا زه صورت می گیرد. این دسته خود به چند دسته ی کوچک تر تقسیم می شوند:

۱) دسته ای که سیم به وسیله ی کشیدن زخمه زدن- با انگشت یا با مضراب- تولید صوت می کند- مانند:تار-گیتارو غیره(سازهای زهی زخمه ای).

۲) دسته ای که سیم به وسیله ی کشیدن آرشه- صوتی حاصل می کند- مانند:ویولن-کمانچه و غیره(سازهای زهی آرشه ای.)

۳) دسته ای که با کوبیدن به وسیله ی چکش مانندی بر روی سیم- صوتی از آن حاصل می شود- مانند:سنتور سازهای زهی کوبشی).

۴) دسته ای که کوبیدن "چکش" روی سیم- به وسیله ای مکانیکی انجام می گیرد- مانند:پیانو(سازهای زهی شستی دار).

ب) سازهایی کخ صوت در آن ها- در نتیجه ی دمیدن هوا حاصل می شود- این دسته نیز به نوبه ی خود به چند دسته ی کوچک تر تقسیم می شود:

۱) دسته ای از سازها که از جنس چوب(یا آبنوس)ساخته شده اند- مانند:فلوت- کلارینت(قره نی) و غیره(سازهای بادی چوبی).

۲) دسته ای از سازها که از جنس مس- برنج یا حتی نقره ساخته شده اند- مانند:ترومپت- ترومبون و غیره(سازهای بادی برنجی).

۳) دسته ای از سازها که مانند پیانو- دارای شستی هستند و حصول صوت یا دمش هوا به وسیله ای مکانیکی یا الکتریکی انجام می گیرد- مانند: ارگ- آکوردئون و غیره(سازهای شستی دار بادی).

پ) سازهایی که صوت در آن ها در نتیجه ی کوبیدن حاصل می شود.تعداد و انواع این سازها بسیار زیاد است و به طور کلی همه را جزو(سازهای ضربی)به حساب می آورند.از انواع آن عبارتند از:

۱) دسته ای که بر روی آن ها پوست کشیده شده و با دست یا چوب- بر آن می کوبند- مانند:تیمپانی- نقاره- دایره و غیره.

۲) دسته ای بر هر دو سطح بالایی و پایینی چوب کشیده و خود ساز را به شکل استوانه شاخته اند- و با دست یا چوب به یک یا هر دو طرف می کوبند- مانند: دهل- طبل بزرگ نظامی- طبل کوچک و غیره.

۳) دسته ای چند- که ساز در اساس از دو تکه چوب یا فلز ساخته شده و هر دو به هم کوبیده می شود- مانند: سنج- قاشقک و غیره.

۴) و بالاخره دسته ای که به وسیله ی کوبیدن چکش بر روی تیغه های فلزی زنگوله و غیره اصواتی مخصوص و زنگوار حاصل می شود.

ت) امروزه علاوه بر انواع بالا- سازهای دیگر نیز ساخته شده اند.مهم ترین دسته های جدید "سازهای الکترونیک" هستند که در این کتاب از آن ها جداگانه بحثی نمی شود.

http://sazha.blogfa.com/۸۵۰۹.aspx