علل و راه حل بی اختیاری ادرار

بسیاری از سالمندان مشکل بی اختیاری ادرار دارند و تا خودشان را به دستشویی برسانند دچار دردسر می شوند

بسیاری از سالمندان مشکل بی اختیاری ادرار دارند و تا خودشان را به دستشویی برسانند دچار دردسر می شوند. معمولا اگر شخصی در شب، بیش از دو مرتبه به دستشویی برود، البته اگر همراه با علایم دیگر باشد، احتمالا مشکل دارد...

بعضی از افراد می‌توانند ادرارشان را یکی، دو ساعت نگه دارند و این انتظار طبیعی ماست ولی در افرادی که دچار مشکلات ادراری شدید هستند، زمان نگهداری ادرار کوتاه می‌شود. مثلا در عرض یکی، دو دقیقه حتما باید خودشان را به دستشویی برسانند. در غیر این صورت ممکن است خودشان را چند قطره‌ای خیس کنند. موارد دیگری هم وجود دارد مثل کاهش جریان ادرار؛ یعنی ابتدا ادرارشان با تاخیر می‌آید و بعد از ادرار کردن هم حس می‌کنند باز هم از ادرارشان باقی‌مانده و وقتی بلند می‌شوند، چند قطره‌ای از آن می‌ریزد؛ یعنی جریان ادرار، قطع و وصل می‌شود. در این مطلب علل و راه حل بی اختیاری ادرار در سالمندان را بررسی می کنیم.

● سالمندان و مثانه عصبی

مثانه عصبی کاملا تخلیه نمی‌شود یا حجم کمی از ادرار داخل مثانه جا می‌شود. علت اصلی آن بزرگی خوش‌خیم پروستات است و درمان اولیه‌اش، درمان دارویی است و اگر درمان دارویی نتیجه‌بخش نباشد، ممکن ‌است نیاز به جراحی باشد. در اصل مشکل کسانی که مثانه عصبی دارند، سیستم عصبی آنها است. گاهی علت ایجاد‌کننده آن پارکینسون، سکته، دیابت، مشکل‌های نخاعی یا جراحی قبلی کمر یا لگن است که تمام این بیماری‌ها، درمان دارویی دارد. معمولا هم از همین درمان‌های دارویی نتیجه می‌گیریم. در غیر این صورت، پزشک متخصص ممکن است با توجه به وضعیت بیمار، درمان‌های متفاوتی را توصیه ‌کند از جراحی گرفته تا سونداژ.

● بی اختیاری ادرار در خانم‌های مسن

خانم‌های مسن به علت تغییرات هورمونی در دوران یائسگی دچار آتروفی مخاط مثانه می‌شوند که به دنبال آن ممکن است تنگی مجرا هم پیدا کنند. در این افراد، باقیمانده ادرار معمولا زیاد است و فرد حجم کمی از مثانه‌اش را می‌تواند تخلیه کند. ممکن است ۴۰۰ تا ۵۰۰ سی‌سی در مثانه‌اش جا شود ولی وقتی برای دفع ادرار می‌رود، فقط ۵۰ تا ۶۰ سی‌سی تخلیه می‌شود و یک ساعت بعد، دوباره احساس می‌کند ادرار دارد و گاهی کمی دیر رسیدن به سرویس بهداشتی، باعث می‌شود که ادرار سر ریز و چند قطره‌ یا بیشتر، خارج شود. اگر کسی این مشکل را دارد بهتر است به پزشک مراجعه کند. پس از معاینه‌های اولیه، مجرا را باز می‌کنند و ممکن است برایشان جایگزین‌های هورمونی هم توصیه کنند. بعد از انجام این مراحل، درمان کامل می‌شود و بهبود پیدا می‌کنند.

● عدم دسترسی به سرویس بهداشتی

گاهی به دلیل مشکلات فیزیکی سرویس‌های بهداشتی، استفاده از این سرویس‌ها برای خانم‌ها و آقایان مسن سخت است. گاهی هم خودشان به دلیل مشکل‌های فیزیکی مثل پادرد و کمردرد، نمی‌توانند به موقع خود را به سرویس‌های بهداشتی برسانند. مخصوصا اگر سرویس بهداشتی در طبقه‌ای دیگر، حیاط و... باشد و با توجه به اینکه ممکن است پاتولوژی زمینه‌ای هم داشته باشند، دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شوند.

● زایمان و بی‌اختیاری ادرار

در خانم‌ها، چه در سنین پایین و چه در سنین بالا، گاهی بی‌اختیاری ادرار به‌دلیل استرس است. ممکن است پیش‌زمینه‌ آن زایمان‌های طبیعی باشد. کسانی که زایمان‌های طبیعی بیشتری داشته‌اند، بیشتر مستعد ابتلا به این مشکل می‌شوند. البته اگر ورزش یا فیزیوتراپی خوبی بعد از زایمان کرده باشند، شیوع این مساله خیلی کاهش پیدا می‌کند. چون در کسی که زایمان طبیعی می‌کند، عضلات کف لگن دیگر آناتومی قبل را پیدا نمی‌کند و شل‌تر و باعث افتادگی مثانه و تغییر زوایای عضلات کف لگن نسبت به مثانه می‌شوند. این افراد وقتی می‌خندند، عطسه یا سرفه می‌کنند یا چیزی را بلند می‌کنند، مقداری ادرار از مثانه‌شان خارج می‌شود و گاهی حتی شره می‌کند ولی شدت و ضعف آن متفاوت است. به همین دلیل، توصیه اول پزشکان به این بیماران، ورزش‌های کف لگن است که تا ۹۰ درصد تاثیر مثبت دارد البته اگر شخص پیگیر باشد و این ورزش‌ها را به‌طور مرتب انجام دهد.

دکتر ناصر سیم فروش

متخصص اورولوژی و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی