پروستات و بیماری های آن

پروستات, غده ای است که به طور طبیعی در زیر مثانه واقع شده و مختص مردان است, زنان فاقد پروستات هستند

پروستات، غده‌ای است که به‌طور طبیعی در زیر مثانه واقع شده و مختص مردان است، زنان فاقد پروستات هستند. مجرای ادرار از میان پروستات رد شده و وظیفه پروستات تولید قسمتی از مایع منی است. پروستات در توانایی جنسی نقشی نداشته و از روی سطح شکم قابل لمس نیست. از ۴۵ تا ۵۰ سالگی پروستات در تمام مردان شروع به رشد خوش‌خیم و بزرگ شدن می‌کند.

● التهاب پروستات

این بیماری اکثرا در سنین جوانی و زیر ۵۰ سالگی دیده شده و انواع میکروبی و غیرمیکروبی داشته که اکثریت موارد آن نوع غیرمیکروبی است و علایم آن مبهم و غیراختصاصی بوده و شامل درد ناحیه زیر شکم یا بین پاها، درد لگن، سوزش ادرار، کاهش جریان ادرار، تکرر ادرار است. این بیماری طولانی‌مدت بوده و عوامل روحی در تشدید یا تخفیف بیماری موثر بوده. اکثریت بیماران مراجعات مکرر به پزشکان مختلف داشته و از لحاظ روحی تحت فشار هستند. نکته مهم در درمان این بیماران، اطمینان دادن به بی‌خطری این بیماری و نیز عدم ارتباط آن با سرطان پروستات و بزرگی خوش‌خیم پروستات در سنین بالا است.

● بزرگی خوش‌خیم پروستات

همان‌طور که قبلا گفته شد، پروستات از ۴۵-۵۰ سالگی شروع به رشد خوش‌خیم می‌کند که این امر در تمام مردان اتفاق می‌افتد ولی شدت آن و نیز علایمی که ایجاد می‌کند، متغیر است. قبلا نیز گفته شد که مجرای ادراری در مردان از میان پروستات عبور می‌کند، در نتیجه موقعی که پروستات شروع به رشد و بزرگ‌تر شدن کند، ایجاد انسداد در مسیر مجرای ادرار کرده و علایم خاص خود را تولید می‌کند. علایم بزرگ شدن پروستات شامل: تاخیر در شروع ادرار، کاهش فشار ادرار (کاهش پرتاب ادرار)، طول کشیدن زمان ادرار کردن، عدم قطع سریع در خاتمه ادرار کردن، احساس عدم تخلیه کامل مثانه، تکرر ادرار روزانه و شبانه، سوزش ادرار، وجود خون در ادرار، احتباس حاد جریان ادرار و عفونت ادراری. یک نکته مهم در مورد علایم بیماری شدت علایم و تنوع آن است و لزوما هر بیمار همه علایم را می‌تواند از خود بروز ندهد.

● عوارض بزرگ‌شدن خوش‌خیم پروستات

گذشته از علایم مزاحمی که این بیماری تولید می‌کند، خطرناک‌ترین و مهم‌ترین عارضه‌ای که این بیماری می‌تواند تولید کند، انسداد تدریجی در مسیر خروج ادرار از کلیه‌ها و از کار انداختن کلیه‌ها بوده که این مساله به‌خصوص در بیماران با سطح اجتماعی بالاتر دیده شده که علایم، خیلی شدید نبوده و حتی می‌تواند منجر به نارسایی و از کار افتادن دایمی کلیه‌ها شود. خون‌ریزی‌های شدید مثانه که با دفع لخته همراه بوده و نیز عفونت‌های مکرر سیستم ادراری از دیگر عوارض مهم این بیماری است.

● بررسی بیماران

اولین نکته، شدت علایم و میزان مزاحمتی است که این علایم در مسیر طبیعی زندگی این بیماران تولید می‌کند. از لحاظ کارهای آزمایشگاهی حتما انجام آزمایش PSA، اندازه‌گیری اندکس پروستات و نیز سونوگرافی از کلیه‌ها و لگن و نیز تعیین باقیمانده ادرار در آن ضروری است. نکته دیگر اینکه چون بیماری تنگی برای ادرار، علایم آن مشابه بزرگ شدن پروستات است، قبل از شروع درمان باید مجرای ادرار بررسی شود.

● درمان

درمان شامل درمان دارویی و درمان غیردارویی است که درمان غیردارویی خود به دو دسته درمان‌های غیرتهاجمی و تهاجمی تقسیم می‌شود. یک مساله مهم قبل از شروع درمان (هر نوع آن)، وجود علایم یا عوارض بیماری در فرد است و صرف بزرگ بودن پروستات دلیلی برای شروع درمان حتی درمان دارویی نیست؛ درمان دارویی شامل استفاده از دو دسته دارو است که یک دسته آن مجرای ادرار را بازتر کرده و در نتیجه جریان ادرار بهتر می‌شود و دسته دوم کمک به کوچک‌تر شدن پروستات کرده و البته این دسته دارو (دومی) باید برای مدت طولانی مصرف شود، تا تاثیر آن معلوم شود. در مورد رژیم غذایی این بیماران یک نکته مهم این است که در این بیماران از مصرف مایعات در ساعات شب باید پرهیز کرده و همین‌طور باید از مصرف مقدار زیادی مایع به صورت یک‌باره و ناگهانی و همین‌طور داروهای ضد آبریزش بینی و قرص ایمی پیرامین اجتناب کنند.

دکتر محمدجعفر کیانی